Ҡаҙағстанда спорт

Ҡаҙағстанда спорт
	Ҡаҙағстанда спорт
Дәүләт	Ҡаҙағстан
Урын	Ҡаҙағстан
	Ҡаҙағстанда спорт Викимилектә

Дәүләт программаһының беренсе бурысы физик культураны үҫтереү һәм 2007—2011 йылдарға норматив базаны камиллаштырыу була, был үҙ сиратында Ҡаҙағстан спортының үҫеш кимәлен күрһәтә^[1]. Ҡаҙағстан Республикаһы Президентының 2001 йылдың17 марты указында түбәндәгеләр әйтелә:^[2]

Спорт базаһының торошо, республиканың мәктәп йәшендәге балаларының 7 проценты өсөн генә дәрестәр ойошторорға мөмкинлек биргән балалар-үҫмерҙәр спорт мәктәптәренең етерлек кимәлдә үҫешмәгән селтәре, юғары квалификациялы тренерҙар һәм уҡытыусылар етешмәүе халыҡтың, бигерәк тә балаларҙың һәм үҫмерҙәрҙең физик күнегеүҙәрҙә киң ихтыяжын ҡәнәғәтләндерергә мөмкинлек бирмәй. Сифатлы инвентарь һәм ҡорамалдар менән йыһазландырылған заманса спорт ҡоролмаларының, спорт резервтарын әҙерләү үҙәктәренең һәм олимпия әҙерлеге үҙәктәренең булмауы илдә спорт оҫталығының үҫеүенә һәм спорт резервын әҙерләүгә ҡамасаулай. Халыҡ-ара стандарттарҙан артта ҡалыу, тәү сиратта, бөгөнгө көндә юғары халыҡ-ара талаптарға яуап биргән заманса спорт базаһының булмауы менән бәйле.

Популяр спорт төрҙәре

Футбол

Футбол — Ҡаҙағстанда иң популяр спорт төрҙәренең береһе. Совет осоронда Алматы "Ҡайрат"ы оҙаҡ ваҡыт СССР чемпионатының юғары лигаһында сығыш яһай. 1988 йылда Евгений Яровенко СССР йыйылма командаһы составында Олимпия чемпионы була. 11994 йылда Ҡаҙағстан футбол федерацияһы ФИФА-ның Азия зонаһына ҡабул ителә, әммә 2001 йылдан Ҡаҙағстан Европа зонаһына (УЕФА) күсә.

2011 йылдың 20 декабрендә мини-футбол буйынса Ҡаҙағстан Милли йыйылма командаһы донъя чемпионатына һайлап алыу циклында һуңғы урынды биләй^[3].

Шулай уҡ Ҡаҙағстанда ҡатын-ҡыҙҙар футболы үҫешә, Ҡаҙағстандың ҡатын-ҡыҙҙары араһында футбол буйынса милли йыйылма командаһы уйынсыһы Аида Гайстенова 2018 йылдың 21 февралендә Красноярскиҙың «Енисей» клубына күсә, ул РФС-тың юғары лигаһында сығыш яһай. Был илдең ҡатын-ҡыҙҙар футболы тарихында трансфер (уйынсыларҙы күсереш) беренсе булып тора.

Бокс

Күмәк спорт төрө — бокс. Был олимпия төрөндә Ҡаҙағстан спортсылары юғары һөҙөмтәләргә өлгәшә. Традицион рәүештә Ҡарағанда ҡалаһындағы күн бирсәткә оҫталары мәктәбе совет осоронан уҡ көслө. Хәҙерге чемпиондарҙың исемдәре Ҡаҙағстандан ситтә лә билдәле. Сапиев Серик Жумангалиевич, Наталья Рогозина, Геннадий Головкин, Василий Жиров — халыҡ-ара аренала бойондороҡһоҙ Ҡаҙағстанды данлаған спортсылар.

Хоккей

Ҡаҙағстандың хоккей традициялары киң билдәле. Усть-Каменогорск — хоккей оҫталары тәрбиәләүсе ҡала. Усть-Каменогорск «Торпедо» сафынан сыҡҡан Евгений Паладьев — өс тапҡыр донъя чемпионы, Мәскәүҙең «Спартак» клубы өсөн 7 йыл сығыш яһай, 1972 йылдағы СССР — Канада легендар уйындар серияһында ҡатнаша һәм Борис Александров — ЦСКА составында өс тапҡыр СССР чемпионы һәм 1976 йылда Инсбрук ҡалаһында үткән Ҡышҡы олимпия уйындары чемпионы. «Торпедо» клубы уйынсыларынан торған Ҡаҙағстандың хоккей буйынса йыйылма командаһы 1998 йылда Наганолағы Олимпиадала АҠШ, Швеция һәм Белоруссия йыйылма командалары менән 5 — 8 урынды бүлешә. Һуңыраҡ был команданың тиҫтәгә яҡын хоккейсыһы сит илдәрҙә уйнай. 2002 йылда Павлодар ҡалаһынан Максим Кузнецов «Детройт Ред Уингз» составында Стэнли Кубогын яулай.

Велосипед спорты

Ҡаҙағстан велоуҙышсыһы Александр Винокуровтың ПроТур ярыштарында еңә һәм Лондонда 2012 йылғы Олимпиадала алтын миҙал яулай. Уның еңеүе Ҡаҙағстандағы велоспортты үҫтереү өсөн ҡеүәтле этәргес булып тора. Алексей Луценконың 2012 йылда үткән донъя чемпионатында 23 йәшкә тиклемге категорияла еңеүе Ҡаҙағстанда велоспорттың киләсәгенә оптимизм уята.

