Эстәлеккә күсергә

Рәүҙе

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
(Ревда (город) битенән йүнәлтелде)
Рәүҙе
Байраҡ[d]
Нигеҙләү датаһы 1734
Рәсем
Дәүләт  Рәсәй
Административ үҙәге Городской округ Ревда[d][1]
Административ-территориаль берәмек Городской округ Ревда[d], Екатеринбург өйәҙе, Свердловск өлкәһе һәм Городской округ Первоуральск[d]
Сәғәт бүлкәте UTC+05:00[d]
Халыҡ һаны 59 521 кеше (2023)[2]
Диңгеҙ кимәленән бейеклек 320 метр
Майҙан 66 км²
Почта индексы 623280–623287
Рәсми сайт adm.revda.ru
Панорамный вид
Урындағы телефон коды 34397
Карта
 Рәүҙе Викимилектә

Рәүҙе (рус. Ревда) — Рәсәйҙең Свердловск өлкәһендәге ҡала, Рәүҙе ҡала округының административ үҙәге.

Ҡала хакимиәте буйһоноуындағы территория майҙаны — 970 км², был Свердловск өлкәһенең 0,57 % майҙанын тәшкил итә. Ҡала округы биләмәһе буйлап Европа һәм Азия сиге үтә.

Ҡала Рәүҙе йылғаһы һәм быуаһы ярында, уның Чусовая йылғаһына ҡойған ерендә урынлашҡан. Рәүҙене «Европаның беренсе ҡалаһы» тип йөрөтәләр, сөнки ул Европа һәм Азияның шартлы сиген иң яҡын торған ҡала.

Ҡазан — Екатеринбург тимер юлындағы станция.

Гербы һәм флагы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Гербы

Көмөш һәм йәшел төҫтәге яланда өс башлы төрлө төҫтәге тауҙа ҡара айыу һәм соболь тимер балдаҡ тотоп тора һәм ул төҫ осланған боронғо уҡ башағы менән тамамлана.

Флаг

Туҡыманың нисбәте 2:3, ул вертикаль рәүештә ике өлөшкә тигеҙ бүленгән йәшел һәм аҡ төҫтә. Флаг өҫтөнә Ревданың гербы төшөрөлгән.

Тарихы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ревда (аҫтағы) һәм Первоуральск (өҫкө), йыһандан ҡарағанда

Ревда — Уралдың иң боронғо ҡалаларының береһе — уға нигеҙ һалыу датаһы булып 1734 йылдың 1 сентябре һанала — был көндә Акинфий Демидов төҙөгән ҡасабала беренсе алты бот суйын ҡойола.

Атаманың этимологияһы билдәле түгел, ә «Рәүҙе—ревда» атамаһы — мәғәнәһе буйынса башҡорт телендәге — «баҡыр йылға» тигәнгә яҡын. Йылға янында был урынға урыҫтар килгәнгә тиклем үк баҡыр ятҡылығы табылған.

Рус халҡы бында килгәнгә тиклем был урында башҡорттар йәшәгән, артабан заводчик (Демидов) бик осһоҙ хаҡҡа был ерҙәрҙе һатып алған һәм башҡорттарға ул ерҙе ташлап китергә тура килгән.

1841 йылда Ревдала завод крәҫтиәндәре сыуалыштары булған[3]. Екатеринбургтан Ырымбур һыҙығы № 14 батальонының ике ротаһы уларҙы баҫтырыу өсөн килгән[3]. Баш күтәреүселәр һалдаттарға ҡойолма суйын киҫәктәрен һәм таш ташлап, командирҙы, ике офицерҙы һәм 17 һалдатты йәрәхәтләй[3]. Быға яуап итеп пушкаларҙан ут асҡандар: заводтың 33 кешеһе һәләк булған һәм 62 кешеһе яраланған[3].

1929 йылда эшселәр ҡасабаһына ҡала тибындағы ҡасаба статусы бирелә. Ҡала статусы 1935 йылдың 3 майында бирелә.

1963 йылдың 1 февралендә хеҙмәтсәндәр депутаттарының Рәүҙе ҡала Советы Свердловск өлкә Советы ҡарамағына тапшырыла[4].

Халыҡ

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Халыҡ иҫәбе
1926[5]1931[5]1939[5]1959[6]1962[5]1967[5]1970[7]
10 000↗11 300↗32 000↗54 870↗57 000→57 000↗59 114
1973[5]1976[5]1979[8]1982[5]1986[5]1989[9]1992[5]
↗60 000↗62 000↗62 943↗64 000↗66 000↘65 757↗66 100
1996[5]1998[5]2000[5]2001[5]2002[10]2003[5]2005[5]
↘65 400↘65 300↗65 400→65 400↘62 667↗62 700↘62 000
2006[5]2007[5]2008[5]2009[11]2010[12]2011[5]2012[13]
↘61 900↘61 800↘61 700↗61 731↗61 875↗61 900↘61 775
2013[14]2014[15]2015[16]
↗61 826↗61 974↗62 209

2016 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халҡы буйынса ҡала Рәсәй Федерацияһының 1112[17] ҡалаһы араһында [18] 375-се урында була

