Глебка Пётр Фёдорович

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Глебка Пётр Фёдорович
Рәсем
Заты ир-ат[1]
Гражданлығы Flag of the Soviet Union.svg СССР
Тыуған көнө 23 июнь (6 июль) 1905 или 6 июль 1905({{padleft:1905|4|0}}-{{padleft:7|2|0}}-{{padleft:6|2|0}})[2]
Тыуған урыны Великая Уса[d], Литвянский сельсовет[d], Узденский район[d], Беларусь
Вафат булған көнө 18 декабрь 1969({{padleft:1969|4|0}}-{{padleft:12|2|0}}-{{padleft:18|2|0}})[2] (64 йәш)
Вафат булған урыны Минск, Белорус Совет Социалистик Республикаһы, СССР
Ерләнгән урыны Көнсығыш зыяраты[d]
Яҙма әҫәрҙәр теле белорус теле
Һөнәр төрө драматург, тәржемәсе, шағир, дипломат, ғалим, яҙыусы
Эш урыны Институт языкознания НАН Беларуси[d]
Институт искусствоведения, этнографии и фольклора имени Кондрата Крапивы НАН Беларуси[d]
Биләгән вазифаһы Список депутатов Верховного Совета БССР 5-го созыва[d], list of members of the Supreme Soviet of the Byelorussian SSR (1962–1966)[d] һәм Список депутатов Верховного Совета Белорусской ССР (1955–1959)[d]
Сәнғәт йүнәлеше социалистик реализм[d]
Ойошма ағзаһы СССР Яҙыусылар союзы, Маладняк[d] һәм Узвышша[d]
Уҡыу йорто Минский белорусский педагогический техникум[d]
Pedagogical Faculty of the Belarusian State University[d]
Ғилми исеме академик Академии наук БССР[d]
Сәйәси фирҡә ағзаһы Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Жанр шиғыр[d], поэма[d] һәм либретто[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Ленин ордены Ҡыҙыл Йондоҙ ордены «Почёт Билдәһе» ордены Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены
Commons-logo.svg Глебка Пётр Фёдорович Викимилектә
{{{Исеме}}}
Дебют:

1925

Глебка Пётр Фёдорович (бел. Пятро Глебка; 23 июнь (6 июль) 1905, Великая Усса ауылында, хәҙерге Узденский районы, Минск өлкәһе — 1969 йылдың 18 декабрендә, Минск) — белорус совет шағиры, драматург, тәржемәсе, фән ойоштороусы. Белорус ССР-ы Фәндәр академияһы академигы (1957). СССР яҙыусылар союзы ағзаһы (1934).[3]

Биографияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Пётр Глебка крәҫтиән ғаиләһендә тыуған. Белоруссия педагогия техникумында уҡыған (1924-1927). әҙәби-лингвистик бүлексәһе Белоруссия дәүләт университетының әҙәби-лингвистик бүлексәһен тамамлаған(1930).

«Узвышша» журналы редакцияһының сәркәтибе була (1928-1930), «Калгаснік Беларусi» гәзитендә», «Полымя рэвалюцыі» журналында эшләй, Белорус ССР-ы Яҙыусылар союзының әҙәби консультанты вазифаһын башҡара (1934-1936).

Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Һуғыш ваҡытында — «За Савецкую Беларусь» гәзите редакцияһында эшләй. «Раздавім фашысцкую гадзіну» гәзит-плакаты биттәрендә һәм «Партызанская дубінка» гәзитендә лә эшләй. 1943-1945 йылдарҙа Белоруссия КП(б)-ның «Савецкая» Беларусь нәшриәтенең мөхәррире, Мәскәүҙә БССР Дәүләт нәшриәтенең баш мөхәррире була.

