Золя Эмиль

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Золя Эмиль
франц. Émile Zola
Рәсем
Заты ир-ат[1][2][3][…]
Гражданлығы Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg Франция[4]
Тыуған ваҡыттағы исеме франц. Émile Édouard Charles Antoine Zola[5]
Ҡушамат Le Maître de Médan
ХФА-лағы транскрицияһы e.mil e.dwaʁ zɔ.la
Тыуған көнө 2 апрель 1840({{padleft:1840|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:2|2|0}})[6][3][7][…]
Тыуған урыны rue Saint-Joseph[d]
Вафат булған көнө 29 сентябрь 1902({{padleft:1902|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:29|2|0}})[3][6][8][…] (62 йәш)
Вафат булған урыны Париж, Өсөнсө француз республикаһы[d][6][2][9][…]
Үлем төрө смерть от несчастного случая[d]
Үлем сәбәбе отравление угарным газом[d][10]
Ерләнгән урыны Пантеон[d][11][12]
Атаһы Франческо Золя[d]
Әсәһе Émilie Aubert[d]
Хәләл ефете Alexandrine Zola[d]
Сожитель Jeanne Rozerot[d][13]
Балалары Jacques Zola[d] һәм Denise Zola[d]
Туған тел Француз теле
Яҙма әҫәрҙәр теле Француз теле
Һөнәр төрө политический журналист, художественный критик, романист, эссеист, драматург, новеллист, әҙәби тәнҡитсе, театральный критик, журналист, яҙыусы, шағир, фотограф, рәссам
Эшмәкәрлек төрө әҙәбиәт
Биләгән вазифаһы компания президенты[d][14] һәм президент[14]
Ҡултамға
Архивы хранятся в Университетская библиотека Брауна[d][15] һәм Syracuse University Libraries[d][15]
Сәнғәт йүнәлеше натурализм[d] һәм свободомыслие[d]
Жанр роман һәм хикәйә
Испытал влияние от Оноре де Бальзак
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
офицер ордена Почётного легиона
Хеҙмәттәре тупланмаһы Чикаго сәнғәт институты[d] һәм Виктория һәм Альберт музейы[d]
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы авторлыҡ хоҡуҡтарының ғәмәлдә булыу ваҡыты тамамланған[d]
Авторҙың Викимилектәге ҡалыбы Émile Zola
Commons-logo.svg Золя Эмиль Викимилектә

Эмиль Золя (франц. Émile Zola; 2 апрель 1840 йыл — 29 сентябрь 1902) — француз яҙыусыһы, публицист һәм сәйәси эшмәкәр.

XIX быуаттың икенсе яртыһында реализмдың иң әһәмиәтле ҙур вәкилдәренең береһе — әҙәбиәттә натуралистик хәрәкәттең юлбашсыһы һәм теоретигы. Тәү сиратта Икенсе империя осорондағы француз йәмғиәтенең барлыҡ ҡатламдарын да тасуирлаған 20 томлыҡ «Ругон-Маккара» циклы менән билдәле. Уның әҫәрҙәре күп тапҡырҙар кино һәм телевидение экрандарына сығарыла.

Шау-шыулы "Дрейфус эштәре"ндә мөһим роль уйнай, шул арҡаһында Англияға күсергә мәжбүр була.

Биографияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Прованстағы бала сағы һәм үҫмер йылдары[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Эмиль Золя (1870 йылдар тирәһе)
Эмиль Золя ата-әсәһе менән
Эмиль Золя



Мане эшләгән портрет. 1868. Париж, Орсе музейы
Эмиль Золя. Уның локомотивта Париждан үҙенең «Кеше-хайуан» романы өсөн «тормош раҫлауы» эҙләп Мантҡа сәйәхәте ваҡыьтында эшләнгән. «L ' Illustration», 1890 йылдың 8 марты

