2 апрель
| 2 апрель | |
| Аҙна көнө | Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе |
|---|---|
 2 апрель Викимилектә | |
2 апрель — григориан стиле буйынса йылдың 92-се (кәбисә йылында 93-сө) көнө. Йыл аҙағына тиклем 273 көн ҡала.
| ← апрель → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | |||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
| 2023 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
Ер: Балалар китабы көнө.
- Кейеҙ көнө.
БМО: Аутизм проблемалары хаҡында халыҡ-ара мәғлүмәт таратыу көнө.
Милли
АҠШ: Татыулашыу көнө.
- «Үҙең эшлә» көнө.
Беларусь 
Рәсәй Федерацияһы: Халыҡтар берҙәмлеге көнө.
Иран: Тәбиғәт көнө.
Таиланд: Боронғо ҡомартҡыларҙы һаҡлау көнө.
Һөнәри
Тарихи ваҡиғалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1906: Рәсәй империяһында I Дәүләт думаһы һайлана.
- 1912: «Титаник» лайнеры диңгеҙ һынауын уңышлы үтә.
- 1937: Башҡорт АССР-ының Үҙәк Башҡарма Комитеты «Янғантау» шифаханаһын төҙөү тураһында ҡарар ҡабул итә.
- 1942: Көньяҡ Урал хәрби округы комиссияһы 112-се Башҡорт кавалерия дивизияһының әҙерлеген фронтҡа ебәрерлек тип баһалай.
- 1971: «Башхлебпроект» архитектура-проект ойошмаһы эш башлай.
Был көндө тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Книсс Александр Адольфович (1920—15.07.2003), тренер. 1946 йылдан К. А. Тимирязев исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия институты (хәҙерге Башҡорт дәүләт университеты), 1952—1995 йылдарҙа Башҡортостан ауыл хужалығы институты һәм Башҡорт дәүләт аграр университеты уҡытыусыһы. Саңғы ярышы буйынса РСФСР-ҙың атҡаҙанған тренеры (1971), Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре (1990). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Бикбулатова Ләлә Исмәғил ҡыҙы (1925—6.07.1997), ғалим-дерматовенеролог. 1974—1987 йылдарҙа Башҡорт дәүләт медицина институтының гистология кафедраһы мөдире, 1987—1997 йылдарҙа Республика тире-венерология диспансерының бүлек мөдире. Медицина фәндәре докторы (1974), профессор (1975). СССР-ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1970). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Ивин Степан Мефодьевич (1925—6.04.2015), ғалим-инженер механик. 1947—1952 һәм 1964—1997 йылдарҙа Өфө авиация институты һәм Өфө дәүләт авиация техник университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1964—1988 йылдарҙа теоретик механика кафедраһы мөдире, бер үк ваҡытта 1973—1976 йылдарҙа авиация двигателдәре факультеты деканы. Техник фәндәр кандидаты (1955), профессор (1977). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1972). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры (1982). Сығышы менән хәҙерге Ҡурған өлкәһенең Мишкә районы ҡала тибындағы Мишкә ҡасабаһынан.
- Ихсанов Рамазан Миңлехан улы (1930—12.11.1983), актёр. 1954 йылдан Салауат башҡорт драма театры, 1960—1983 йылдарҙа Әлмәт татар драма театры актёры. Татар АССР-ының халыҡ артисы (1979). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Туймазы районы Туҡтағол ауылынан.
- Әхмәҙуллин Камил Рамазан улы (1945), ғалим-инженер механик, хужалыҡ һәм йәмәғәт эшмәкәре. 1988 йылдан Бөтә Союз нефть һәм нефть продукттарын йыйыу, әҙерләү һәм күсереү ғилми-тикшеренеү институтының бүлек мөдире, 1994—2010 йылдарҙа «Уралтранснефтепродукт» йәмғиәтенең генераль директоры. Башҡортостан Республикаһының 2-се һәм 3-сө саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты. Техник фәндәр докторы (2006). Рәсәй Федерацияһының Яғыулыҡ һәм энергетика министрлығының атҡаҙанған хеҙмәткәре (1996), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған нефтсеһе (2000). «Почёт Билдәһе» (1981) һәм Башҡортостандың Халыҡтар дуҫлығы (2004) ордендары кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Мишкә районы Яңы Сафар ауылынан.
