18 октябрь
Перейти к навигации
Перейти к поиску
18 октябрь — григориан стиле буйынса йылдың 291-се көнө (кәбисә йылында 292-се). Йыл аҙағына тиклем 74 көн ҡала.
| ← октябрь → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 31 | |||
| 2019 йыл | ||||||
Йөкмәткеһе
Байрамдар
Халыҡ-ара байрамдар
Милли байрамдар
Әзербайжан — Бойондороҡһоҙлоҡ көнө.
Ҡалмыҡ Республикаһы — Республика көнө.
АҠШ — Аляска көнө.
Һөнәри байрамдар
Тарихи ваҡиғалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1667 — Бруклин ҡалаһына нигеҙ һалына.
- 1723 — Крондштадт ҡәлғәһенә нигеҙ һалына.
- 1867 — Аляска Рәсәйҙән АҠШ-ҡа күсә.
- 1892 — Беренсе коммерция телефон линияһы үткәрелә.
- 1896 — «Нью-Йорк Джорнел»да тәүге комикстар сыға.
- 1914 — Бер һыу аҫты кәмәһе икенсе һыу аҫты кәмәһе тарафынан тәүге тапҡыр батырыла.
- 1916 — Амур йылғаһы аша Хабаровск күпере сафҡа индерелеп, Себер тимер юлы төҙөлөп бөтә.
- 1920 — Мәскәүҙең Матбуғат йортонда пролетар яҙыусыларҙың I Бөтә Рәсәй съезы асыла.
- 1921 — Рәсәй составында Ҡырым автономияһы ойошторола, ул 1945 йылда Ҡырым өлкәһе итеп үҙгәртелә, 1954 йылда Украина ССР-ы составында, 1991 йылдан- Ҡырым Автономиялы Республикаһы. 2014 йылдың 18 мартынан Рәсәй Федерацияһының Ҡырым Республикаһы.
- 1922 — Британияның «BBC» радио корпорацияһы эш башлай.
- 1924 — Халыҡ Комиссарҙары Советы ҡара сәсәктән мотлаҡ прививка эшләтеү тураһында декрет ҡабул итә.
- 1941 — Токиола совет разведчигы Рихард Зорге ҡулға алына.
- 1951 — СССР йәҙрә ҡоралы һынауы үткәрә.
- 1991 — СССР Юғары Советы Президиумының һуңғы ултырышы үткәрелә.
Был көндө тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Татаринов Дмитрий Иванович (18.10.1877—25.07.1956), ғалим-терапевт, юғары мәктәп хеҙмәткәре һәм йәмәғәт эшмәкәре. Медицина фәндәре докторы (1905), профессор (1934). РСФСР-ҙың 1-се һәм 2-се саҡырылыш Юғары Советы депутаты. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1940), СССР-ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1944), Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1944) кавалеры.
- Балтина Лидия Ашрафовна (18.10.1947), ғалим-химик-органик, юғары мәктәп хеҙмәткәре. Химия фәндәре докторы (1995), профессор (2002). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (2003). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Туймазы ҡалаһынан.
- Аҙнаҡаева Рәйлә Шәрәфи ҡыҙы (18.10.1952), йырсы һәм юғары мәктәп хеҙмәткәре, 1983 йылдан Хөсәйен Әхмәтов исемендәге Башҡорт дәүләт филармонияһы солисы һәм бер үк ваҡытта 1997 йылдан Өфө дәүләт сәнғәт институты уҡытыусыһы. Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (1992).
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Мәжитов Хәсән Барлыбай улы (18.10.1923), педагог, мәғариф һәм йәмәғәт эшмәкәре. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1965—1972 йылдарҙа Күгәрсен районы мәғариф бүлеге мөдире. Ике «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры. РСФСР һәм БАССР мәктәптәренең атҡаҙанған уҡытыусыһы. Райондың һәм Мораҡ ауылының почётлы гражданы. Сығышы менән ошо райондың Сәйетҡол ауылынан.
- Яҡшымбәтов Әҡсән Хәсән улы (18.10.1928), Сибай руднигының элекке быраулаусыһы, бригадиры, газ һәм электр менән иретеп йәбештереүсеһе. Башҡортостан Республикаһының хеҙмәт ветераны.
- Ҡорбанова Мәсиҙә Ғабдулла ҡыҙы (18.10.1938), хеҙмәт ветераны, Балтас районы Уразай мәктәбенең элекке уҡытыусыһы. Октябрь Революцияһы ордены кавалеры.
- Вуколов Константин Иванович (18.10.1948), педагог-төҙөүсе, мәғариф эшмәкәре, шағир. 1975—2013 йылдарҙа Стәрлетамаҡ төҙөлөш һәм һөнәри технологиялар техникумы уҡытыусыһы һәм директоры. Рәсәй Яҙыусылар союзы ағзаһы. Рәсәйҙең почётлы һәм Башҡортостандың атҡаҙанған төҙөүсеһе. Бөтә Рәсәй һәм төбәк әҙәби конкурстар еңеүсеһе, лауреаты һәм дипломанты. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Стәрлебаш районы Васильевка ауылынан.
