Хаббл (телескоп)

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Перейти к навигации Перейти к поиску
Хаббл
ингл. Hubble Space Telescope
Рәсем
Хөрмәтенә аталған Эдвин Пауэлл Хаббл[d][1]
Ауырлығы 11 110 Килограмм
Начало пути LC-39[d][2]
Космический аппарат Дискавери[d][3]
Хеҙмәтләндереүсе НАСА[d] һәм Европейское космическое агентство[d]
Несёт научное оборудование NICMOS[d], Advanced Camera for Surveys[d], Space Telescope Imaging Spectrograph[d], Cosmic Origins Spectrograph[d], Широкоугольная камера 3[d] һәм fine guidance sensor[d]
Дата запуска космического корабля 24 апрель 1990[4][5]
Дата схода с орбиты 2030
Родительское тело Ер
Апоцентр 543,7 километр
Перицентр 539,8 километр
Тип орбиты низкая околоземная орбита[d][6]
Эксцентриситет орбиты 0,000284
Наклонение орбиты 28,47 градус
Орбитальный период 95,48 Минут
Большая полуось орбиты 6919,9 километр
Етештереүсе PerkinElmer[d] һәм Lockheed Missiles and Space Company[d]
Фокусное расстояние 57,6 метр
Оборудован Cosmic Origins Spectrograph[d], NICMOS[d], Высокоскоростной фотометр телескопа «Хаббл»[d], Спектрограф тусклых объектов[d], Спектрограф высокого разрешения Годдарда[d], Широкоугольная камера 3[d] һәм Advanced Camera for Surveys[d]
Оҙонлоҡ 13,2 метр[3]
Киңлек 4,2 метр
Майҙан 4,5 квадратный метр
Рәсми сайт hubblesite.org
Энергия сығанағы солнечные батареи космических аппаратов[d][7]
Commons-logo.svg Хаббл Викимилектә

Космос телескобы «Хаббл» (КТХ; ингл. Hubble Space Telescope, HST) — Ер тирәләй орбитала осоп йөрөүсе автоматик обсерватория (билдәле Америка астрономы һәм космологы Эдвин Хаббл исемен йөрөтә). Был Телескоп («Хаббл») — АҠШ-тың НАСА һәм Европа космос агентствоһының берҙәм проекты; ул НАСА-ның Ҙур обсерваториялары иҫәбенә инә.

Телескопты космоста тотоу Ер атмосфераһы үтә күренмәле булмаған диапазондарҙа, тәү сиратта инфра-ҡыҙыл диапазонда, электромагнит нурланышты регистрацияларға мөмкинлек бирә. Атмосфераның тәьҫире булмағанлыҡтан, телескоптың күҙәтеү мөмкинлеге Ерҙәгенән 7—10 тапҡырға яҡшыраҡ[8].

Тарихтан[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Эдвин Хаббл

Орбиталь телескоп концепцияһын тәү башлап Герман Оберт «Ракета к межпланетным пространствам» (Die Rakete zu den Planetenräumen) китабында яҙа (1923 йыл).

Космос астрономияһы Икенсе донъя һуғышынан һуң ғына үҫешә башлай.

1946 йылда Америка астрофизигы Лайман Спитцер «Астрономические преимущества внеземной обсерватории» (Astronomical advantages of an extra-terrestrial observatory) тигән мәҡәлә баҫтыра. Ул космос телескобының ике өҫтөнлөгөн күрһәтә. Берҙән, атмосфераның тәьҫире булмаясаҡ, икенсенән, космос телескобы инфра-ҡыҙыл һәм ультрафиолет диапазондарҙа эшләй ала[8][9].

Спитцер был проектты пропагандалауға күп көс һала . 1962 йылда АҠШ Милли фәнни академияһы уның космос программаһына орбитала эшләүсе телескопты эшләүҙе тәҡдим иткән докладын баҫтырып сығара. 1965 йылда Спитцер ҙур космос телескобы өсөн фәнни мәсьәләләрҙе билдәләргә тейеш комитет етәксеһе итеп билдәләнә[10].

