Ҡытау-Ивановск ҡала биләмәһе

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Ҡытау-Ивановск ҡала биләмәһе
Нигеҙләү датаһы 9 июль 2004
Дәүләт  Рәсәй
Административ үҙәк Ҡытау-Ивановск[1]
Административ-территориаль берәмек Ҡатау-Ивановск районы
Халыҡ һаны 15 987 кеше (1 ғинуар 2018)[2]
Карта

Ҡытау-Ивановск ҡала биләмәһе (рус. Катав-Ивановское городско́е поселе́ние) — Рәсәй Федерацияһы Силәбе өлкәһенең Ҡытау-Ивановск районына ҡараған муниципаль берәмек.

Административ үҙәге — Ҡытау-Ивановск ҡалаһы. Был ҡала бер үк ваҡытта Ҡытау-Ивановск районының да үҙәге булып тора.

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡала биләмәһе статусы 2003 йылдың 6 октябренда ҡабул ителгән «Рәсәй Федерацияһында урындағы үҙидараны ойоштороуҙың дөйөм принциптары тураһында» Федераль законы нигеҙендә барлыҡҡа килә[3].

Ҡытау-Ивановск ҡала биләмәһе статусы һәм уның сиктәре Силәбе өлкәһенең 2004 йылдың 9 июлендәге 241-ЗО һанлы «Ҡытау-Ивановск муниципаль районы, уның составындағы ҡала һәм ауыл биләмәләре статусы тураһында» Законында билдәләнгән[4].

Биләмә үҙәгенең ҙур тарихы бар — 1775 йылда ул Йүрүҙән ҡушылдығы Ҡатай йылғаһы буйында төҙөлә башлаған. Продукция сифаты һәм етештереүсәнлеге буйынса ул хатта Швецияның һәм инглиз етештереүселәрен уҙып китеп, илдә алдынғы предприятие булған. XIX быуаттың 80-се йылдарында Ҡытау-Ивановск заводында рельс етештереү асыла. 1881 йылда уҡ Рәсәйҙә тәүгеләрҙән телефон бәйләнеше булдырыла, Ҡытаутамаҡ, Йүрүҙән-Ивановск завод ҡасабаларына линия үткәрелә.

1914 йылда бай мергель ятҡылыҡтары нигеҙендә Уралда тәүгеләрҙән булып цемент етештереү ойошторолған, Ҡытау-Ивановск цементында тәүге совет биш йыллығы гиганттары, шул иҫәптән Магнитогорск металлургия комбинаты төҙөлгән[5].

Халҡы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Халыҡ иҫәбе
2002[6]2009[7]2010[8]2011[9]2012[10]2013[11]2014[12]
20 373↘18 825↘17 784↘17 745↘17 477↘17 170↘16 869
2015[13]
↘16 685

Составы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

№Тораҡ пунктТораҡ пункт тибыХалҡы
1 Ҡытау-Ивановск ҡала, административ үҙәк ↘16 333[14]
2 Нила ҡасаба ↘0[8]
3Половинка ҡасаба ↘154[8]

Этимологияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡала биләмәһенә исем биргән Ҡытау-Ивановск ҡалаһы тарихи ҡатай ырыуы ерҙәрендә урынлашҡан. Был ерҙәр менән бәйле атамалар урыҫ теленә Катав булып инеп киткән, яңынан башҡорт теленә Ҡытау булып әйләнеп ҡайтҡан. Совет һәм Рәсәй телсе-ғалимы; лексика һәм субстрат топонимика, шулай уҡ этимология, ономастика, фин-уғыр тел ғилеме, телдәр бәйләнеше белгесе, филология фәндәре докторы Матвеев Александр Константинович үҙенең «Географические названия Урала: Топонимический словарь» тигән белешмә китабында «Катав» тип башланған исемдәр «ҡатай» этнонимынан алынған тип яҙған.

Иваново тигән өлөшө ҡаланы барлыҡҡа килтергән ике Иван — сауҙәгәр һәм сәнәғәтсе Иван Твердышев һәм уның кейәүе Иван Мясников хөрмәтенә бирелгән[15].

Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ ОКТМО (урыҫ)
  2. ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Рәсәй Федерацияһы статистика федераль хеҙмәте.
  3. ↑ Федеральный закон № 131-ФЗ от 6 октября 2003 года «Об общих принципах организации местного самоуправления в Российской Федерации» 2017 йыл 25 апрель архивланған.
  4. ↑ Закон Челябинской области от 9 июля 2004 года № 241-ЗО «О статусе и границах Катав-Ивановского муниципального района, городских и сельских поселений в его составе»
  5. ↑ Катав-Ивановский муниципальный район
  6. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Архивировано 3 февраль 2012 года.
  7. ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. Дата обращения: 2 ғинуар 2014. Архивировано 2 ғинуар 2014 года.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Тома официальной публикации итогов Всероссийской переписи населения 2010 года по Челябинской области. Том 1. «Численность и размещение населения Челябинской области». Таблица 11. Челябинскстат. Дата обращения: 13 февраль 2014. Архивировано 13 февраль 2014 года.
  9. ↑ Численность постоянного населения Челябинской области в разрезе муниципальных образований на 1 января 2012 года. Дата обращения: 12 апрель 2014. Архивировано 12 апрель 2014 года.
  10. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Дата обращения: 31 май 2014. Архивировано 31 май 2014 года.
  11. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения: 16 ноябрь 2013. Архивировано 16 ноябрь 2013 года.
  12. ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. Дата обращения: 2 август 2014. Архивировано 2 август 2014 года.
  13. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения: 6 август 2015. Архивировано 6 август 2015 года.
  14. ↑ Численность постоянного населения по городским округам и муниципальным районам Челябинской области на 1 января 2005-2016 гг. (численность населения 2004-2010 гг. пересчитана от итогов ВПН-2010). Дата обращения: 8 апрель 2016. Архивировано 8 апрель 2016 года.
  15. ↑ Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с. С. 123.
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Ҡытау-Ивановск_ҡала_биләмәһе&oldid=1243980» битенән алынған