Хаббл (телескоп)

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Хаббл
ингл. Hubble Space Telescope[1]
Рәсем
Ҡыҫҡаса атамаһы HST[2]
Хөрмәтенә аталған Эдвин Пауэлл Хаббл[d][3]
Ауырлығы 12 247 килограмм[4]
Тәртип буйынса һуңыраҡ килеүсе Телескоп Комптон[d] һәм Космический телескоп «Джеймс Уэбб»[d]
Ил Flag of the United States.svg Америка Ҡушма Штаттары
Начало пути LC-39B[d][5]
Ракета-носитель спейс-шаттл[d][5][4]
Хеҙмәтләндереүсе Центр космических полётов Годдарда[d][6] һәм Научный институт космического телескопа[d][6]
Подрядчик запуска «Рокуэлл»[d][7]
Несёт научное оборудование Широкоугольная и планетарная камера[d], Спектрограф высокого разрешения Годдарда[d], Высокоскоростной фотометр телескопа «Хаббл»[d], Камера тусклых объектов[d], Спектрограф тусклых объектов[d], Fine Guidance Sensor[d], Широкоугольная и планетарная камера 2[d], COSTAR[d], NICMOS[d], Space Telescope Imaging Spectrograph[d], Advanced Camera for Surveys[d], Широкоугольная камера 3[d] һәм Cosmic Origins Spectrograph[d]
Дата запуска космического аппарата 24 апрель 1990[8][9]
Дата схода с орбиты 2030[10]
Родительское тело Ер
Апоцентр 532,2 km[11]
Перицентр 530,5 km[11]
Тип орбиты низкая околоземная орбита[d][4]
Орбита эксцентриситеты 0,0002465[11]
Наклонение орбиты 28,4706 °[11]
Орбитальный период 95,247 Минут[11]
Большая полуось орбиты 6908,7 km[11]
Етештереүсе Lockheed Missiles and Space Company[d][12] һәм PerkinElmer[d][12]
Двигатель солнечные батареи космических аппаратов[d][4] һәм Никель-водородный аккумулятор[d][4]
Диаметр 4,2 метр[13][4], 2,4 метр[13][4] һәм 0,31 метр[13]
Фокусное расстояние 57,6 метр[13]
Эшләүсе Космический центр Маршалла[d][12] һәм Центр космических полётов Годдарда[d][12]
Дата принятия в эксплуатацию 20 май 1990[4]
Оҙонлоҡ 13,25 метр[4]
Майҙаны 4,525 квадрат метр[13],
0,0754 квадрат метр[13]
Рәсми сайт hubblesite.org
Коллаж
Эпоха 6 февраля 2023 года[d][11]
Заказчик НАСА[d][12] һәм Европейское космическое агентство[d][12]
Категория для видов элемента Category:Views of the Hubble Space Telescope[d]
Commons-logo.svg Хаббл Викимилектә

Космос телескобы «Хаббл» (КТХ; ингл. Hubble Space Telescope, HST) — Ер тирәләй орбитала осоп йөрөүсе автоматик обсерватория (билдәле Америка астрономы һәм космологы Эдвин Хаббл исемен йөрөтә). Был Телескоп («Хаббл») — АҠШ-тың НАСА һәм Европа космос агентствоһының берҙәм проекты; ул НАСА-ның Ҙур обсерваториялары иҫәбенә инә.

Телескопты космоста тотоу Ер атмосфераһы үтә күренмәле булмаған диапазондарҙа, тәү сиратта инфра-ҡыҙыл диапазонда, электромагнит нурланышты регистрацияларға мөмкинлек бирә. Атмосфераның тәьҫире булмағанлыҡтан, телескоптың күҙәтеү мөмкинлеге Ерҙәгенән 7—10 тапҡырға яҡшыраҡ[14].

Тарихтан[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Файл:Edwin-hubble.jpg
Эдвин Хаббл

Орбиталь телескоп концепцияһын тәү башлап Герман Оберт «Ракета к межпланетным пространствам» (Die Rakete zu den Planetenräumen) китабында яҙа (1923 йыл).

Космос астрономияһы Икенсе донъя һуғышынан һуң ғына үҫешә башлай.

1946 йылда Америка астрофизигы Лайман Спитцер «Астрономические преимущества внеземной обсерватории» (Astronomical advantages of an extra-terrestrial observatory) тигән мәҡәлә баҫтыра. Ул космос телескобының ике өҫтөнлөгөн күрһәтә. Берҙән, атмосфераның тәьҫире булмаясаҡ, икенсенән, космос телескобы инфра-ҡыҙыл һәм ультрафиолет диапазондарҙа эшләй ала[14][15].

Спитцер был проектты пропагандалауға күп көс һала . 1962 йылда АҠШ Милли фәнни академияһы уның космос программаһына орбитала эшләүсе телескопты эшләүҙе тәҡдим иткән докладын баҫтырып сығара. 1965 йылда Спитцер ҙур космос телескобы өсөн фәнни мәсьәләләрҙе билдәләргә тейеш комитет етәксеһе итеп билдәләнә[16].

