Хаббл (телескоп)

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Перейти к навигации Перейти к поиску
Хаббл
ингл. Hubble Space Telescope
Рәсем
Хөрмәтенә аталған Эдвин Пауэлл Хаббл[d][1]
Ауырлығы 11 110 килограмм[2]
Тәртип буйынса һуңыраҡ килеүсе Телескоп Комптон[d] һәм Космический телескоп «Джеймс Уэбб»[d]
Ил Flag of the United States.svg Америка Ҡушма Штаттары
Начало пути LC-39B[d][3]
Ракета-носитель спейс-шаттл[d][4]
Хеҙмәтләндереүсе Центр космических полётов Годдарда[d][5] һәм Научный институт космического телескопа[d][5]
Подрядчик запуска «Рокуэлл»[d]
Несёт научное оборудование Wide Field and Planetary Camera[d], Спектрограф высокого разрешения Годдарда[d], Высокоскоростной фотометр телескопа «Хаббл»[d], Камера тусклых объектов[d], Спектрограф тусклых объектов[d], Wide Field and Planetary Camera 2[d], COSTAR[d], NICMOS[d], Space Telescope Imaging Spectrograph[d], Advanced Camera for Surveys[d], Широкоугольная камера 3[d] һәм Cosmic Origins Spectrograph[d]
Дата запуска космического корабля 24 апрель 1990[6][7]
Дата схода с орбиты 2030
Родительское тело Ер
Апоцентр 543,7 километр
Перицентр 539,8 километр
Тип орбиты низкая околоземная орбита[d][8]
Орбита эксцентриситеты 0,000284
Наклонение орбиты 28,47 градус
Орбитальный период 95,48 Минут
Большая полуось орбиты 6919,9 километр
Етештереүсе Lockheed Missiles and Space Company[d][9] һәм PerkinElmer[d][9]
Движитель Photovoltaik[d][10]
Диаметр 4,267 метр[2], 2,4 метр[2] һәм 0,3099 метр[2]
Фокусное расстояние 57,6 метр[2]
Эшләүсе Космический центр Маршалла[d][9] һәм Центр космических полётов Годдарда[d][9]
Дата принятия в эксплуатацию 20 май 1990[11]
Оҙонлоҡ 13,25 метр[4]
Майҙан 4,525 квадрат метр[2],
0,0754 квадрат метр[2]
Рәсми сайт hubblesite.org​ (инг.)
Заказчик НАСА[d][9] һәм Европейское космическое агентство[d][9]
Категория для видов элемента Category:Views of the Hubble Space Telescope[d]
Commons-logo.svg Хаббл Викимилектә

Космос телескобы «Хаббл» (КТХ; ингл. Hubble Space Telescope, HST) — Ер тирәләй орбитала осоп йөрөүсе автоматик обсерватория (билдәле Америка астрономы һәм космологы Эдвин Хаббл исемен йөрөтә). Был Телескоп («Хаббл») — АҠШ-тың НАСА һәм Европа космос агентствоһының берҙәм проекты; ул НАСА-ның Ҙур обсерваториялары иҫәбенә инә.

Телескопты космоста тотоу Ер атмосфераһы үтә күренмәле булмаған диапазондарҙа, тәү сиратта инфра-ҡыҙыл диапазонда, электромагнит нурланышты регистрацияларға мөмкинлек бирә. Атмосфераның тәьҫире булмағанлыҡтан, телескоптың күҙәтеү мөмкинлеге Ерҙәгенән 7—10 тапҡырға яҡшыраҡ[12].

Тарихтан[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Файл:Edwin-hubble.jpg
Эдвин Хаббл

Орбиталь телескоп концепцияһын тәү башлап Герман Оберт «Ракета к межпланетным пространствам» (Die Rakete zu den Planetenräumen) китабында яҙа (1923 йыл).

Космос астрономияһы Икенсе донъя һуғышынан һуң ғына үҫешә башлай.

1946 йылда Америка астрофизигы Лайман Спитцер «Астрономические преимущества внеземной обсерватории» (Astronomical advantages of an extra-terrestrial observatory) тигән мәҡәлә баҫтыра. Ул космос телескобының ике өҫтөнлөгөн күрһәтә. Берҙән, атмосфераның тәьҫире булмаясаҡ, икенсенән, космос телескобы инфра-ҡыҙыл һәм ультрафиолет диапазондарҙа эшләй ала[12][13].

Спитцер был проектты пропагандалауға күп көс һала . 1962 йылда АҠШ Милли фәнни академияһы уның космос программаһына орбитала эшләүсе телескопты эшләүҙе тәҡдим иткән докладын баҫтырып сығара. 1965 йылда Спитцер ҙур космос телескобы өсөн фәнни мәсьәләләрҙе билдәләргә тейеш комитет етәксеһе итеп билдәләнә[14].