Ауыр атлетика

Ҡаҙағстанда ауыр атлетика — популяр спорт төрҙәренең береһе. СССР осоронда Анатолий Храпатый бөтә донъя таныла. Илья Ильин (Ҡыҙылурҙа) 2008 йылдағы олимпия уйындарында еңгәндән һуң, Бойондороҡһоҙ Ҡаҙағстанда ауыр атлетика айырыуса ҙур популярлыҡ яулай. Йыйылма команда донъя чемпионатында һәм Олимпия уйындарында яҡшы һөҙөмтәләр күрһәтә.

2012 йылда Лондонда үткән Олимпия уйындарында ҡаҙаҡ ауыр атлеттары (Илья Ильин, Светлана Подобедова, Мая Манеза һәм Зөлфиә Чиншанло) 4 алтын миҙал яулай.

Еңел атлетика

Ҡаҙағстанда еңел атлетика бокс йәки көрәш кеүек популяр түгел, әммә БДБ-ла һәм бөтә донъяла билдәлеләре бар. Ҡаҙағстан еңел атлеттары бер нисә тапҡыр донъя чемпионатында һәм Олимпия уйындарында миҙалдар яулай.

Еңел атлетика буйынса йәйге донъя Чемпионаты призерҙары:

Григорий Егоров көмөш (Штутгарт-1993, ҡолға менән һикереү);
Ольга Шишигина көмөш (Гётеборг-1995, 100 метрға барьер аша йүгереү);
Ольга Шишигина бронза (Эдмонтон-2001, 100 метрға барьер аша йүгереү);
Дмитрий Карпов бронза (Париж-2003 һәм Осака-2007, уналыш);
Ольга Рыпакова көмөш (Тэгу-2011, өсләтә һикереү).

Олимпия уйындары еңел атлетика буйынса призерҙар:

Ольга Шишигина — алтын (Сидней-2000);
Дмитрий Карпов — бронза (Афина-2004);
Ольга Рыпакова — алтын (Лондон-2012).

2011 йылғы Ҡышҡы Азия уйындары

Азия Уйындары Алматы ҡалаһы өсөн яҡшы тәжрибә һәм Ҡышҡы Олимпия уйындары үткәреү хоҡуғына ғаризаһында уның мөһим аргументы буласаҡ^[4].

Ҡаҙағстан Олимпия уйындарында

Революцияға тиклемге осорҙа иң билдәле ҡаҙаҡ спортсыһы — көрәшсе Хаджимукан Мөнәйтпасов, XX быуат башында күп тапҡыр чемпионат турнирҙарында еңеүсе, Иван Поддубныйҙың дуҫы һәм ярышташы.

Совет осоронда Ҡаҙағстанға беренсе олимпия миҙалын еңел атлет Ғосман Косанов килтерә. Ул 1964 йылда Токиола көмөш призер була.

1972 йылда Ҡаҙағстандың беренсе олимпия чемпионы — баскетболсы Әлжан Жармөхәмәтов. Ә иң сағыу спорт йондоҙо — Монреалдағы 1976 йылғы олимпия уйындарында өс тапҡыр чемпион, гимнаст Нелли Ким.

Спорт телеканалдары

QazSport - Ҡаҙағстан спорт телеканалы.

Спорт сайттары

Спорт порталдары

sports.kz Ҡаҙағстандың спорт порталы
vesti.kz спорт-мәғлүмәт порталы vesti.kz.
alaman.kz ҡаҙаҡ телендә спорт порталы.
sportinfo.kz спорт порталы.
prosportkz.kz prosport гәзитенең спорт сайты.

Мәғлүмәт сайттарының спорт бүлектәре

nurastana.kz «Нур Астана» гәзите.
sport.gazeta.kz 2007 йыл 17 декабрь архивланған. gazeta.kz. порталдың спорт сайты

Шулай уҡ ҡарағыҙ

Ҡаҙағстанда ирекле көрәш
Ҡаҙағстанда шахмат
2011 йылғы Ҡышҡы Азия уйындары
Ҡаҙағстан Олимпия уйындарында

Иҫкәрмәләр

↑ О Государственной программе развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2007—2011 годы
↑ Указ Президента Республики Казахстан от 12 марта 2001 года N 570 «О Государственной программе развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2001—2005 годы». (билдәһеҙ) Дата обращения: 2 апрель 2010. Архивировано из оригинала 26 декабрь 2010 года. 2010 йыл 26 декабрь архивланған.
↑ Сборная Казахстана по футзалу заняла последнее место в отборе на чемпионат мира (билдәһеҙ). Дата обращения: 20 декабрь 2011. Архивировано 11 декабрь 2018 года. 2018 йыл 11 декабрь архивланған.
↑ GamesBids.com — Almaty Considers 2018 Winter Games Bid (билдәһеҙ). Дата обращения: 2 апрель 2010. Архивировано 7 октябрь 2008 года.

[1] О Государственной программе развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2007—2011 годы

[autogenerated1-2] Указ Президента Республики Казахстан от 12 марта 2001 года N 570 «О Государственной программе развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2001—2005 годы». (билдәһеҙ) Дата обращения: 2 апрель 2010. Архивировано из оригинала 26 декабрь 2010 года. 2010 йыл 26 декабрь архивланған.

[3] Сборная Казахстана по футзалу заняла последнее место в отборе на чемпионат мира (билдәһеҙ). Дата обращения: 20 декабрь 2011. Архивировано 11 декабрь 2018 года. 2018 йыл 11 декабрь архивланған.

[4] GamesBids.com — Almaty Considers 2018 Winter Games Bid (билдәһеҙ). Дата обращения: 2 апрель 2010. Архивировано 7 октябрь 2008 года.

[1]

[2]

[3]

[4]