- Кәримов Булат Вил улы (1960), журналист, Башҡортостан юлдаш телевидениеһы режиссёры, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре. Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Мостафин Рәйес Пётр улы (1960), спортсы, тренер. 1984—1990 йылдарҙа боҙҙағы мотоуҙыш буйынса СССР йыйылма командаһы ағзаһы. 2003 йылдан Ғ. Ҡадиров исемендәге техник спорт төрҙәре үҙәгенең өлкән тренеры, бер үк ваҡытта 2005 йылдан Рәсәй йыйылма командаһы тренеры. Мотоспорт буйынса СССР-ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1987), Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры (2012). СССР команда чемпионаттарының еңеүсеһе (1985—1986) һәм көмөш призёры (1984, 1988). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Радик Динәхмәтов (1965), музыкант, йырсы. Башҡортостандың атҡаҙанған артисы. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Дүртөйлө районы Әсән ауылынан.
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Ғәлләмов Хәмзә Искәндәр улы (1931—16.06.2015), дин әһеле. 2007 йылдан Рәсәй Үҙәк Диниә назараты ҡарамағындағы Башҡортостан Республикаһы мосолмандарының төбәк диниә назараты рәйесе, мөфтөй, Өфө ҡалаһындағы «Хәмзә-Хажи» мәсете етәксеһе, «Имам хәҙрәт Хәмзә хажи» хәйриә фонды етәксеһе.
- Ҡаһарманов Латиф Абдрахман улы (1936—29.12.1999), педагогик хеҙмәт эшмәкәре. 1972–1977 һәм 1980–1997 йылдарҙа Бөрйән районы мәғариф бүлеге мөдире. Башҡорт АССР-ының һәм РСФСР-ҙың атҡаҙанған уҡытыусыһы. Сығышы менән ошо райондың Ғәлиәкбәр ауылынан.
- Аҡсурин Ренат Сөләймән улы (1946), СССР һәм Рәсәйҙең ғалим-кардиохирургы. Рәсәй Медицина фәндәре академияһы (1997) һәм Рәсәй Фәндәр академияһы (2011) академигы, Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының (1998) һәм Татарстан Республикаһы Фәндәр академияһының почётлы академигы. Медицина фәндәре докторы (1985), профессор (1991). СССР-ҙың (1982) һәм Рәсәй Федерацияһының (2001) дәүләт премиялары, Рәсәй Хөкүмәте премияһы (2004) лауреаты. Почёт ордены кавалеры (1996).
- Зәйнуллин Радик Әнүәр улы (1961), ғалим-химик-органик. 1983 йылдан СССР Фәндәр академияһы Башҡортостан филиалының Химия институты ғилми хеҙмәткәре; 1990 йылдан Өфө дәүләт иҡтисад һәм сервис университеты уҡытыусыһы, бер үк ваҡытта 1998—2006 йылдарҙа аспирантура бүлеге мөдире, 2007 йылдан — сифат бүлеге начальнигы. Химия фәндәре докторы (2003), профессор (2010). Башҡортостан Республикаһының мәғариф отличнигы (2011).
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Селиванов Егор Никанорович (1897—5.07.1980), ауыл хужалығы алдынғыһы. Әбйәлил районы «Ураҡ һәм Сүкеш» колхозының элекке бригадиры. Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры (1948). Сығышы менән ошо райондан.
- Ғәлин Венер Йәғәфәр улы (1937), ғалим-механик-математик. 1982 йылдан хәҙерге Рәсәй Фәндәр академияһының Иҫәпләү математикаһы институтының (Мәскәү) өлкән, 1996 йылдан — төп ғилми хеҙмәткәре, бер үк ваҡытта 1982—1992 йылдарҙа Мәскәү физика-техника институты уҡытыусыһы. Физика-математика фәндәре кандидаты (1972). Рәсәй Федерацияһының дәүләт премияһы лауреаты (2000), 2-се дәрәжә «Ватан алдындағы хеҙмәттәре өсөн» ордены кавалеры (1999). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Салауат районы Мәсетле ауылынан.
- Дятлов Александр Григорьевич (1947), педагогик хеҙмәт ветераны. 1972 йылдан Салауат ҡала мәктәптәре һәм һөнәри-техник училищелары уҡытыусыһы; 1983 йылдан 27-се СПТУ, 1990 йылдан — 21-се мәктәп директоры; 2002—2005 йылдарҙа ҡала мәғариф бүлеге начальнигы; 2006 йылдан 8-се лицей директоры, 2010 йылдан — уҡытыусы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы (1997), РСФСР-ҙың һөнәри-техник белем биреү отличнигы (1988), «Йыл директоры» Бөтә Рәсәй конкурсы лауреаты (1996, 1997). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Ишембай районы Лесное ауылынан.
