Лёша Рав
| Лёша Рав | |
| Зат | ир-ат |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 Рәсәй империяһы.svg){kind=small} СССР |
| Ҡушамат | Лёша Рав |
| Тыуған көнө | 7 март 1909 |
| Тыуған урыны | Балабаш-Нурусово[d], Буинский уезд[d], Сембер губернаһы[d], Рәсәй империяһы |
| Вафат булған көнө | 24 март 1944 (35 йәш) |
| Вафат булған урыны | Дрогобыч[d], Украина Совет Социалистик Республикаһы, СССР |
| Һөнәр төрө | шағир |
| Эшмәкәрлек төрө | шағир[d] |
| Уҡыу йорто | Н. П. Огарёв исемендәге Мордва дәүләт университеты |
| Һуғыш/алыш | Бөйөк Ватан һуғышы |
| Юғалтыуҙың хәрби классификацияһы | яуҙа һәләк була[d] |
Леша Рав, ысын исеме Рогожин Алексей Владимирович (7 март 1909 йыл — 24 март 1944 йыл) — эрзә совет шағиры, СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы.
Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
1909 йылдың 7 мартында Балабаш-Нурусово ауылында тыуған (хәҙер Мордва Республикаһының Первомайский районы). Атаһы — Балабаш — Нурусово ауылынан урмансы. Әсәһе — Дуня Гордеева, Малые Кармалы ауылынан (Балабаш-Нурусовонан 5 км). Бала сағын Балабаш-Нурусово һәм Малые Кармалы ауылдары араһында ятҡан урмандар араһында үткәрә. Малые Кармалы ете йыллыҡ мәктәптә белем ала, 16 йәшендә Р. А. В. (шағирҙың инициалдарының тәүге хәрефтәре) хәрефтәре менән ҡул ҡуйып, шиғырҙар яҙа башлай. 1936 йылда Мордва педагогия институтын тамамлап, Чамзинка ауылы мәктәптәрендә һәм Саранск педагогия училищеһында мордва һәм рус телдәренән уҡыта.
Алексей сыуаш, мордва һәм рус телдәренә эйә була, сыуаш теленән мордва телдәренә шиғырҙар тәржемәләй. Тәржемәсе булараҡ, ул 1940 йылда К. В. Ивановтың «Нарспи» поэмаһын тәржемәләү буйынса билдәле була. Тәүге шиғырҙарын «Якстере теште» («Ҡыҙыл йондоҙ») гәзитендә баҫтыра. 1930 йылда «Сятко» журналында, «Эрзянь коммуна» «Эрзә коммунаһы») һәм «Ленинэнь киява» («Ленин юлы буйлап») гәзиттәрендә, шулай уҡ коллектив йыйынтыҡтарҙа баҫылып сыға. Уның мордва тәбиғәтен һәм ауыл тормошо маҡтаған әҫәрҙәре «Иетне жойнить» («Йылдар зыңлай») шиғри йыйынтығына ингән 1933)[1].
1930 йылдарҙа поэма жанрында сығыш яһай, һәм ике революция алдындағы мордва ауылы тормошон һүрәтләгән «Гале» (1935) һәм «Литува» (1938) эпик поэмаларын яҙа. Беренсе поэмаһында ваҡиғалар1905-1907 йылдарҙағы беренсе рус революцияһы ваҡытында бара һәм революцион ваҡиғаларҙың мордва халҡының тормошона йоғонтоһон күрһәтә, ә икенсе поэманың ваҡиғаһы социаль ғәҙелһеҙлектәргә булған көрәште данлап, Октябрь революцияһынан булған көндәрҙе һүрәтләй. Ул шулай уҡ рус телендә революцион «Последний» поэмаһын яҙа(1934).
1941 йылда Рогожин Чамзин урта мәктәбенә рус теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы итеп ебәрелә һәм 1943 йылға тиклем уҡыу эштәре буйынса директор урынбаҫары булып эшләй. СССР яҙыусылар союзы ағзаһы булып тора. 1943 йылдың яҙында Ҡыҙыл Армия сафына саҡырыла. 1944 йылдың 24 мартында Дрогобыч өсөн алышта һәләк була, туғандаш ҡәберҙә ерләнә. Малокармалы ауыл китапханаһы һәм музейы Алексей Владимирович Рогожиндың исемен йөрөтә[2].
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Рогожин (Рав) Алексей Владимирович 2018 йыл 3 декабрь архивланған. (рус.)(рус.)
- ↑ Открытие Года литературы в сельских библиотеках (рус.)(рус.)
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Маскаев А., Кавто поэмат, «Сятко», 1940, № 10. На эрзя яз.
- Коломасов В., Рогожинэнь «Литува» поэмадонзо, «Сятко», 1940, № 4. На эрзя яз.
- Горбунов В. В., Мордовской советской литературась, Саранск, 1952. На эрзя яз.
- История морд. сов. лит-ры, т. 1, Саранск, 1968. На русс. яз.
- Писатели Сов. Мордовии. Библиографич. справочник, Саранск, 1958.. На русс. яз.