Эмиль Золя 1840 йылдың 2 апрелендә Парижда, итальян сығышлы Франция гражданлығын ҡабул иткән инженер Франсуа Золя (итальянса Дзоля кеүегерәк уҡыла) һәм уның француз сығышлы ҡатыны ғаиләһендә тыуа[16]. 1843 йылда Эмилдең атаһы Экс-ан-Прованс каналын төҙөүгә контракт һәм ғаиләһен шунда күсерә. Финанс партнерҙары менән бергә ул уйланған прроекттарын тормошҡа ашырыу өсөн Прованста компания төҙөй. 1847 йылда ҡаланы һыу менән тәьмин итеү өсөн канал һәм быуа ҡоролмаһы төҙөү башлана, әммә шул уҡ йылда Франсуа Золя үпкә шешенән вафат була.

Эмиль Золя үҙенең эш кабинетында. Фото. Фото 1902 йылдың 4 октябрендә немец журналында яҙыусының бер нисә көн элек вафат булыуы айҡанлы баҫыла

Ире үлгәндән һуң Эмилдең әсәһе әҙ генә пенсияға бик фәҡир йәшәй. 1851 йылда ул мәрхүм Франсуа Золяның компанияһына ҡаршы кредитоорҙар башлаған суд процесын күҙәтеү өсөн улы менән Парижға ҡайта. 1852 йылда компанияны банкрот тип иғлан итәләр, ә киләһе йылда канал хужаһын алмаштыра.

Эмиль ул ваҡыт өсөн бик һуң — ете йәшендә генә — белем ала башлай. Әсәһе уны Экс-ан-Прованта Бурбон колледжы ҡарамағындағы пансионға урынлаштыра, унда ул биш йыл белем ала. Прованста дине белемгә эйә була.

Экс-ан-Прованста Эмиль Золяның яҡын дуҫтарының береһе рәссам Прованс Поль Сезанн була, был дуҫлыҡ 1880 йылдар уртаһына тиклем дауам итә. Шул уҡ ваҡытта Золя Альфред де Мюссе, дер Альфред де Виньи һәм Виктор Гюго әҫәрҙәре менән мауыға. Шиғырҙар ҙа яҙып ҡарай, әммә улар хәҙерге ваҡытта юғалған. Экс-ан-Прованс һәм тотош төбәк уның буласаҡ «Ругон-Маккара» циклындағы романдары өсөн сығанаҡ була. Ҡала китапҡа уйлап сығарылған Плассан атамаһы менән ингән.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

  1. ↑ Record #32004502 // VIAF (билдәһеҙ) — [Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
  2. ↑ 2,0 2,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118637223 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  4. ↑ RKDartists (нидерл.)
  5. ↑ база данных Léonore (фр.) — ministère de la Culture.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Балашов В. П. Золя // Краткая литературная энциклопедия (урыҫ) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 2.
  7. ↑ Emile Zola // Find a Grave (ингл.) — 1996.
  8. ↑ Émile Zola // Internet Speculative Fiction Database (ингл.) — 1995.
  9. ↑ Золя Эмиль // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  10. ↑ Der Spiegel (нем.) — 1994. — ISSN 2195-1349; 0038-7452
  11. ↑ Find a Grave (ингл.) — 1996.
  12. ↑ https://www.assemblee-nationale.fr/13/evenements/zola-pantheon/index.asp
  13. ↑ http://archive.wikiwix.com/cache/?url=http%3A%2F%2Fwww.lire.fr%2Fcritique.asp%2FidC%3D47240%2FidR%3D213%2FidG%3D8
  14. ↑ 14,0 14,1 Общество французских писателей — 1837.
  15. ↑ 15,0 15,1 https://research.reading.ac.uk/diasporicarchives/collections/
  16. ↑ Венгерова З. А. Зола, Эмиль // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

q: Эмиль Золя Викиөҙөмтәлә
s: Эмиль Золя Викикитапханала
commons: Эмиль Золя Викимилектә
n: Эмиль Золя Викияңылыҡтарҙа
https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Золя_Эмиль&oldid=1171951 ҡабул ителгән