Терпеләр (лат. Erinaceidae афроевразия имеҙеүселәре ғаиләһе. Бөжәк ашаусылар отрядына керә. Барлығы 24 төрө билдәле, улар 10 ырыуға бүленә[ 1] Erinaceinae ), һәм гимнуралар, йәки ҡомаҡ терпеләргә (Galericinae ) бүленә[ 2]
Күпселек илдәрҙә йәшәй, бөжәктәр менән туҡлана торған һәм шул яғы менән ауыл хужалығы өсөн файҙалы булған имсәкле кейек[ 3] [ 4]
Башҡортостанда ике төрө бар: ябай терпе һәм ҡолаҡлы терпе.
Ябай терпенең оҙонлоғо 23,7 — 27,2 см тирәһендә була, ауырлығы 240—250 грамға етә. Ул урман ситтәрендә, аҡландарҙа , ҡырҡындыларҙа йәшәй. Һаҙлы урындарҙы, ҡуйы урмандарҙы яратмай.
Терпеләр урман, дала, сүлдәрҙә йәшәй. Тауҙарға 2500—2800 метр бейеклеккә тиклем күтәреләләр. Терпе эңерҙә, төндә һунарға сыға, көндө ояһында үткәрә (ҡайһы бер төрҙәре тәүлектең яҡты осоронда ла әүҙемлек һаҡлай)[ 5]
Терпе йоҡлаған осорҙа Ҡолаҡлы терпе йыш ҡына ирлән , йомран , һыуһар өңөн файҙалана.
Май—июнь айҙарында 2—6 бала килтерә, 3—4 сәғәттән балаларының энәләре ҡалҡа башлай. 5—6 көндән энәләре күренерлек була. Егерме көндән күҙҙәре асыла, энәләре ҡоңғорт төҫкә инә һәм ҡата. Терпе балаларын имеҙеп үҫтерә.
Терпе аҙыҡҡа талымһыҙ, нимә тура килә, шуны ашай: умыртҡаһыҙҙар, амфибиялар , һөйрәлеүселәр (терпеләр йылан ағыуына ҡаршы тороусанлығы менән билдәле), емтек, ҡош йомортҡалары[ 6]
↑ Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference. 3rd ed. Vol. 1 ] / Ed. by D. E. Wilson, D. M. Reeder. — Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2005. — xxxv + 743 p. — ISBN 0-8018-8221-4 .↑ Зайцев, Войта, Шефтель, 2014 , с. 45—46↑ Терминологический словарь по зоологии. Русско-башкирский и башкирско-русский (Т. Г. Баишев, 1952)
↑ Толковый словарь современного башкирского литературного языка. (под. ред З. Г. Ураксина, 2005)
↑ Зайцев, Войта, Шефтель, 2014 , с. 44—45↑ Зайцев, Войта, Шефтель, 2014 , с. 45
Ёж, млекопитающее отряда насекомоядных Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге : 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб. , 1890—1907.(рус.) Дзержинский Ф. Я. , Васильев Б. Д., Малахов В. В. .М .: Издат. центр «Академия», 2014. — 464 с. — ISBN 978-5-4468-0459-7 .Зайцев М. В., Войта Л. Л., Шефтель Б. И. . Млекопитающие фауны России и сопредельных территорий. Насекомоядные. — СПб. : Наука , 2014. — 391 с. — (Определители по фауне России, издаваемые Зоологическим институтом Ран. Вып. 178). — ISBN 978-5-02-038380-7 .Кэрролл Р. .М .: Мир , 1993. — 312 с. — ISBN 5-03-001819-0 .Млекопитающие России: систематико-географический справочник / Под ред. И. Я. Павлинова и А. А. Лисовского. — М .: Т-во научн. изданий КМК, 2012. — 604 с. — (Сб. трудов Зоологического музея МГУ, т. 52). — ISBN 978-87317-844-5. Lopatin A. V. . Early Paleogene insectivore mammals of Asia and establishment of the major groups of Insectivora Paleontological Journal 40 (Suppl. 3).DOI :10.1134/S0031030106090012 . McKenna M. C. , Bell S. K. .Classification of Mammals Above the Species Level . — New York: Columbia University Press , 1997. — 631 p. — ISBN 0-231-11012-X . Simpson G. G. The Principles of Classification and a Classification of Mammals // Bull. of the American Museum of Natural History . — 1945. — Vol. 85. — P. 1—350. Ҡалып:Книга:Wozencraft, W. C.: Mammal Species of the World 
