Тома Светлана Андреевна

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Тома Светлана Андреевна
рум. Svetlana Toma
Рәсем
Зат ҡатын-ҡыҙ[1][2]
Гражданлыҡ  Рәсәй
 СССР
 Молдова
Тыуған көнө 24 май 1947({{padleft:1947|4|0}}-{{padleft:5|2|0}}-{{padleft:24|2|0}})[3][4][5] (76 йәш)
Тыуған урыны Кишинёв, СССР
Хәләл ефете Андрей Александрович Вишневский[d]
Балалары Ирина Олеговна Лачина[d]
Һөнәр төрө кино актёры, актёр
Сәйәси фирҡә ағзаһы Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
 Тома Светлана Андреевна Викимилектә

Светлана Андреевна Тома (ысын фамилияһы Фомичева; молд. Svetlana Toma (Fomiciova), 24 май 1947 йыл[6][7][8][9], Кишинёв, Молдова ССР-ы) — СССР, Молдавия һәм Рәсәй актрисаһы.

Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған артисы (2001), Молдавия халыҡ артисы (2008).

Актриса Ирина Лачинаның әсәһе

Халыҡ-ара танылыуҙы Эмиль Лотянуҙың «Табор күккә китә» фильмында төп роле арҡаһында ала, ул актрисаға ҙур уңыш һәм тамашасылар араһында танылыу килтерә; картинаны күрһәт хоҡуғын 112 ил һатып ала[10].

Актрисаның артист псевдонимы ғәҙәттә беренсе ижеккә баҫым менән әйтелә — То́ма. Әммә актриса үҙе Тома́ (икенсе ижеккә төшкән баҫым менән) әсәһе яғынан француз сығышлы өләсәһенең фамилияһы булған тип күрһәтә[11].

Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Светлана Андреевна Тома 1947 йылдың 24 майында Кишинёв ҡалаһында тыуған.

Атаһы — Фомичёв Андрей Васильевич ( Липецк өлкәһе Добринский районы Сомовка ауылында тыуған) — Молдавия ССР-ы Бельцкий районында «Правда» колхоз рәйесе булған[12]. Әсәһе — Идес Шойловна Сухая (көнкүрештә Ида Сауловна) (29 декабрь 1913 — 27 апрель 1987 йыл)[13][14][15] — 1930 йылдарҙа Бессарабияла коммунистик подпольела (связная) ҡатнаша; апайҙары Берта, Сара, Ревекка, Ада һәм Анна менән бергә тыйылған әҙәбиәтте йорттоң подвалында йәшереп тоталар[16][17][18][19]. Ата-әсәһе Кишинев ауыл хужалығы институтында уҡыған саҡта таныша, унда әсәһе секретарь булып эшләгән була.

Светлана Тома актерлыҡ факультетын — Ленинград дәүләт театр, музыка һәм кинематоргафия институтының (ЛГИТМиК) маҡсатлы курсын тамамлай. Музическу исемендәге Кишинев сәнғәт институты дипломын ала. Режиссер Эмиль Лотянуҙың күп молдаван фильмдарында, артабан Рәсәй фильмдарында төшә. Билдәле фильмдары — «Красная поляна» (1965), «Лаутары» (1972), «Табор уходит в небо» (1976) (сиған ҡыҙы Рада роле), «Анна Павлова» (1983).

1978 йылдан КПСС ағзаһы [20].

Башҡа билдәле режиссёрҙарҙа төшкән фильмдары: В.Я. Венгеров — «Живой труп» (1968), Б.Я Фрид — «Благочестивая Марта» (1982), П.Г. Чухрай — «Люди в океане» (1979), В.П. Басов — «Семь криков в океане» (1981), В.Б. Ахадов — «Семейные дела Гаюровых» (1974), Р.М. И. Ибраһимбәков — «Соло для баритона с оркестром» (1977) һ. б.

1990 йылда ҙур концерт программаһы менән сығыш яһай, шулай уҡ антреприза менән гастролдәргә сыға[21]

1999 йылда башҡа артистар менән бергә Виктор Мережконың һәм композитор Евгений Бедненконың «Театр һәм кино йондоҙҙары йырлай» проектында ҡатнаша, унда ретро йырҙарын башҡарыусы булараҡ сығыш яһай. Проекттың һөҙөмтәһе булып концерттар һәм АҠШ-та һәм «Радио МПС» сығарылған компакт-диск тора.

«Заложники любви» спектаклендә ҡатнаша (антреприза. Наталья Демчик, реж. Геннадий Шапошников, продюсер үҙәге «Руссарт»), 2019 йылдан — Мәскәү йәш тамашасы өлкә дәүләт театрының (МОГТЮЗ) «Карусель» спектаклендә.