- Изгина Роза Ғата ҡыҙы (1947—2007), балет артисы, хореограф. 1968 йылдан Башҡорт дәүләт опера һәм балет театры артисы, 1993 йылдан — педагог-репетиторы, бер үк ваҡытта 1985 йылдан хәҙерге Рудольф Нуриев исемендәге Башҡорт хореография колледжы уҡытыусыһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған артисы (1974). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Аҡъюлов Камил Сөләймән улы (1957), педагог, йәмәғәтсе. Ейәнсура районы Яңы Николаевка мәктәбенең элекке директоры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы. Сығышы менән ошо райондан.
- Зәйнуллин Вәлит Әхмәтшәриф улы (1957), педагог. 1999 йылдан Әбйәлил район мәғариф бүлегенең начальник урынбаҫары, 2001 йылдан — начальнигы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған халыҡ мәғарифы хеҙмәткәре (2005), Рәсәй Федерацияһының халыҡ мәғарифы отличнигы (1993). Сығышы менән ошо райондың Рысҡужа ауылынан.
- Ҡәйепова Нәзилә Насирйән ҡыҙы (1957), педагог. 1988 йылдан Хәйбулла районы Аҡъяр ауылының 2-се урта мәктәбе уҡытыусыһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы (2002), Рәсәй Федерацияһының халыҡ мәғарифы отличнигы (1993). Рәсәйҙең алдынғы уҡытыусыларының «Мәғариф» өҫтөнлөклө милли проект буйынса үткәрелгән конкурсы еңеүсеһе (2007). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Баймаҡ районы Өмөтбай ауылынан.
- Тихонов Владимир Валентинович (1957), төҙөлөш тармағы ветераны. 1976 йылдан Баҡалы юл төҙәтеү-юл һалыу участкаһы технигы, инженеры, 1989 йылдан — начальнигы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған, Рәсәйҙең почётлы төҙөүсеһе. Сығышы менән ошо райондың Ахман ауылынан.
- Лаис Зөлҡәрнәй (Зөлҡәрнәйев Лаис Мәүлит улы; 1962), Башҡортостанда тыуып, Ҡазанда йәшәп ижад итеүсе журналист, шағир. 1983 йылдан «Ялкын», 1993 йылдан «Идел» журналдары мөхәррире. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Баҡалы районынан.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Насиров Әмир Баттал улы (1913—1991), тыуған яҡты өйрәнеүсе. Бәләбәй тарих-крайҙы өйрәнеү музейының тәүге директоры. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Ике Ҡыҙыл Йондоҙ ордены кавалеры.
- Губарева Гөлнара Ғәбдрәхим ҡыҙы (1948), Күмертау ҡалаһының Н. Т. Антошкин исемендәге 1-се гимназияһы ветеран-педагогы, Башҡортостандың атҡаҙанған уҡытыусыһы.
- Михайлов Кирилл Андреевич (1983), саңғысы-биатлонсы, 2004 йылдан Рәсәй йыйылма командаһы ағзаһы. Саңғыла уҙышыу һәм биатлон буйынса бер нисә тапҡыр Паралимпия уйындары (2006, 2010, 2014) чемпионы. Рәсәйҙең атҡаҙанған спорт мастеры (2006). 4‑се дәрәжә «Ватан алдында күрһәткән хеҙмәттәре өсөн» (2010), Дуҫлыҡ (2014), 2‑се дәрәжә «Ватан алдында күрһәткән хеҙмәттәре өсөн» орден миҙалы (2008), «Башҡортостан Республикаһы алдында күрһәткән хеҙмәттәре өсөн» (2010), Халыҡтар дуҫлығы (2014) һәм Салауат Юлаев (2006) ордендары кавалеры. Мишкә районының почётлы гражданы. Сығышы менән ошо райондың Ҡайраҡ ауылынан.
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Страупе Борис Петрович (1909—31.12.1960), совет хужалыҡ эшмәкәре, инженер-энергетик. РСФСР Юғары Советы депутаты (1947), Башҡорт АССР-ының дүртенсе саҡырылыш Юғары Советы депутаты.Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ, Ҡыҙыл Йондоҙ һәм «Почёт Билдәһе» ордендары кавалеры.
- Орлов Виктор Семёнович (1929—22.09.2002), журналист. 1966—1990 йылдарҙа «Сельская жизнь» гәзитенең Башҡорт АССР-ы буйынса үҙ хәбәрсеһе. 1958 йылдан СССР Журналистар союзы ағзаһы. РСФСР‑ҙың (1988) һәм Башҡорт АССР-ының (1979) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Шәһит Хоҙайбирҙин исемендәге премия лауреаты (1990). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры (1976). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Ҡырмыҫҡалы районы Александровка ауылынан.