1945 йылдан алып БССР Фәндәр академияһының Әҙәбиәт, тел һәм сәнғәт институтында эшләй, «Урыҫ-белорус һүҙлеге»н төҙөүсе төркөмдө етәкләй. 1952-1956 йылдарҙа лексикография секторы мөдире, ә 1957 йылдан алып — Тел ғилеме институты директоры була. 1957-1969 йылдарҙа Глебка Белорус ССР-ы Фәндәр академияһының сәнғәт ғилеме, этнография һәм фольклор институтын етәкләй. 1966-1969 йылдарҙа — Белорус ССР-ы Фәндәр академияһының Ижтимағи фәндәр бүлегенең академик-секретары.

1955-1967 йылдарҙа Белорус ССР-ы Юғары Советы депутаты булып һайлана. БМО Генераль Ассамблеяһы эшендә ҡатнаша(1955, 1956, 1957, 1964).

1942 йылдан алып — КПСС ағзаһы[4].

Фәнни эшмәкәрлеге[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Белорус ССР-ының гуманитар фәндәр өлкәһендәге ҙур ойоштороусыһы булып тора. Белорус халыҡ ижады йыйынтығы баҫмаһының инициаторы (БНТ, 50 томы сыҡҡан), Белоруссия тарих һәм мәҙәниәт һәйкәлдәре йыйынтығын (7 томда) сығарыуҙа ҡатнашыусы.

Ижады[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

1925 йылда беренсе тапҡыр матбуғатта сығыш яһай. 1925 йылда Маладняк әҙәби берекмәһенә ағза булып инә . 1926 йылда Узвышша белорус әҙәби берекмәһе ағзаһы була. «Мужество» (В. И. Ленин иҫтәлегенә арналған) , «В те дни» (1917 йылғы Октябрь революцияһы тураһында) поэмаларының авторы. «Над Берёзой-рекой» драматик поэмаһы (1939), Белоруссия территорияһында Граждандар һуғышы ваҡиғаларына арналған; «Свет с Востока» драматик поэмаһы — революция еңеүҙәре тарихы тураһында.

Пётр Глебканың төп шиғри оҫталығы Бөйөк Ватан һуғышы йылдарына тура килә. Был осорҙағы «Посылка», «Партизаны», «Родной хлеб», «Под небом Родины» кеүек әҫәрҙәре илһөйәрлек һәм тәрән нәфислек менән һуғарылған.

П. Глебканың шиғриәте гражданлыҡ, романтик күтәренкелек менән билдәле. Шағир ижадына В. Маяковскийҙың йоғонтоһо бик ҙур була[5].

Әҙәби библиографияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Сборники поэзии[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • бел. «Шыпшына» («Шиповник») (1927)
  • бел. «Урачыстыя дні» («Торжественные дни») (1930)
  • бел. «Хада падзей» («Ход событий») (1932)
  • бел. «Чатыры вятры» («Четыре ветра») (1935)
  • бел. «Мужнасць» («Мужество») (1938)
  • бел. «Пад небам бацькаўшчыны» («Под небом отечества») (1947)
  • бел. «Нашай славы зара» («Нашей славы заря») (1947)
  • бел. «Размова аб шчасці» («Беседа о счастье») (1948)
  • бел. «Вершы» («Стихотворения») (1975)
  • бел. «На спатканні дарог» («На встрече дорог») (1990)
  • бел. «Выбраныя творы» («Избранные произведения») (1952)
  • бел. «Збор твораў» ў 2 тамах («Собрание сочинений» в 2 томах) (1958)
  • бел. «Збор твораў» у 3 тамах («Собрание сочинений» в 3 томах) (1969—1971)
  • бел. «Збор твораў» у 4 тамах («Собрание сочинений» в 3 томах) (1984—1986)

Поэмы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • бел. «Арка над акіянам» («Арка над океаном») (1932)
  • бел. «Арлянка» («Орлянка») (1932)
  • бел. «У тыя дні» («В те дни») (1957)

Детская поэзия[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • бел. «Пад сцягам перамог» («Под знаменем побед») (1952)
  • бел. «Прывітанне Радзіме» («Приветствие Родине») (1961)
  • бел. «Вобразы роднай краіны» («Образы родной страны») (1964)
  • бел. «Наш сцяг» («Наше знамя») (1972)
  • бел. «Наш лес» («Наш лес») (1973)
  • бел. «Шчаслівы май» («Счастливый май») (1985)