- Камалетдинов Мөсәүир Зиннур улы (18.10.1948), журналистика ветераны, СССР Журналистар союзы ағзаһы. «Туймазинский вестник» гәзитенең элекке мөхәррире. Башҡортостандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре.
- Салауатова Сәмирә Сәлих ҡыҙы (18.10.1948), педагог-методист, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Педагогия фәндәре кандидаты (1992), профессор (2008). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы (1999), РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1991), Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2005).
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Травницкий Вениамин Николаевич (18.10.1919—18.04.1987), инженер‑нефтсе, хужалыҡ эшмәкәре. СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1972). 1955—1979 йылдарҙа «Аксаковнефть» нефть һәм газ сығарыу идаралығының баш инженеры һәм начальнигы. Октябрь Революцияһы (1974), Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1966) һәм ике «Почёт Билдәһе» ордены (1959, 1971) кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Түбәнге Новгород өлкәһенең Починков районы Ризоватово ауылынан.
- Хәкимйән Зарипов (18.10.1929—4.04.2012), яҙыусы һәм драматург, юрист, 1971 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы, Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1990), Миәкә районының Мифтахетдин Аҡмулла исемендәге премия лауреаты (1999).
- Иҫәнғолов Вәхит Абдрахман улы (18.10.1934), ғалим-иҡтисадсы, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Иҡтисад фәндәре кандидаты 1975), доцент (1975).
- Йосопов Рафас Миңлеғәли улы (18.10.1939—04.09.2012), инженер-механик, хужалыҡ эшмәкәре. 1957—1999 йылдарҙа Мәсетле районы «Әй» совхозының, артабан республика Ауыл хужалығы министрлығының яуаплы хеҙмәткәре. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре (1989). Сығышы менән ошо райондың Оло Аҡа ауылынан.
Дөйөм исемлек[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Пий II — Рим Папаһы (1458—1464 йй.).
- 1738 — Андрей Боло́тов, рус яҙыусыһы, ғалим-ботаник, Рәсәй Империяһында агрономия фәненә нигеҙ һалыусыларҙың береһе.
- 1799 — Кристиан Фридрих Шёнбейн, химик элемент озон газын асҡан һәм уға исем биргән нимес химигы.
- 1847— Александр Лоды́гин, Рәсәй Империяһы электр технигы, лампочка уйлап табыусыларҙың береһе.
- 1859 — Анри Бергсон, француз философ-идеалисы, әҙәбиәт буйынса 1927 йылғы Нобель премияһы лауреаты («Творческая эволюция», «Материя и память»).
- 1893 — Владимир Владоми́рский, белорус совет театр һәм кино актёры, СССР-ҙың халыҡ артисы (1955).
- 1894 — Юрий Тынянов, рус совет яҙыусыһы, драматург, әҙәбиәт белгесе һәм тәнҡитсе.
- 1901 — Владимир Захаров, совет композиторы, дирижер, СССР-ҙың халыҡ артисы (1944).
- 1908 — Николай Каманин, совет осоусыһы һәм хәрби эшмәкәре, авиация генерал-полковнигы, тәүге Советтар Союзы Геройҙарының береһе (1934), Бөйөк Ватан һуғышында һәм Еңеү парадында ҡатнашыусы.
- 1922 — Әнүәр Ғөбәйҙуллин, татар совет театр актёры, Татар АССР-ының халыҡ артисы (1983).
- 1925 — Фазыл Фасиев, татар телсе-ғалимы, тәржемәсе, 1983 йылда Ҡол Ғәлиҙең «Ҡисса-и-Йософ» — («Йософ китабы»)н татар телендә баҫтырып сығарыусы.
- 1934 — Кир Булычёв, рус совет яҙыусыһы (фантаст), ғалим, СССР-ҙың Дәүләт премияһы лауреаты (1982).
- 1959 — Сергей Доренко, Рәсәй журналисы.
- 1960 — Жан-Клод Ван Дамм, Америка актёры, сценарист и кинорежиссёр (төп исеме Жан-Клод Камилл Франсуа Ван Варенберг, сығышы менән Бельгиянан).
- 1973 — Сергей Безруков, Рәсәй актёры.
Был көндө вафат булғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 31 — Луций Элий Сеян, преториан гвардияһы командиры (Рим сенаты хөкөмө буйынса язалап үлтерелә).
- 1871 — Чарльз Бэббидж, инглиз математигы.
- 1931 — Томас Алва Эдисон, Америка уйлап табыусыһы.
- 1942 — Михаил Нестеров, Рәсәй Империяһы һәм Совет рәссамы, РСФСР-ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре, Өфөлә тыуған.
- 1990 — Пётр Федосе́ев, совет философы, социолог һәм йәмәғәт эшмәкәре, 1946 йылдан СССР Фәндәр Академияһы ағза-корреспонденты, 1960 йылдан — академигы, Социалистик Хеҙмәт Геройы (1978), Ленин премияһы лауреаты (1983).
- 2005 — Александр Яковлев, совет һәм Рәсәй сәйәсмәне, ғалим, публицист, Рәсәй Фәндәр академияһы академигы, СССР-ҙа «үҙгәртеп ҡороу» (русса «перестройка») сәйәсәтен башлаусыларҙың береһе, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы.
Йыл көндәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