Старт шаттла «Дискавери» с телескопом «Хаббл» на борту

Башта телескопты космосҡа сығарыу 1986 йылға планлаштырыла, ләкин «Челленджер» катастрофаһынан һуң (28 ғинуар) «Спейс шаттл» программаһынан бер аҙға баш тарталар.

Был ваҡытта телескоп яһалма таҙарлылған атмосферлы бинала тора, борт системаларының ҡайһы берҙәрен ҡабыҙалар, уны һаҡлауға ай һайын 6 млн доллар аҡса китә[11].

Был осорҙа телескопта ҡайһы бер элементтар яҡшырағына алмаштырыла: ҡояш батареялары, борттағы хисаплау һәм бәйләнеш системаһы һәм башҡалар[11][12] Бынан тыш, телескоп менән идара итеү өсөн программа 1990 йылға ғына әҙер була.[13].

Шаттл «Дискавери» STS-31 1990 йылдың 24 апрелендә йыһанға осорола, икенсе көнөнә Ер тирәләй орбитаға ул телескопты сығара[14].

1999 йылда иҫәпләүҙәренсә был проектты тормошҡа ашырыу өсөн 6 млрд доллар (АҠШ) һәм 593 млн евро (Европа космос агентлығы) киткән[15].

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  1. ↑ Hubble Essentials: About Edwin Hubble — Space Telescope Science Institute.
  2. ↑ Макдауэлл Д. Jonathan's Space Report — Международный космический университет.
  3. ↑ 3,0 3,1 http://hubblesite.org/the_telescope/hubble_essentials/quick_facts.php
  4. ↑ Hubble Space Telescope (HST) — NASA.
  5. ↑ McDowell J. Space News Digest V1 #265 — International Space University, 1995. — Vol. 1, Iss. 265.
  6. ↑ Hubble Essentials: Quick Facts — Space Telescope Science Institute.
  7. ↑ Space Shuttle - Mission Archives - STS-31 — NASA.
  8. ↑ 8,0 8,1 Lyman Spitzer, Jr. Chapter 3, Document III-1. Report to Project Rand: Astronomical Advantages of an Extra-Terrestrial Observatory // NASA SP-2001-4407: Exploring the Unknown. — P. 546.
  9. ↑ The Hubble Story  (инг.). NASA. — Исторический обзор на официальном сайте. Тәүге сығанаҡтан архивланған 18 август 2011. 27 ноябрь 2018 тикшерелгән.
  10. ↑ Denise Applewhite Lyman Spitzer Jr.  (инг.). Caltech. Тәүге сығанаҡтан архивланған 18 август 2011. 27 ноябрь 2018 тикшерелгән.
  11. ↑ 11,0 11,1 Joseph N. Tatarewicz. Chapter 16: The Hubble Space Telescope Servicing Mission P. 371. NASA. Тәүге сығанаҡтан архивланған 8 апрель 2010. ??? тикшерелгән.
  12. ↑ The Hubble Story Continued  (инг.). NASA. — Исторический обзор. Тәүге сығанаҡтан архивланған 18 август 2011. ??? тикшерелгән.
  13. ↑ John Wilford. Telescope Is Set to Peer at Space and Time  (инг.). New York Times (9 апреля 1990). Тәүге сығанаҡтан архивланған 18 август 2011. ??? тикшерелгән.
  14. ↑ STS-31  (инг.). NASA. Тәүге сығанаҡтан архивланған 18 август 2011. ??? тикшерелгән.
  15. ↑ The European Homepage for the NASA/ESA Hubble Space Telescope — Frequently Asked Questions  (инг.). Тәүге сығанаҡтан архивланған 18 август 2011. 10 января 2007 тикшерелгән.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

П: Портал «Космонавтика»
commons: Телескоп «Хаббл» Викимилектә
n: Телескоп «Хаббл» Викияңылыҡтарҙа

ссылка на KML  Телескоп «Хаббл» Google Maps  KMZ (3D-модель — файл KMZ для Google Earth)

https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Хаббл_(телескоп)&oldid=909687 ҡабул ителгән