Ҡарасуҡ (ҡала)

Ҡарасуҡ
	Ҡарасуҡ
	Флаг[d]
Нигеҙләү датаһы	1912
Дәүләт	Рәсәй
Административ үҙәге	Городское поселение город Карасук[d] һәм Карасукский район[d]
Административ-территориаль берәмек	Городское поселение город Карасук[d]
Сәғәт бүлкәте	OMST[d] һәм KRAT[d]
Халыҡ һаны	26 902 кеше (1 ғинуар 2018)
Диңгеҙ кимәленән бейеклек	110 метр
Майҙан	30 км²
Почта индексы	632860–632868
Урындағы телефон коды	38355
	Ҡарасуҡ Викимилектә

Ҡарасуҡ (төрки, сағ чулым. карасук, себ. қарасу, южноалт. қарасуу, хак. карасуғ — ҡара һыу) — ҡала (1954 й., 1943 й. п. р.) . Рәсәйҙең Новосибирск өлкәһе ҠарасуҠ районы ҡалаһы.

Географик урыны[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡулунда далаһының көньяҡ-көнбайыш өлөшөндә, Новосибирск өлкәһендә урынлашҡан. Новосибирск ҡалаһына тиклем ара 386 км. Ҡарасуҡ ҡалаһы XХ быуат башында Транссебер магистраленең тимер юл тармағы Татар — Славгородты төҙөгәндә барлыҡҡа килгән. 1954 йылдың 3 июнендә РСФСР Юғары Советы Президиумы указына ярашлы, Ҡарасуҡ эшселәр ҡасабаһы район ҡарамағындағы ҡала статусын ала. СССР тарҡалғандан һуң суверенлы Ҡаҙағстан менән сиктәш.

Климат[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Континенталь климат өҫтөнлөк итә. Ҡыш оҙайлы һәм һыуыҡ. Эҫе йәй аяҙ була.

Уртаса йыллыҡ яуым-төшөм күләме — 345 мм.2016 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халҡы буйынса ҡала Рәсәй Федерацияһының 1112^[5] ҡалаһы араһында ^[6] 375-се урында була

Халыҡтың гендер составы

2010 йылда бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса, ҡала халҡы һаны даими 28 586 кеше тәшкил итә, шуларҙың 13 221 (46,2 %) ир-ат, ә 15 365 (53,8 %) — ҡатын-ҡыҙ^[7].

Милли составы

1939 йылдағы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса: урыҫтар — 55,8 % кеше йәки 4055, украиндар — 37,7 % кеше йәки 2735, ҡаҙаҡтар — 3,1 % йәки 226 кеше.

Сәнәғәте[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡарасуҡ ҡалаһы — ҙур тимер юл үҙәге, ул ике станцияны үҙ эсенә ала: Карасук-1 һәм Карасук-3. Аҙыҡ-түлек сәнәғәте предприятиелары бар: ЯСЙ"Ҡарасуҡ ит комбинаты", ЯСЙ "Ҡарасуҡ икмәк йорто ", ААО «Ҡарасуҡ иген продукттары комбинаты», «Комета», балыҡ заводы. Ҡарасуҡ һөт-консерва комбинаты (2010 йылда ябылған).

Белем[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡалала 6 дөйөм белем биреү учреждениеһы эшләй: гимназия, лицейҙар, 3 урта мәктәп, 1 төп мәктәп. Очно-ситтән тороп урта дөйөм белем биреү мәктәбе, балалар музыка мәктәбе, балалар-үҫмерҙәр үҙәге, сәнғәт мәктәбе, балалар-үҫмерҙәр спорт мәктәбе, Ҡарасуҡ политехник лицейы (һөнәри: тимер юл транспорты), ПУ № 86 (һөнәри: ауыл хужалығы), Ҡарасуҡ педагогия колледжы, шулай уҡ Томск, Омск, Бердск, Новосибирскийҙың юғары һәм урта махсус белем биреү уҡыу йорттарының вәкиллектәре эшләй. 9 мәктәпкәсә белем биреү өлкәһендә балалар баҡсаһы эшләй.

Фән[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡарасуҡтан көнбайышта, Троицк ауылы янында, Кротов күле буйында РФА СО хайуандарҙың экологияһы һәм систематикаһы институтының биологик стационары эшләй.

Мәҙәниәт һәм сәнғәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

«Ситтә» театры

Берҙән-бер ҡала драма театры. 2005 йылдан алып эшләй.

Кинотеатрҙар

Әлеге мәлдә эшләй «Йыһан» кинотеатры эшләй.

Тыуған яҡты өйрәнеү музейы

Төп экскурсиялар:

«Ҡарасуҡ һәм район тарихы залдары буйлап»
«Бөйөк Ватан һуғышы залы»
«Флора һәм фауна залы»
«Палеонтология һәм археология залы»
«Картиналар галереяһы»

Спорт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡаланың төп спорт ҡоролмалары:

— Балалар-үҫмерҙәр спорт мәктәбенең

бүлектәре:

шайба менән хоккей
футбол
мини-футбол
волейбол
баскетбол
өҫтәл теннисы
саңғы ярыштары
еңел атлетика
ҡул һуғышы
бокс
йөҙөү
гир спорты;

— Стадион «Локомотив»;

— Бассейн «Садко»;

— СК «Йәшлек»;

— СК «Динамо»;

— Саңғы базаһы;

— Ауыр атлетика залы «Һаулыҡ»;

— Хоккей ҡумталары 2 (Команда: карасук «локомотив» хоккей клубы);

— 3 тренажер залы.

Билдәле кешеләре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Юрченко Василий Алексеевич — Новосибирск өлкәһенең экс-губернаторы^[8]
Русских Леонид Валентинович — Рәсәй Федерацияһы Геройы. Осетино-ингуш конфликтында, беренсе һәм икенсе чечен һуғышында ҡатнашыусы,
Тимонов Василий Николаевич — Советтар Союзы Геройы. Бөйөк ватан һуғышындаҡатнашҡан.
Ландик Иван Иванович — Советтар Союзы Геройы.
Михаил Ильич Карбышев — Советтар Союзы Геройы. М. Карбышевтың атаһы.
Карнаущенко Марина Николаевна — Рәсәй еңел атлетсыһы, Ррәсәй спорт мастеры.
Логинов Евгений Юрьевич — Рәсәй Федерацияһының Дәүләт думаһы депутаты.
Сорокин Захар Артемович — совет летчигы, Бөйөк Ватан һуғышы ҡаһарманы, Советтар Союзы Геройы.
Сметанин Григорий Андреевич —10-авиация полкының айырым разведка батальонының өлкән лётчик-күҙәтеүсеһе, капитан. Советтар Союзы Геройы.
Орлов Яков Никифорович — майор, Советтар Союзы Геройы.
Молочков Григорий Аксентьевич — эшсе-крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһының лейтенанты, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, Советтар Союзы Геройы.
Климовский Николай Афанасьевич — Совет Армияһының полковнигы, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы, Советтар Союзы Геройы.