Драматургические произведения[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • бел. драматычная паэма «Над Бярозай-ракой» (драматическая поэма «Над Берёзой-рекой») (1940, поставлена в 1940)
  • бел. лібрэта оперы «Андрэй Касценя» («Лясное водгулле») (либретто оперы «Андрей Костеня» («Лесной эхо»)) (1970, поставлена в 1970)
  • бел. вершаваная драма «Святло з Усходу» (стихотворная драма «Свет с Востока») (1957, поставлена в 1957)

Критика и публицистика[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • бел. кніга нарысаў «Ураджай» (з П. Броўкай) (книга очерков «Урожай») (1933, совместно с П. Бровкой)
  • бел. зборнік артыкулаў «Паэзія барацьбы і перамогі» (сборник статей «Поэзия борьбы и победы») (1973)
  • бел. «Пытанні гісторыі, філалогіі і мастацтва» («Вопросы истории, филологии и искусства») (1975)

Переводы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Переводил на белорусский язык с русского и украинского языков. Перевел на белорусский язык произведения М. Горького, А. Пушкина, М. Лермонтова, Н. Некрасова, А. Чехова, В. Маяковского, А. Мицкевича и других.

В переводе на русский язык[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • Глебка, П. Под небом Родины : Стихи и поэмы / П. Глебка // пер. с бел. яз. — М.: Советский писатель, 1950.
  • Глебка, П. Под знаменем побед : Стихи и поэмы / П. Глебка // авториз. пер. с бел. яз. — Минск : Госиздат БССР, 1952.
  • Глебка, П. Избранное : Стихотворения и поэмы : Стихи и поэмы / П. Глебка // пер. с бел. яз. — Минск : Гос. изд-во художеств. лит., 1957.
  • Глебка, П. Дни великого времени : Стихи / П. Глебка // авториз. пер. с бел. яз. — М.: Советский писатель, 1965.
  • Глебка, П. Облока над лесом : Стихи / П. Глебка // пер. с бел. яз. — М.: Детская литература, 1972.
  • Глебка, П. Стихотворения / П. Глебка // пер. с бел. яз. — М.: Художественная литература, 1973.

Наградалары[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Хәтер[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • Петр Глебканың мемориаль кабинеты Беларустың (Минск) Я. Колас исемендәге Үҙәк фәнни китапханала булдырылған.

Петр Глебка хөрмәтенә аталған объекттар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Иҫкәрмә[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  1. ↑ Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek, Österreichische Nationalbibliothek Record #136797644 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 Архив изобразительного искусства — 2003.
  3. ↑ Академик ГЛЕБКА Пётр Фёдорович
  4. ↑ Беларускія пісьменнікі (1917—1990) : Даведнік / Склад. А. К. Гардзіцкі. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1994. — С. 143—144.
  5. ↑ Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі : У 5-і т. Т. 2./ Рэдкал.: І.П. Шамякін [і інш.]. — Мн., БелСЭ імя П. Броўкі, 1985. — С. 98—99.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  • Барадулін, Р.. І. Акадэмік / Р. І. Барадулін // Аратай, пасвіць які аблокі / Р.І. Барадулін. — Мінск : літаратура Мастацкая, 1995. — С. 165-167.
  • Барсток, М. Н. Петро Глебка // белорус совет әҙәбиәте тарихы Очерк. — М., 1954.
  • Грынчык, М. Глебка Пятро // літаратуры савецкать гісторыя беларускай, 2 томда. — Мінск, 1966.
  • Перкін, Н. Пятро Глебка / Н. Перкін. Мінск : Выд-бсср фәндәр в, 1955. — С. 35
  • Пясняр мужнасці : пр Кніга Глебка Пятр / Пер. апрац і. А. тэкст Ліс, Цвірка К, П Ліпай ; Рэд. М. Лужанін. — Мінск : літаратура Мастацкая, 1976. — 320 б.

Мәҡәләләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Глебка_Пётр_Фёдорович&oldid=1039791 ҡабул ителгән