Светлана Тома, 1960 йылдар аҙағында

Шәхси тормошо һәм ғаиләһе[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Беренсе ире — Олег Лачин (1972 апрелендә һәләк була), актёр, курсташы
    • Ҡыҙы — Ирина Олеговна Лачина (1971[22] йәки 1972, актриса.
      • Ейәнсәре — Мария Олеговна Будрина (1991), актриса[23].
  • Икенсе ире (2000 йылдан 2005 йылға тиклем) — драматург Андрей Александрович Вишневский.
  • Инәй (әсәйенең апаһы) — Сара Сауловна Сухая — һуғыш алдындағы Бессарабияла йәшерен коммунистар хәрәкәте активисткаһы. 1933 йылдың 16 ноябрендә Сара Сухая 100 мең штраф һәм ун йыл төрмәгә хөкөм ителә; срогын «Дофтанда» үткәрә[24]. 1950—1960 йылдарҙа Бухарестта Дәүләт сәйәси әҙәбиәте нәшриәтендә (рум. Editura de Stat pentru Literatură Politică) бүлек мөдире һәм мөхәррир булып эшләй[25][26][27].

Танылыуы һәм бүләктәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Рәсәй:

Молдавия:

  • «Гражданлыҡ ҡаҙаныштары өсөн» миҙалы (14 ноябрь 1995 йыл) — милли кино сәнғәте үҫешенә ҙур өлөш индергәне, сағыу нәфис һәм хроникаль- документаль фильмдар булдырыуы, юғары профессионаллеге өсөн[30].
  • Молдавия халыҡ артисы (26 ноябрь, 2008 йыл) — оҙайлы һәм емешле ижади эшмәкәрлеге, юғары художество оҫталығы һәм мәҙәни ҡиммәттәрҙе пропагандалауға ҙур өлөш индергәне өсөн[31].
  • Молдавия ССР-ының атҡаҙанған артисы (1979).

Фильмографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. 1966 — Красные поляны — Илуцэ (Иоанна)
  2. 1968 — Живой труп — Маша
  3. 1969 — Это мгновение — француженка
  4. 1972 — Лаутары — Рамина
  5. 1973 — Родной дом — Иляна
  6. 1973 — Дом для Серафима — Софийка
  7. 1975 — Семейные дела Гаюровых — Айша Сафаровна, директор сельской школы
  8. 1976 — Случай на фестивале — Виорика
  9. 1976 — Братушка — Марыка
  10. 1976 — Табор уходит в небо — Рада
  11. 1977 — Корень жизни — Грета Гаевская, студентка 4-го курса
  12. 1978 — Мой ласковый и нежный зверь — цыганка Тина
  13. 1978 — Подозрительный — Сабурова
  14. 1979 — Ждите связного — Светлана
  15. 1979 — Я хочу петь — Родика
  16. 1979 — Прерванная серенада — Марьям
  17. 1979 — Здравствуйте, я приехал! — Вероника
  18. 1980 — Благочестивая Марта — донья Лусия, младшая сестра доньи Марты
  19. 1980 — Люди в океане — Катя
  20. 1981 — Тайна записной книжки — Наташа
  21. 1982 — Кто стучится в дверь ко мне? — Нина
  22. 1982 — У чёртова логова — Аница
  23. 1982 — Падение Кондора — Мария
  24. 1983 — За синими ночами — Тая
  25. 1983 — Ратили — Энрих
  26. 1984 — Капитан Фракасс — Серафина
  27. 1984 — Как стать знаменитым — эпизодическая роль
  28. 1983 — 1986 — Анна Павлова — мать Анны Павловой
  29. 1986 — Дикий ветер — русская пленная
  30. 1986 — Семь криков в океане — Мерседес
  31. 1987 — Лучафэрул — Вероника
  32. 1987 — Мои цыгане — Оксана
  33. 1988 — Западня — Мария
  34. 1988 — История одной бильярдной команды — Леонора
  35. 1989 — Без надежды надеюсь
  36. 1989 — Сувенир для прокурора — Софья Анатольевна Самсонова
  37. 1989 — Вдвоём на грани времени
  38. 1990 — Дина — Светлана Ивановна
  39. 1991 — Игра в смерть, или Посторонний — Эльвира
  40. 1991 — Блуждающие звёзды — Лея
  41. 1991 — Линия смерти — Елена Михайловна Серова, жена дипломата, в прошлом элитная проститутка по вызову
  42. 1994 — Поезд до Бруклина — Евгения Ивановна
  43. 1995 — Будем жить — дама под вуалью
  44. 1999 — Поклонник — Маргарита Борисовна
  45. 2001 — Воровка — Надежда
  46. 2001 — Леди Бомж — Нина Туманская, жена Семёна
  47. 2003 — Бедная Настя — Сычиха
  48. 2003 — С Новым годом! С новым счастьем!
  49. 2004 — Прощальное эхо — регистратор в ЗАГСе
  50. 2005 — 2006 — Люба, дети и завод... — тётя Тома
  51. 2007 — Завтрашние заботы 
  52. 2007 — Родные и близкие — Наталья
  53. 2009 — Фонограмма страсти — мама Виты
  54. 2010 — Подарок судьбы — мать Марины
  55. 2010 — Девичник — Людмила Павловна
  56. 2012 — Развод — Людмила Ивановна, мать Ромы
  57. 2014 — 9 дней и одно утро — тётя Лена, воспитательница в детском доме
  58. 2016 — Джинн — Галина Георгиевна
  59. 2018 — Чисто московские убийства-2 — Софья, владелица Дома моды, давняя подруга Екатерины Власовой
  60. 2020 — Шифр — Зинаида Ивановна