- Устинова Раиса Алексеевна (1939), Башҡортостан Республикаһы рус дәүләт академия драма театрының элекке актёры, «Арлекин» профессиональ хәйриә театрын ойоштороусы, уның художество етәксеһе һәм режиссёры. СССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған артисы. Сығышы менән хәҙерге Брянск өлкәһе Семёновка ауылынан.
- Хәмитова Фәниә Зәйнулла ҡыҙы (1939), педагог, Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәғариф отличнигы, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған халыҡ мәғарифы хеҙмәткәре.
- Ғүмәров Вил Бәшир улы (1949—22.06.1994), драматург, прозаик, публицист һәм тәржемәсе. 1993 йылдан Рәсәй һәм Башҡортостан Яҙыусылар союзы ағзаһы.
- Сәлихов Рәбис Сәлих улы (1949), хужалыҡ эшмәкәре. 1997 йылдан Өфөләге «Жилстройинвест» яуаплылығы сикләнгән йәмғиәт директоры. Рәсәй Федерацияһының (2008) һәм Башҡортостан Республикаһының (2004) атҡаҙанған төҙөүсеһе. «Почёт Билдәһе» (1986) һәм Салауат Юлаев ордендары кавалеры (2012). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Илеш районы Дөмәй ауылынан.
- Фәйрүзов Рауил Закирйән улы (1949—10.02.1996), эске эштәр органдары һәм дәүләт эшмәкәре. Милиция генерал-майоры. 1995—1996 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһының эске эштәр министры һәм 1-се саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған юрисы.
- Маликов Рөстәм Илкәм улы (1959), ғалим-иҡтисадсы, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Иҡтисад фәндәре докторы (2007), профессор (2008). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (2013), Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2010). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Октябрьский ҡалаһынан.
- Ғәҙиев Риф Рифғәт улы (1964), спортсы, тренер. 2006 йылдан пауэрлифтинг буйынса Башҡортостан йыйылма командаһының өлкән тренеры. Пауэрлифтинг буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1995). Башҡортостан Республикаһының күренекле спортсыһы (1995). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
Дөйөм исемлек[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1725: Джакомо Казанова, Италия яҙыусыһы, мемуарист.
- 1805: Христиан Андерсен, Дания яҙыусыһы һәм шағиры, ололар һәм балалар өсөн бөтә донъяға билдәле әкиәттәр авторы.
- 1840: Эмиль Золя, Франция яҙыусыһы.
- 1865: Павел Штернберг, Рәсәй империяһы астрономы, Мәскәү обсерваторияһы директоры.
- 1870: Всеволод Кащенко, Рәсәй империяһы һәм СССР педагогы, табип.
- 1875: Уолтер Крайслер, АҠШ сәнәғәтсеһе, «Chrysler» корпорацияһын ойоштороусы.
- 1895: Тициан Табидзе, Грузия һәм СССР шағиры, тәржемәсе.
- 1900: Роберто Арльт, Аргентина яҙыусыһы.
- 1905: Серж Лифарь, Франция бейеүсеһе, хореограф һәм балетмейстер.
- 1910: Анатолий Серов, СССР-ҙың лётчик-истребителе, Испаниялағы Граждандар һуғышы геройы.
- 1925: Михаил Марутаев, СССР һәм Рәсәй композиторы.
- 1940: Георгий Кавтарадзе, СССР һәм Грузия актёры, сценарист һәм режиссёр.
- 1955: Николай Сванидзе, СССР һәм Рәсәй журналисы, теле- һәм радиотапшырыуҙар алып барыусы.
- 1960: Линфорд Кристи, Бөйөк Британия спринтеры, олимпия (1992) һәм донъя (1993) чемпионы.
- 1985: Стефан Ламбьель, Швейцария фигурисы.
- 1990: Евгения Канаева, Рәсәй гимнасы, ике тапҡыр олимпия чемпионы.
Был көндө вафат булғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1927: Владимир Михельсон, ғалим-физик, геофизик, профессор.
- 2000: Зәкәриә Аҡназаров, СССР-ҙың дәүләт эшмәкәре. 1962—1986 йылдарҙа Башҡорт АССР-ы Министрҙар Советы Рәйесе.
- 2005: Иоанн Павел II, Рим Папаһы.
Йыл көндәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
