Мордасова Мария Николаевна

Мордасова Мария Николаевна
Зат	ҡатын-ҡыҙ
Гражданлыҡ	СССР
Тыуған көнө	14 февраль 1915({{padleft:1915|4|0}}-{{padleft:2|2|0}}-{{padleft:14|2|0}})
Тыуған урыны	Тамбовский уезд[d], Тамбов губернаһы[d], Рәсәй империяһы
Вафат булған көнө	25 сентябрь 1997({{padleft:1997|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:25|2|0}}) (82 йәш)
Вафат булған урыны	Воронеж, Рәсәй
Ерләнгән урыны	Коминтерновское кладбище[d]
Һөнәр төрө	йырсы
Һуғыш/алыш	Бөйөк Ватан һуғышы
Музыка ҡоралы	вокал[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

Мордасова Мария Николаевна (1915 йыл—1997 йыл) — СССР һәм Рәсәй йырсыһы, рус халыҡ йырҙарын һәм таҡмаҡтарын башҡарыусы. СССР-ҙың халыҡ артисы (1981 йыл). Социалистик Хеҙмәт Геройы (1987 йыл).

Биографияһы

Мария Николаевна Мордасова Түбәнге Мазовка ауылында 1915 йылдың 1 (14) февралендә (хәҙер — Тамбов өлкәһе Тамбов районының Черняное ауылы) күп балалы крәҫтиән Яркиндар ғаиләһендә тыуған.

Мәктәп хорында, аҙаҡ ауыл клубында йырлай. Мәктәптә уҡыған сағында уҡ, һауынсы булып эшләп китә, ә мәктәпте тамамлағандан һуң «звеньевая» була. 1938 йылдарҙа Тамбовта художестволы үҙешмәкәр смотрҙарында ҡатнаша. Воронежға күсеп килгәс, тегеү фабрикаһында эшләй.

Курск музыка училищеһын тамамлай (хәҙер Г.В. Свиридов исемендәге музыкаль колледж).

1943 —1972 йылдарҙа — Воронеж рус халыҡ хоры, һуңынан — Воронеж өлкә филармонияһы солисы. Үҙенсәлекле башҡарыусы, бик күп йырҙар, таҡмаҡтар йыйыусы һәм авторы (300-ҙән ашыу). Хорҙың таҡмаҡ төркөмө менән етәкселек итә.

СССР һәм сит илдәр буйлап гастролдәрҙә йөрөй

1997 йылдың 25 сентябрендә вафат була. Воронеждың Коминтерновский зыяратында ерләнгән.

Ғаиләһе

• Ире (1945 йылдан) — Руденко Иван Михайлович (1920-1997), баянсы, РСФСР -ҙың атҡаҙанған артисы (1958).

Хәтер һәм исемдәре

• Социалистик Хеҙмәт Геройы (1987) — СССР музыка сәнғәтен үҫтереүҙәге ҡаҙаныштары өсөн
• РСФСР-ҙың атҡаҙанған артисы (1955)
• РСФСР-ҙың халыҡ артискаһы (1958)
• СССР-ҙың халыҡ артисы (1981)
• Ленин ордены (1987)
• Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1960)
• «Почет Билдәһе» ордены
• «Хеҙмәт ветераны» миҙалы
• «Фиҙәҡәр хеҙмәте өсөн. В.И. Лениндың тыуыуына 100 йыллыҡ айҡанлы» миҙалы
• «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы
• «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында маҡтаулы хеҙмәте өсөн» миҙалы
• «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүҙең егерме йыллығы өсөн» миҙалы
• «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүҙең утыҙ йыллығы өсөн» миҙалы
• Воронеж ҡалаһының почётлы гражданы (1994).

Фильмографияһы

• 1951 — Ҙур концерт — таҡмаҡтар башҡарыу
• 1953 — Тыуған яҡ йырҙары — таҡмаҡтар башҡарыу
• 1977 — Мария Мордасова — төп роль
• 1986 — Йырсы Рәсәй

Хәтер

• Воронежда йырсы йәшәгән йортта (Ленин майҙаны, 9), мемориаль таҡта ҡуйылған.
• Уның исемен Павловка музыка училищеһы йөрөтә, шунда уҡ исемле стипендия булдырыла.
• 2005 йылдың 24 майында Воронеж ҡалаһында «М.Н. Мордасованың музей-фатиры» асыла.
• Йырсы исемен Воронеждың Коминтерн районындағы һәм Тамбовтың Октябрь районындағы урам йөрөтә
• 1985 йылдан Тамбов өлкәһендә М.Н. Мордасова исемендәге таҡмаҡсылар конкурсы үткәрелә.
• Йырсының исемен Тамбов өлкәһенең Черняновский халыҡ хоры йөрөтә
• 2006 йылда Тамбов өлкәһенең М.Мордасова исемендәге Премияһы булдырыла
• 2008 йылда йырсы тураһында «До свидания, Ванечка!» документаль фильмы төшөрөлә.

Һылтанмалар

• Мордасова Мария Николаевна  (билдәһеҙ). «Герои страны» сайты.
• "Проходили, прогуляли (частушка)", "Сударыня-Барыня". Поёт Мария Мордасова (youtube)