Аҡбейек (һырт): өлгөләр араһындағы айырма
ә Бот ярҙамында мәғәнә айырыу: Ағиҙел - һылтанма(лар) үҙгәртелде: Ағиҙел (йылға) |
ә clean up, replaced: http://xn--p1acf.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/prosmotr/2-statya/ → {{БЭ2013| |автор= , Тәржемәсе }} using AWB |
||
| 20 юл: | 20 юл: | ||
}} |
}} |
||
'''Аҡбейек''' — [[Башҡортостан]] (Көньяҡ) [[Урал]]ындағы һырт. |
'''Аҡбейек''' — [[Башҡортостан]] (Көньяҡ) [[Урал]]ындағы һырт. |
||
== Ҡылыҡһырлама == |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Тәрәнлеге 350-нән алып 400 м еткән күп һанлы тау араһы уйпатлыҡтары һәм уйһыулыҡтары менән йырғыланған. Палеозойҙың ультраһелтеле тоҡомдарынан, тау араһы уйпатлыҡтары ҡомташтарҙан, һәүерташтарҙан, эзбизташтан һәм ордовиктың, силурҙың һәм девондың төп эффузивтарынан тора. Һырттың көнбайыш битләүҙәрендә [[Оло Һарғая]] йылғаһы ([[Ағиҙел (йылға)|Ағиҙел]] йылғаһы ҡушылдығы) башлана. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Тәрәнлеге |
||
Ландшафтары һоро тау тупрағындағы асыҡ ылыҫлы һәм ваҡ япраҡлы [[ҡайын]]-[[уҫаҡ]] [[урман]]дарынан тора. Төньяҡ өлөшөндә ландшафтарҙың бейеклек бүлкәтлеге күҙәтелә: 500—550 м бейеклеккә тиклем битләүҙәрҙә [[ҡайын]]‑[[ҡарағай]] урмандары үҫә, өҫтәрәк өлгөрөп етмәгән ҡараға оҡшаш тау тупрағында ҡайын-ҡарағай-ҡарағас урмандары урынлашҡан; һырттың үрге өлөшөн лишайниктарҙан, петрофиттарҙан ([[ҡамғаҡ]], [[ҡанүлән]], [[ҡуян кәбеҫтәһе]], [[ҡоторма]] һ.б.) торған ҡая үҫемлектәре биләй. |
Ландшафтары һоро тау тупрағындағы асыҡ ылыҫлы һәм ваҡ япраҡлы [[ҡайын]]-[[уҫаҡ]] [[урман]]дарынан тора. Төньяҡ өлөшөндә ландшафтарҙың бейеклек бүлкәтлеге күҙәтелә: 500—550 м бейеклеккә тиклем битләүҙәрҙә [[ҡайын]]‑[[ҡарағай]] урмандары үҫә, өҫтәрәк өлгөрөп етмәгән ҡараға оҡшаш тау тупрағында ҡайын-ҡарағай-ҡарағас урмандары урынлашҡан; һырттың үрге өлөшөн лишайниктарҙан, петрофиттарҙан ([[ҡамғаҡ]], [[ҡанүлән]], [[ҡуян кәбеҫтәһе]], [[ҡоторма]] һ.б.) торған ҡая үҫемлектәре биләй. |
||
| 34 юл: | 34 юл: | ||
== Һылтанмалар == |
== Һылтанмалар == |
||
* {{БЭ2013|716-a-bejek-bash-ortostan-k-nya-uralynda-y-yrt |автор= И.М.Япаров, Тәржемәсе И.М.Япаров}} |
|||
* http://xn--p1acf.xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/prosmotr/2-statya/8784-akbiik-khrebet |
|||
[[Категория:Урал тау һырттары]] |
[[Категория:Урал тау һырттары]] |
||
08:15, 11 февраль 2018 өлгөһө
| Аҡбейек | |
|---|---|
| Характеристики | |
| Оҙонлоғо | 6 км |
| Киңлеге | 5 км |
| Бейек нөктәләре | |
| Иң бейек түбәһе | 969 |
| Абсолют бейеклеге | 864 метр |
| Урынлашыуы | |
| 53°46′38″ с. ш. 58°06′57″ в. д.HGЯO | |
| Ил | |
| РФ субъекты | Башҡортостан |
| Тау системаһы | Урал тауҙары |
Аҡбейек — Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт.
Ҡылыҡһырлама
Белорет районы буйлап төньяҡ-көнсығыштан көньяҡ-көнбайышҡа табан субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған.
Оҙонлоғо 6 км, киңлеге 5 км тиклем, абсолют бейеклеге 969 м. Яйла һымаҡ бер нисә түбәнән тора. Төньяҡта яйлап Оло Ҡыраҡа һыртына, көньяҡта Суртанды һыртына күсә.
Тәрәнлеге 350-нән алып 400 м еткән күп һанлы тау араһы уйпатлыҡтары һәм уйһыулыҡтары менән йырғыланған. Палеозойҙың ультраһелтеле тоҡомдарынан, тау араһы уйпатлыҡтары ҡомташтарҙан, һәүерташтарҙан, эзбизташтан һәм ордовиктың, силурҙың һәм девондың төп эффузивтарынан тора. Һырттың көнбайыш битләүҙәрендә Оло Һарғая йылғаһы (Ағиҙел йылғаһы ҡушылдығы) башлана.
Ландшафтары һоро тау тупрағындағы асыҡ ылыҫлы һәм ваҡ япраҡлы ҡайын-уҫаҡ урмандарынан тора. Төньяҡ өлөшөндә ландшафтарҙың бейеклек бүлкәтлеге күҙәтелә: 500—550 м бейеклеккә тиклем битләүҙәрҙә ҡайын‑ҡарағай урмандары үҫә, өҫтәрәк өлгөрөп етмәгән ҡараға оҡшаш тау тупрағында ҡайын-ҡарағай-ҡарағас урмандары урынлашҡан; һырттың үрге өлөшөн лишайниктарҙан, петрофиттарҙан (ҡамғаҡ, ҡанүлән, ҡуян кәбеҫтәһе, ҡоторма һ.б.) торған ҡая үҫемлектәре биләй.
Топонимика
Атамаһы алыҫтан бейек һәм аҡ төҫтә күренгән өсөн алынған.
Һылтанмалар
- И.М.Япаров, Тәржемәсе И.М.Япаров. / Аҡбейек (һырт) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.