Комментарийҙар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. Record #35602804 // VIAF (билдәһеҙ)[Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
  2. Deutsche Nationalbibliothek Record #131946366 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  3. Кино: Энциклопедический словарь (урыҫ) / под ред. С. И. ЮткевичМ.: Советская энциклопедия, 1987. — 640 с.
  4. Собеседник (урыҫ) — № 17 (1556) — 2015. — ISSN 0235-4268
  5. Тома Светлана Андреевна
  6. Тома Светлана Андреевна. Кино: Энциклопедический словарь/Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — М.: Сов. энциклопедия, 1987. — 640 с., 96 л. ил.
  7. ruskino 2021 йыл 19 июнь архивланған.
  8. Собеседник, № 17 (1556), 13—19 мая 2015
  9. Светлана Тома: «День рождения не отмечаю. Не хочется праздновать свое приближение к смерти»
  10. Эмиль Лотяну и Светлана Тома 2020 йыл 12 август архивланған.
  11. Светлана Тома: «Лотяну подошел ко мне на остановке…». «Телеглаз АиФ» № 33 от 13.08.2002 2010 йыл 11 ғинуар архивланған.
  12. Светлана Тома переедет в Липецк?
  13. Светлана Тома и Ирина Лачина приняли участие в акции «Бессмертный полк»: На фотографии Светлана Тома держит портрет матери с подписью «Идес Сухая».
  14. Надгробный памятник на кладбище «Дойна» в Кишинёве
  15. Идес Шойловна Сухая в эвакуационных списках еврейского населения в музее «Яд-Вашем» (Иерусалим)
  16. Биография Светланы Тома
  17. О матери С. Тома(недоступная ссылка)
  18. Бельцы: рассказы и воспоминания (стр. 100) 2022 йыл 1 апрель архивланған.
  19. Кишинёвское еврейское кладбище 2016 йыл 3 июнь архивланған.: Могилы тёток актрисы — Ады (ум. 1975) и Берты (ум. 1966), а также её бабушки Фейги Беньяминовны Сухой (ум. 1949). Анна Сауловна Сухая-Хомак (ум. 1978).
  20. ТОМА Светлана Андреевна Кино: Энциклопедический словарь/Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — М.: Сов. энциклопедия, 1987. — 640 с., 96 л. ил.
  21. Светлана Тома: Я знаю, как прожить до 400 лет! Собеседник.ру. Дата обращения: 24 ноябрь 2016.
  22. Раззаков Ф. Нежность. Как любят кумиры: звездные романы. — 2017. — Том 2.
  23. Светлана Тома: «Я не могла отказать режиссёру сниматься в „Таборе…“ обнажённой»
  24. Dmitry Tartakovsky «Parallel Ruptures: Jews of Bessarabia and Transnistria Between Romanian Nationalism and Soviet Communism, 1918—1940» (автореферат диссертации доктора философии по истории) 2017 йыл 15 август архивланған.: Фотография Сары Сухой на странице 341.
  25. Decretul nr. 729/1969 privind conferirea de ordine și medalii unor lucrători ai Editurii politice
  26. Petre Opriş «Tentativă de fraudă intelectuală la nivelul nomenclaturii dejiste» 2015 йыл 24 сентябрь архивланған.
  27. Decretul nr. 729/1969 privind conferirea de ordine şi medalii unor lucrători ai Editurii politice (1969) 2015 йыл 22 июль архивланған.
  28. Указ Президента Российской Федерации от 3 мая 2018 года № 182 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»
  29. Почётное звание присвоено указом президента России № 541 от 15 мая 2001 года 2012 йыл 6 ғинуар архивланған.
  30. Указ Президента Республики Молдова от 14 ноября 1995 года № 389 «О награждении кинематографистов орденами и медалями»
  31. Декрет Президента Молдовы № 1961 от 26 ноября 2008 года "О присвоении почётного звания «Народный Артист»

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]