Мәҙәниәт

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
«Демидов Үҙәге» музейы
  • «Демидов үҙәге» Ревда тарих-крайҙы өйрәнеү музейы;
  • МАУ «Ревда ҡала округы мәҙәниәт һарайы»;
  • Бер нисә мәҙәни һәм ял итеү үҙәге;
  • Музыкаль театр «Гастион»;
  • Күңел асыу үҙәгендәге «Кин-дза-дза» кинотеатры;
  • Екатеринбург филармонияһы филиалы;
  • МБУК «Үҙәкләштерелгән китапханалар системаһы», уға 11 китапхана инә (үҙәк ҡала китапхана; Үҙәк ҡала балалар китапханаһы; 3 ҡала китапханаһы; 2 балалар китапханаһы; 3 ауыл китапханаһы, 1 һуҡырҙар өсөн махсус китапхана);
  • Ҡала паркы Ревда ҡалаһының ҡала паркы;
  • «Еңеү» мәҙәниәт паркы;
  • Елань паркы.

Сәнәғәте

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡалала 13 ҙур[19] һәм уртаса ҙурлыҡтағы металлургия сәнәғәте, төҙөлөш комплексы, кабель етештереү , электр энергияһы һәм һыу бүлеү предприятиелары бар. Ҡаланың дүрт предприятие Ревданың ике эре сәнәғәт холдингына ҡарай.

Урал тау-металлургия компанияһына:

  • Урта Урал баҡыр иретеү заводы (СУМЗА);
  • Ревда кирбес заводы(РКЗ);
  • Төҫлө металдарҙы эшкәртеү буйынса Ревда заводы (РзОЦМ)

НЛМК төркөмө:

  • НЛМК-Урал (НЛМК-Сорт дивизионында).

Транспорт

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Йәмәғәт транспорты

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡалала 7 ҡала, 5 ҡала яны һәм 1 ҡала-ара автобус маршруты эшләй.

Тимер юл бәйләнеше

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ревда аша Екатеринбург (Ҡазан) менән Мәскәү (ҡазан вокзалына) тимер юлы үтә. Ревда тимер юл станцияһы Екатеринбург линияһының ҡушылдығы — Дружинино — Ҡазан — Мәскәү. Мәскәү 1612 км алыҫлыҡта урынлашҡан.

Интернет провайдеры һәм киң мәғлүмәт саралары

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡалала түбәндәге гәзиттәр сыға:

  • "Городские вести"арҙы, видео һәм мәҡәлә фекер алышыу мәғлүмәт интернет-порталында гәзите www.revda-info.ru.
  • Реклама гәзите «Дана». Сығыу көнө: дүшәмбе.
  • «Ревдинский рабочий» .
  • «Info Абсолют» 2015 йылдан айына ике тапҡыр сыға, тиражы 5000 экз.

Радио

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Радио Майяма

Радио Дача.

Интерра FM радиоһы 97.6 МГц

Gold FM радиоһы 98,1 МГц

Телевидение

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Кабель телевидениеһы «Берҙәмлек»[20]

"Новости телекомпании «Единство» программаһы. www.revda-novosti.ru.

Интернет провайдерҙары

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • «Интерр», «Единство», «Utel» (сауҙа маркаһы «Ростелеком»), К-Телеком, «Конвекс», Билайн

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ ОКТМО (урыҫ)
  2. ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.) (урыҫ) — Росстат, 2023.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Лобанов а. Горнозаводской ғәскәрҙәре XVIII — көкөрт. XIX вв. / / Кама Хеҙмәт региональной археолог-этнографической студенческой экспедицияһы. — 2014. — № 9. — 103 с.
  4. ↑ ipravo.info. Об укрупнении сельских районов, образовании промышленных районов и изменении подчиненности районов и городов Свердловской области - Российский Правовой Портал. ipravo.info. Дата обращения: 20 май 2018. 2018 йыл 20 май архивланған.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 5,19 Народная энциклопедия «Мой город». Ревда (Свердловская область)
  6. ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 28 апрель 2013 года.
  7. ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 28 апрель 2013 года.
  8. ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. Дата обращения: 25 сентябрь 2013. Архивировано 28 апрель 2013 года.
  9. ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 года. Численность городского населения. Архивировано 22 август 2011 года.
  10. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивировано 3 февраль 2012 года.
  11. ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. Дата обращения: 2 ғинуар 2014. Архивировано 2 ғинуар 2014 года.
  12. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность и размещение населения Свердловской области. Дата обращения: 1 июнь 2014. Архивировано 1 июнь 2014 года.
  13. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Дата обращения: 31 май 2014. Архивировано 31 май 2014 года.
  14. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения: 16 ноябрь 2013. Архивировано 16 ноябрь 2013 года.
  15. ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. Дата обращения: 2 август 2014. Архивировано 2 август 2014 года.
  16. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения: 6 август 2015. Архивировано 6 август 2015 года.
  17. ↑ с учётом городов Крыма
  18. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года. Таблица «31. Численность населения городов и пгт по федеральным округам и субъектам Российской Федерации на 1 января 2016 года». RAR-архив (1,0 Mб)
  19. ↑ Super User. Администрация городского округа Ревда подвела итоги социально-экономического развития округа за 2015 год - Администрация Городского Округа Ревда. admrevda.ru. Дата обращения: 13 апрель 2016.
  20. ↑ [1] 2012 йыл 28 сентябрь архивланған. форматындағы һанлы каналдар Исемлеге.
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Рәүҙе&oldid=1185315» битенән алынған