Сәүҙә бинт Зәмғә
| Сәүҙә бинт Зәмғә | |
| ғәр. سودة بنت زمعة | |
 | |
| Зат | ҡатын-ҡыҙ |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 Хаҡ хәлифәт |
| Тыуған көнө | 589 |
| Тыуған урыны | Мәккә, Хижәз |
| Вафат булған көнө | 1 сентябрь 674 |
| Вафат булған урыны | Мәҙинә, Өмәүиҙәр хәлифәлеге |
| Хәләл ефете | ас-Сакран ибн Амр[d][1] һәм Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)[1] |
| Һөнәр төрө | Сәхәбәләр |
 Сәүҙә бинт Зәмғә Викимилектә | |
Сәүҙә бинт Зәмғә (Сәүдә бинт Зәмғә) (ғәр. سودة بنت زمعة Сәудә бинт Зәм'ә) — Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең икенсе ҡатыны, уға Рәсүлебеҙ Хәҙисә р.ғ. вафатынан һуң, 53 йәшендә, Мәҙинәгә күскәс өйләнә.
Мөхәммәт с.ғ.с менән ғаилә ҡороғанға тиклемге тормошо
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Сәүдә инәбеҙ тәүгеләрҙән булып Ислам ҡабул итеүселәрҙән. Эҙәрлекләүҙәргә сыҙамай, динен һаҡлар өсөн ул хәләл ефете Сакран ибн Әмир менән Хәбәшстанға (Эфиопияға) сығып киткән була. Бар мал-мөлкәте, йорттары Мәккәлә ҡала. Яңы урында Сакран ибн Әмир ауырып китә һәм кире ҡайтырға мәжбүр була. Ошонда ул вафат була, һәм Сәүдә биш балаһы менән тол ҡала. Ифрат ипле, алсаҡ, тоғро һәм диндар, ярайһы уҡ оло йәштәге (ул саҡта кеше ҡыҫҡа ғүмерле булыуын иҫтә тотоп) был ҡатын ниндәй һынауҙарға осраһа ла Исламдан сыҡмай, сабырлыҡ менән балаларын тәрбиәләй.
Мөхәммәт с.ғ.с менән ғаилә ҡороуы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Хәҙисә р.ғ. хәләл ефетенә Пәйғәмбәрлек иңгәненә 10 йыл тигәндә яҡты донъяны ҡалдырып киткәс, Мөхәммәт ғәләйһиссәләм Сәүдә бинт Зәмғә менән никахлана. Ул заман өсөн ҡатын ярайһы оло йәштә тип һанала. Сәүдә Рәсүл тиклем кешегә лайыҡлы ҡатын була алырына башта шикләнә. Мөхәммәт ғәләйһиссәләм тол ҡатын йортона һоратырға үҙе килә. Ҡатындың береһенән-береһе вағыраҡ балаларын күреп, үҙ етемдәрен иҫенә төшөрөп, Пәйғәмбәребеҙ улар хаҡында хәстәрлекте үҙ өҫтөнә алырға ҡарар итә.
Сәүдәнең атаһы ул ваҡытта әле мосолман булмаған. Әммә ҡыҙын Пәйғәмбәребеҙгә бирергә ризалашҡан, уның яҡшы яҡтарын күреп, ихтирам иткән.
Апаһы һоратылған саҡта хажда йөрөп ҡалған ҡустыһы Ғәбид уның кемгә кейәүгә сыҡҡанын белгәс, ризаһыҙлыҡ күрһәткән. Һуңғараҡ, мосолман булып киткәс, был хаҡта иҫкә төшөрөүҙәрен яратмаған, бик оялған һәм,
Сәүдә р.ғ алдағы бар ғүмерен хәләл ефетенә һәм балаларына хеҙмәт итеүгә бағышлай. Рәсүлдең ҡыҙҙары Фатима менән Өммөгөлсөмгә лә ул үҙ әсәләрендәй булырға тырыша, улар хаҡында арымай-талмай хәстәрлек күрә. Ғәйшә р.ғ көндәш булып килгәс, уға ла ярарға тырыша, үҙенең нәүбәтен уға бирә.
Сәүдә р.ғ. ҡулында бер ваҡытта ла артыҡ мал тотмаған, килеп ингәнен гел мохтаждарға таратҡан. Туғандарын, яҡындарын өгөтләп, Һижрәгә тиклем үк әле Исламға индереп бөткән.
Мосолмандарға ҡаршы яуҙарҙа Сәүдә Инәбеҙ ҙә ҡатнашҡан: яугирҙәрҙең яраһын бәйләгән, һыу ташыған.
Хәләл ефете Бәхилләшеү хажына барғанда ул да бергә булған.
Сәүдә р.ғ. башҡаса хажға ла, үмрәгә лә бармай. Ул етмештән уҙып, хәҙрәти Ғүмәр хәлифә саҡта йән бирә.
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Вәлиева М. Ғ., Үтәбай-Кәрими Р. Мөхәммәт // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- Тәсһилүл бәйән фи тәфсирил Ҡөрьән// Ҡөрьән тәфсиренең еңеләйтелгән аңлатмаһы. 4 томда. — Ҡазан: 2004
- Ситдиҡова Гүзәл. Динебеҙҙә ҡатын-ҡыҙ//Башҡортостан ҡыҙы. — 2008, № 7—12
- ↑ 1,0 1,1 Али-заде А. Сауда бинт Зама (урыҫ) // Исламский энциклопедический словарь — М.: Ансар, 2007.