Айытов Нариман Абдрахман улы

Айытов Нариман Абдрахман улы
татар. Нариман Габдрахман улы Гаетов
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	СССР  Рәсәй
Тыуған көнө	28 ғинуар 1925({{padleft:1925|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:28|2|0}})
Тыуған урыны	Ҡазан, РСФСР, СССР
Вафат булған көнө	17 август 1999({{padleft:1999|4|0}}-{{padleft:8|2|0}}-{{padleft:17|2|0}}) (74 йәш)
Вафат булған урыны	Алматы, Ҡаҙағстан
Һөнәр төрө	ғалим
Эш урыны	Ҡазан (Волга буйы) федераль университеты Өфө дәүләт авиация техник университеты
Уҡыу йорто	Ҡазан (Волга буйы) федераль университеты
Ғилми дәрәжә	философия фәндәре докторы[d]
Аспиранттар	Фәйзуллин Фәнил Сәйет улы һәм Камаев Рәшит Борхан улы
Уҡыусылар	Камаев Рәшит Борхан улы
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Ҡыҙыҡһыныу өлкәһе	социология

Айытов Нариман Абдрахман улы (28 декабрь 1925 йыл — 17 август 1999 йыл) — ғалим-социолог. 1964—1988 йылдарҙа Өфө авиация институтының фәнни коммунизм кафедраһы мөдире. Башҡортостан Фәндәр академияһының почётлы академигы (1995), философия фәндәре докторы (1967), профессор (1970). РСФСР-ҙың (1988) һәм Башҡорт АССР-ының (1975) атҡаҙанған фән эшмәкәре.

Биографияһы

Нариман Абдрахман улы Айытов 1925 йылдың 28 декабрендә Татар АССР-ының баш ҡалаһы Ҡазанда тыуған. 1943—1950 йылдарҙа СССР Хәрби-диңгеҙ флотында хеҙмәт итә.

1951—1955 йылдарҙа Ҡазан дәүләт университетында уҡый.

1955 йылдан 1958 йылға ҡәҙәр Татар АССР-ында комсомол, журналистика һәм партия эшендә була.

1962—1964 йылдарҙа КПСС Үҙәк Комитеты ҡарамағындағы Ижтимағи фәндәр академияһының философия кафедраһы аспирантураһында уҡый.

1958—1961 йылдарҙа Ҡазан дәүләт университетының философия кафедраһында уҡыта.

1960-сы йылдарҙа Өфөлә ҙур социология лабораторияһы булдыра.

1964—1988 йылда — Ленин орденлы Серго Орджоникидзе исемендәге Өфө авиация институтының профессоры һәм фәнни коммунизм кафедраһы мөдире.

1967 йылда философия фәндәре буйынса докторлыҡ диссертацияһын яҡлай.

1970 йылда профессор дәрәжәһе бирелә.

1988—1999 йылдарҙа — Әл-Фараби исемендәге Ҡаҙаҡ милли университеты профессоры һәм кафедра мөдире.

300-ҙән артыҡ ғилми эштәр авторы.

Хәтер

• 2000 йылда Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы социаль фәндәр өлкәһендә күренекле ғилми эштәр өсөн «Н. А. Айытов исемендәге премия» булдыра.
• 2011 йылдың октябре башында Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәтенең 2011 йылдың 21 сентябрендәге Ҡарары нигеҙендә . Өфө дәүләт авиация техник университетының 8-се корпусында Н. А. Айытовҡа арналған мемориаль таҡтаташ ҡуйыла.

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

• РСФСР-ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1988)
• Башҡорт АССР-ның атҡаҙанған фән эшмәкәре (1975)
• Башҡортостан Республикаһы ФА-ның Почетлы академигы (1995)

Ғилми эштәре

Монографиялары

• Аитов Н. А. Технический прогресс и движение рабочих кадров. — М.: Экономика, 1972. — 112 с.
• Аитов Н. А. Научно-техническая революция и социальное планирование. — М.: Профиздат, 1978. — 152 с.
• Аитов Н. А. Социальное развитие городов; сущность иперспективы. — М.: Знание, 1979. — 64 с.
• Аитов Н. А. Советский рабочий. — М.: Политиздат, 1981. — 158 с.
• Аитов Н. А., Говако Б. И., Игебаева Ф. А. Город. Население. Трудовые ресурсы. — Уфа: Башкирское книжное издательство, 1982. — 144 с.
• Аитов Н. А. Проблемы социально-классовой структуры советского общества. — Саратов: Изд-во Саратовского ун-та, 1982. — 136 с.
• Аитов Н. А., Камаев Р. Б. Новый промышленный центр и село. — М.: Экономика, 1983. — 104 с.
• Аитов Н. А., Александров Г. Н., Мавлютов Р. Р. Высшее техническое образование в условиях НТР. — М.: Высшая школа, 1983. — 256 с.
• Аитов Н. А. Социальное развитие регионов. — М.: Мысль, 1985. — 220 с.
• Аитов Н. А. Социальные проблемы ускорения научно-технического прогресса в СССР. — М.: Советская Россия, 1987. — 174 с.
• Аитов Н. А., Филиппов Ф. Р. Управление развитием социальной структуры советского общества. — М.: Наука, 1988. — 169 с.
• § 2 гл. 1, § 2 гл. 6. // Советский город: социальная структура / Н. А. Аитов, В. Г. Мордкович, М. Х. Титма и др.; Редкол.: Н. А. Аитов и др.. — М.: Мысль, 1988. — 286 с.
• Аитов Н. А. Социальная структура населения стран СНГ. — Уфа: изд. БГУ, 1995. — 183 с.

Мәҡәләләре

• Аитов Н. А. Социальное развитие городов // Научные доклады высшей школы. Научный коммунизм. — 1977. — № 3. — С. 35—40.
• Аитов Н. А., Камаев Р. Б. О методологии изучения социальных различий города и деревни // Социологические исследования. — 1983. — № 2. — С. 136—140.
• Аитов Н. А. К вопросу о научном управлении развитием социально-классовой структуры социалистического общества // Научные доклады высшей школы. Научный коммунизм. — 1983. — № 3. — С. 53—60.
• Аитов Н. А. История с историей социологии // Социологические исследования. — 1997. — № 3. — С. 139—142.
• Аитов Н. А. Можно ли управлять социальными процессами? // Социологические исследования. — 1998. — № 3. — С. 24—30.
• Аитов Н. А. Размышления дилетанта о том, где взять денег на зарплату // Социологические исследования. — 1998. — № 1. — С. 91—100.
• Аитов Н. А. Штрихи истории // Социологические исследования. — 1997. — № 8. — С. 107—108.
• Аитов Н. А. О субъективизме и субъективности // Социологические исследования. — 1999. — № 9. — С. 110—113.

Сығанаҡтар

• Филимонов М. А. Основатель социологической научной школы Башкортостана // Башкортостан в ХХ столетии. Исторические портреты. Вып. III. — Уфа: ИИЯЛ УНЦ РАН, 2010.