Фюрстенцелль монастыры
| Фюрстенцелль монастыры | |
| Нигеҙләү датаһы | 1274 |
|---|---|
 | |
| Монашеский орден | Цистерцианцы[d] |
| Дәүләт | Германия[1] |
| Административ-территориаль берәмек | Фюрстенцелль[d][1] |
| Архитектура стиле | архитектура барокко[d] |
| Ғәмәлдән сыҡҡан дата | 1803 |
| Входит в состав списка памятников культурного наследия | Q1344907? |
| Мираҫ статусы | former architectural heritage monument in Bavaria[d] |
| Головной монастырь | Альдерсбах монастыры |
 | |
 Фюрстенцелль монастыры Викимилектә | |
Фюрстенцелль монастыры (нем. Kloster Fürstenzell) — элекке ирҙәр цистерциан аббатлығы. Фюрстенцелль (Түбәнге Бавария) бавария йәрминкә общинаһы территорияһында урынлашҡан һәм Пассау епархияһына ҡараған; 1274 йылда герцог Генрих XIII ярҙамы менән уға Альдерсбах монастыры филиалы булараҡ магистр Хартвиг нигеҙ һалған. 1803 йылда, Баварияла секуляризация барышында тарҡалған.
Тарихы һәм тасуирламаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
1274 йылда башта Изге Лаврентий, ә һуңынан Изге Мария хөрмәтенә изгеләндерелгән Фюрстенцелль монастырына Бавария герцогы Генрих XIII ярҙамында магистр Хартвиг нигеҙ һалған. Монастырҙың «Fürstenzell» (Cella Principis) атамаһы ла уны асыуҙа герцогтың роле булғанға ишаралай. 1274 йылда Фюрстенцеллға Альдерсбах монастырынан тәүге цистерцианлылар килгән, ә 1275 йылдың майында Линц янындағы Вильһеринг монастырынан килгән монах Вальтер монастырҙың беренсе өлкән руханийы йәғни башлығы итеп һайланған. Урындағы хакимдарҙың иғәнә индереүе, Һаунерсдорф мәхәлләһен тапшырыуы, монастырҙы финанс яҡтан үҙ аллы иткән.
Монастырь сиркәүе — өс нефлы базиликалы — 1334 йылда тамамланған һәм Пассауҙың ярҙамсы епискобы Теодерик уны Изге Лаврентий хөрмәтенә изгеләндергән. 1440 йылдан алып 1457 йылға саҡлы монастырҙың өлкән руханийы аббат Зандхааз Ахаз (Achaz Sandhaas) осоронда ҡорам киңәйтелгән; яҡынса 1490 йыл тирәһе аббат Йоһаннес Шлеттерер хорҙы готика стилендә үҙгәртеп ҡорған. Фюрстенцелль аббатлығы бер ҡасан да күренекле байлыҡҡа эйә булмаған: шулай XV быуатта, финанс хәле ҡатмарлы булыу арҡаһында, монастырь менән идара итеү төп монастырь Альдерсбахҡа бирелгән.
Реформация барышында Фюрстенцелль монах общинаһы, протестантизм диненә күсеү сәбәпле, үҙенең күп ағзаларын юғалҡан. Әммә XVIII быуатта уҡ, башлыҡтар Абунд II (1707—1727), Стефан III (1727—1761) һәм Отто II (1761—1792) осоронда аббатлыҡ үҫешкән. Шулай 1740 йылда иҫке сиркәү һүтелгән, ә аббат Стефан Майр «сәмле» төҙөүсе булған — мюнхен һарай яны архитекторы Иоһанн Михаэль Фишерға яңы ҡорам проектына заказ биргән. Билдәле архитектор проект өҫтөндә рәссамдар Иоһанн Баптист Штрауб (төп миһрапты ижад иткән), Йозеф Матиас Гетц (ҡабырға миһраптарын эшләгән), Иоһанн Якоб Цайлер (фрескалар) һәм Иоһанн Баптист Модлер (әүәләү һәм рельефтар) менән берлектә эшләгән.