Старт шаттла «Дискавери» с телескопом «Хаббл» на борту

Башта телескопты космосҡа сығарыу 1986 йылға планлаштырыла, ләкин «Челленджер» катастрофаһынан һуң (28 ғинуар) «Спейс шаттл» программаһынан бер аҙға баш тарталар.

Был ваҡытта телескоп яһалма таҙарлылған атмосферлы бинала тора, борт системаларының ҡайһы берҙәрен ҡабыҙалар, уны һаҡлауға ай һайын 6 млн доллар аҡса китә[15].

Был осорҙа телескопта ҡайһы бер элементтар яҡшырағына алмаштырыла: ҡояш батареялары, борттағы хисаплау һәм бәйләнеш системаһы һәм башҡалар[15][16] Бынан тыш, телескоп менән идара итеү өсөн программа 1990 йылға ғына әҙер була.[17].

Шаттл «Дискавери» STS-31 1990 йылдың 24 апрелендә йыһанға осорола, икенсе көнөнә Ер тирәләй орбитаға ул телескопты сығара[18].

1999 йылда иҫәпләүҙәренсә был проектты тормошҡа ашырыу өсөн 6 млрд доллар (АҠШ) һәм 593 млн евро (Европа космос агентлығы) киткән[19].

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  1. ↑ Hubble Essentials: About Edwin Hubble — Space Telescope Science Institute.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 https://asd.gsfc.nasa.gov/archive/hubble/a_pdf/news/SM2-MediaGuide.pdf
  3. ↑ Макдауэлл Д. Jonathan's Space Report — Международный космический университет.
  4. ↑ 4,0 4,1 http://hubblesite.org/the_telescope/hubble_essentials/quick_facts.php
  5. ↑ 5,0 5,1 https://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/team/index.html
  6. ↑ Hubble Space Telescope (HST) — NASA.
  7. ↑ McDowell J. Space News Digest V1 #265 — International Space University, 1995. — Vol. 1, Iss. 265.
  8. ↑ Hubble Essentials: Quick Facts — Space Telescope Science Institute.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 https://www.nasa.gov/content/about-the-hubble-story
  10. ↑ https://hubblesite.org/mission-and-telescope/hubble-stats
  11. ↑ https://web.archive.org/web/20160706034142/http://hubblesite.org/the_telescope/hubble_essentials/quick_facts.php
  12. ↑ 12,0 12,1 Lyman Spitzer, Jr. Chapter 3, Document III-1. Report to Project Rand: Astronomical Advantages of an Extra-Terrestrial Observatory // NASA SP-2001-4407: Exploring the Unknown. — P. 546.
  13. ↑ The Hubble Story  (инг.). NASA. — Исторический обзор на официальном сайте. Тәүге сығанаҡтан архивланған 18 август 2011. 27 ноябрь 2018 тикшерелгән.
  14. ↑ Denise Applewhite Lyman Spitzer Jr.  (инг.). Caltech. Тәүге сығанаҡтан архивланған 18 август 2011. 27 ноябрь 2018 тикшерелгән. 2011 йылдың 18 август көнөндә архивланған.
  15. ↑ 15,0 15,1 Joseph N. Tatarewicz. Chapter 16: The Hubble Space Telescope Servicing Mission P. 371. NASA. Тәүге сығанаҡтан архивланған 8 апрель 2010. ??? тикшерелгән.
  16. ↑ The Hubble Story Continued  (инг.). NASA. — Исторический обзор. Тәүге сығанаҡтан архивланған 18 август 2011. ??? тикшерелгән.
  17. ↑ John Wilford. Telescope Is Set to Peer at Space and Time  (инг.). New York Times (9 апреля 1990). Тәүге сығанаҡтан архивланған 18 август 2011. ??? тикшерелгән.
  18. ↑ STS-31  (инг.). NASA. Тәүге сығанаҡтан архивланған 18 август 2011. ??? тикшерелгән.
  19. ↑ The European Homepage for the NASA/ESA Hubble Space Telescope — Frequently Asked Questions  (инг.). Тәүге сығанаҡтан архивланған 18 август 2011. 10 января 2007 тикшерелгән.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

П: Портал «Космонавтика»
commons: Телескоп «Хаббл» Викимилектә
n: Телескоп «Хаббл» Викияңылыҡтарҙа

ссылка на KML  Телескоп «Хаббл» Google Maps  KMZ (3D-модель — файл KMZ для Google Earth)

https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Хаббл_(телескоп)&oldid=1101998 ҡабул ителгән