Йозеф Стефан
| Йозеф Стефан | |
| Joseph Stefan | |
 | |
| Тыуған көнө | |
|---|---|
| Тыуған урыны |
Австрия, Санкт-Пёльтен ҡалаһы |
| Вафат көнө | |
| Вафат урыны | |
| Ғилми даирәһе | |
| Эшләгән урыны | |
| Альма-матер | |
| Ғилми етәксеһе |
Андре фон Эттингсхаус |
| Уҡыусылары |
Людвиг Больцман |
| Ниндәй өлкәлә танылған |
Стефан — Больцман законы авторы |
 Викиөҙөмтәлә цитаталар | |
Йозеф Стефан (нем. Joseph Stefan, 24 март 1835 йыл — 7 ғинуар 1893 йыл) — Австрия физигы һәм математигы. Австрия фәндәр академияһы ағзаһы (1865).
Биографияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Стефан Санкт-Пёльтен ҡалаһында этник словендар ғаиләһендә тыуған. Клагенфуртта гимназия тамамлай һәм бенедиктылар орденына инеү тураһында уйлана башлай, әммә физика һәм математика менән шөғөлләнергә була һәм Вена университетына уҡырға инә. Университетты 1857 йылда тамамлай. Һуңынан университетта уҡыта (1863 йылдан алып юғары математика һәм физика кафедраһы профессоры), Эксперименталь физика институты директоры була (1866 йылдан), университет ректоры (1876—1877), Австрия фәндәр академияһы вице-президенты.
1893 йылдың 7 ғинуарында Вена ҡалаһында вафат була.
Стефан исемен Словенияла иң эре тикшеренеү институты йөрөтә.
1970 йылда Халыҡ-ара астрономия союзы Йозеф Стефан исемен Айҙың артҡы яғындағы кратерға ҡуша.
1985 йылдағы Австрия почта маркаһында һурәтләнгән.
Фәнни эшмәкәрлеге
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Физиканың төрлө өлкәләрендәге эштәре менән — газдарҙың кинетик теорияһы, йылылыҡ нурланышы теорияһы, оптика, акустика, электромагнетизм һ. б. — билдәле Диффузия һәм газдарҙың йылылыҡ үткәреүсәнлеген өйрәнгән, йылылыҡ үткәреүсәнлегенең коэффициентарын тапҡан. 1879 йылда платин сымының төрлө температураларҙа йылы биреүен ул абсолют температураның дүртенсе күләмдәге энергияһын пропорциональ таратҡанын үлсәү юлы менән билдәләне. Ошо ҡанунилыҡтан файҙаланып, ул беренсе мәртәбә Ҡояштың йөҙө температураһына (6000 градус тирәһе) ышаныслы баһалама бирә. Стефан-Больцман законы булараҡ билдәле булған был закондың теоретик нигеҙләүе 1884 йылда Стефандың уҡыусыһы Людвиг Больцман тарафынан бирелә.
Математикала Стефандың мәсьәләһе һәм айырым сығарылмаларлы дифференциаль тигеҙләмәләр теорияһындағы Стефандың сиге хәрәкәт итеүсән кире мәсьәләһе билдәле.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Храмов Ю. А. Стефан Йозеф (Stefan Josef)//Физики: Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера.. — М.: Наука, 1983. — С. 38—39. — 400 с.