1674—1687 йылдарҙа төҙөлгән монастырь корпусының көнбайыш һәм көнсығыш ҡанаттары аббат Отто дәүерендә төҙөлгән, яңыртылған һәм киңәйтелгән. Шул уҡ дәүерҙә интерьеры күренекле семәрле эштәре менән айырылып торған монастырь китапханаһы ойошторола — биҙәүестәрҙе Пассауҙан килгән оҫта Йозеф Дойчманн эшләгән. Шулай уҡ аббат Отто Изге Маргарет сиркәүен часовня тулыһынса үҙгәртеп ҡорған һәм көнбайыш ҡанатындағы Винченец Фишер һәм Варфоломей Альтомонте фрескалар —вена иртә классицизм стилендә биҙәлгән ҙур залды индергән яңы аш-һыу урыны төҙөткән. Һуңғы монастырь башлығы Эдмунд Бахмайер, үҙ заманына ҡарата кәрәкле һөнәрселек мәктәбе хәҙерге ваҡытта монастырына нигеҙ һалған.
1803 йылда аббатлыҡ бөтөрөлгәндән һуң — төбәктә секуляризация барышында — монастырь сиркәүе мәхәллә сиркәүе булараҡ ҡулланылған. Китапханалағы ҡиммәтле китаптар Мюнхендағы һарай яны китапханаһына, ә өлөшләтә — шул йылдарҙа эшләгән Ландсхут университетына күсерелгән. Монастырь миһраптарының бер өлөшө һатылған, ә ҡайһы бер биналар һалдаттар ҡуналҡаһы, ә һуңғараҡ — һарай һәм һыйыр аҙбары итеп ҡуланылған. Монастырь ҡаралтыларын һыра ҡойоусылар ғаиләһе һатып алған һәм Хакльберг 1928 йылда епископлыҡтың һыра ҡыуыу эшенә ҡабат һатҡан. Икенсе донъя һуғышы йылдарында монастырь биналарында хәрби госпиталь урынлаштырылған булған; 1948 йылда бында Фюрстенцелль урта мәктәп барлыҡҡа килгән, ә 1970 йылдан алып 1990 йылға тиклем — бында мәктәп-интернат урынлашҡан.
Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Фюрстенфельд монастыры (Үрге Бавария)
- Готтесцелль монастыры (Түбәнге Бавария)
- Лангхайм монастыры
- Кайсхайм монастыры
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Bauer, Hermann und Anna: Klöster in Bayern. Eine kunst- und Kulturgeschichte der Klöster in Oberbayern, Niederbayern und der Oberpfalz, München 1993, S. 174—176.
- Bücker, Albert: 900 Jahre Pfarrei, 700 Jahre Kloster Fürstenzell, Fürstenzell 1975.
- Bosl, Karl (Hg.): Handbuch der Historischen Stätten Deutschlands, Bd. 7: Bayern, Stuttgart 1974, S. 219.
- Hartig, Michael: Die niederbayerischen Stifte. Mächtige Förderer deutscher Kunst, München 1939, S. 160—168.
- Krausen, Edgar: Die Klöster des Zisterzienserordens in Bayern (Bayerische Heimatforschung Heft 7), München 1953, S. 43ff.
- Lieb, Norbert/Sagmeister, Josef: Ehem. Zisterzienserabtei-Kirche Fürstenzell (Kleine Kunstführer Schnell und Steiner), Regensburg 2003.
- Wollenberg, Klaus: Die Zisterzienser in Altbayern, Franken und Schwaben (Hefte zur bayerischen Geschichte und Kultur, Bd. 7, hg. vom Haus der Bayerischen Geschichte), München 1990, S. 22.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Christine Riedl-Valder. Fürstenzell – Der Dom des Rottals (нем.). hdbg.eu. Klöster in Bayern, Haus der Bayerischen Geschichte. Дата обращения: 22 апрель 2019.