Старт шаттла «Дискавери» с телескопом «Хаббл» на борту

Башта телескопты космосҡа сығарыу 1986 йылға планлаштырыла, ләкин «Челленджер» катастрофаһынан һуң (28 ғинуар) «Спейс шаттл» программаһынан бер аҙға баш тарталар.

Был ваҡытта телескоп яһалма таҙарлылған атмосферлы бинала тора, борт системаларының ҡайһы берҙәрен ҡабыҙалар, уны һаҡлауға ай һайын 6 млн доллар аҡса китә[17].

Был осорҙа телескопта ҡайһы бер элементтар яҡшырағына алмаштырыла: ҡояш батареялары, борттағы хисаплау һәм бәйләнеш системаһы һәм башҡалар[17][18] Бынан тыш, телескоп менән идара итеү өсөн программа 1990 йылға ғына әҙер була.[19].

Шаттл «Дискавери» STS-31 1990 йылдың 24 апрелендә йыһанға осорола, икенсе көнөнә Ер тирәләй орбитаға ул телескопты сығара[20].

1999 йылда иҫәпләүҙәренсә был проектты тормошҡа ашырыу өсөн 6 млрд доллар (АҠШ) һәм 593 млн евро (Европа космос агентлығы) киткән[21].

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  1. ↑ Okolski G. A Chronology of the Hubble Space Telescope
  2. ↑ https://snl.no/Hubble-romteleskopet
  3. ↑ Hubble Essentials: About Edwin Hubble (ингл.) — STScI.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Hubble Essentials: Quick Facts — Научный институт космического телескопа.
  5. ↑ 5,0 5,1 Макдауэлл Д. Jonathan's Space Report — Международный космический университет.
  6. ↑ 6,0 6,1 Garner R. About - The Hubble Team — НАСА, 2016.
  7. ↑ SP-407 Space Shuttle - Space Shuttle Participants — НАСА, 1976.
  8. ↑ Hubble Space Telescope (HST) (ингл.) — NASA.
  9. ↑ McDowell J. Space News Digest V1 #265 (ингл.) — International Space University, 1995. — Vol. 1, Iss. 265.
  10. ↑ Kuta S. Hubble Is Slowly Falling—and SpaceX Wants to Give It a Boost (ингл.) — Smithsonian Magazine, 2022.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 https://heavens-above.com/orbit.aspx?satid=20580
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 Hille K. About - The Hubble Story — НАСА, 2018.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 https://asd.gsfc.nasa.gov/archive/hubble/a_pdf/news/SM2-MediaGuide.pdf — Б. 1—6.
  14. ↑ 14,0 14,1 Lyman Spitzer, Jr. Chapter 3, Document III-1. Report to Project Rand: Astronomical Advantages of an Extra-Terrestrial Observatory // NASA SP-2001-4407: Exploring the Unknown. — P. 546.
  15. ↑ The Hubble Story (билдәһеҙ). NASA. — Исторический обзор на официальном сайте. Дата обращения: 27 ноябрь 2018. Архивировано 18 август 2011 года.
  16. ↑ Denise Applewhite. Lyman Spitzer Jr. (билдәһеҙ). NASA Spitzer Space Telescope. Caltech. Дата обращения: 27 ноябрь 2018. Архивировано 18 август 2011 года. 2016 йылдың 5 март көнөндә архивланған.
  17. ↑ 17,0 17,1 Joseph N. Tatarewicz. Chapter 16: The Hubble Space Telescope Servicing Mission (недоступная ссылка) P. 371. NASA. Дата обращения: ???. Архивировано 8 апрель 2010 года. 2011 йылдың 1 август көнөндә архивланған.
  18. ↑ The Hubble Story Continued (билдәһеҙ). NASA. — Исторический обзор. Дата обращения: ???. Архивировано 18 август 2011 года.
  19. ↑ John Wilford. Telescope Is Set to Peer at Space and Time (билдәһеҙ). New York Times (9 апреля 1990). Дата обращения: ???. Архивировано 18 август 2011 года.
  20. ↑ STS-31 (билдәһеҙ). NASA. Дата обращения: ???. Архивировано 18 август 2011 года. 2011 йылдың 15 август көнөндә архивланған.
  21. ↑ The European Homepage for the NASA/ESA Hubble Space Telescope — Frequently Asked Questions (билдәһеҙ). Дата обращения: 10 января 2007. Архивировано 18 август 2011 года.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

П: Портал «Космонавтика»
commons: Телескоп «Хаббл» Викимилектә
n: Телескоп «Хаббл» Викияңылыҡтарҙа

ссылка на KML  Телескоп «Хаббл» Google Maps  KMZ (3D-модель — файл KMZ для Google Earth)

https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Хаббл_(телескоп)&oldid=1221692 ҡабул ителгән