Һуҡа (үлсәү берәмеге)

Һуҡа менән ер һөрөүсе

Һуҡа — XIII — XVII быуаттарҙа Рустә һалым түләү берәмеге .

Тарихы

1550 йылда татарҙарҙан ҡалған һуҡа тигән иҫке атамаһын һаҡлап ҡалып, яңы һалым берәмеге билдәләнә. Һуҡа тип билдәле бер күләмдә һөрөлгән ерҙе атай башлайҙар. Һуҡа сиректәргә бүленә һәм яҡынса 2731,35 м² = 0,273135 гектарға тигеҙ була.

Һуҡаның бер нисә төрө айырылып тора:

1. хеҙмәт кешеләренә - 800 сирек иң яҡшы ер;
2. сиркәүгә — иң яҡшы ерҙең 600 сиреге;
3. ҡара, йәғни, крәҫтиәнгә — 400 сирек иң яҡшы ер.

Һуҡала ерҙәр насарыерҙәр күберәк һаналған. Сох-тың был айырмаһынан күренеүенсә, һалым һалыу ауырлығы «ҡара сохи» ға, йәғни крәҫтиәндәргә төшә, улар бер үк сифатлы ер иҫәбенән хеҙмәтлеләргә ҡарағанда — ике тапҡырға һәм сиркәүҙәргә ҡарағанда бер ярым тапҡырға күберәк һалым түләгән.

Һуҡа һалымын ихата һалымына алмаштырыу

Яйлап һуҡа һалымы йорт яны һалымына алмаштырыла.

Эш шунда, Тынғыһыҙ ваҡытта (1598—1613) халыҡ иҫәбен алыуҙан ҡасыуҙың яңы ысулдары барлыҡҡа килә, был һалым системаһының тарҡалыуына килтерә.

Һөҙөмтәлә 1678—1679 йылдарҙа һуҡа ихата һаны менән алмаштырылған. 1679 йылдың 6 сентябрендәге Реформа һуҡа һалымын тулыһынса йорт һалымы менән алмаштыра.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Төтөн (һалым һалыу)

Әҙәбиәт

• Соха, податная единица // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
• Дворцовая соха // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
• Соха, единица // Энциклопедический словарь Гранат: В 58 томах. — М., 1910—1948.
• Соха // Большая советская энциклопедия : [в 51 т.] / гл. ред. С. И. Вавилов. — 2-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1949—1958.
• Соха (единица податного обложения) // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
• Двор тяглый // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
• Плуг, единица поземельного верстания // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
• Дым, окладная единица // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
• Сошное письмо // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
• Веселовский, С. Б. Сошное письмо : исследование по истории кадастра и посошного обложения Московского государства : [рус. дореф.] : в 2 т.. — М. : [Тип. Г. Лисснера и Д. Собко], 1915—1916.
• Князьков С. А. Очерки из истории Петра Великого и его времени. — Пушкино: «Культура», 1990 (репринтное воспроизведение издания 1914 г.).

Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.