10 февраль
10 февраль — григориан стиле буйынса йылдың 41-се көнө. Йыл аҙағына тиклем 324 көн ҡала (кәбисә йылында 325).
| ← февраль → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | 3 | 4 | |||
| 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
| 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
| 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
| 26 | 27 | 28 | ||||
| 2018 йыл | ||||||
Йөкмәткеһе
Байрамдар
Халыҡ-ара байрамдар
Милли байрамдар
Рәсәй — Александр Сергеевич Пушкинды хәтерләү көнө.
Һөнәри байрамдар
- Рәсәй — Дипломатик хеҙмәткәрҙәр көнө.
Тарихи ваҡиғалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1258 — Монголдарҙың Яҡын Көнсығыш походы: Хүләгү етәкселегендәге монгол ғәскәрҙәре һәм уларҙың союздаштары ҡамауҙан һуң Аббасидтар хәлифәлегенең баш ҡалаһы Бағдадты алалар. Бағдад яндырыуға һәм талауға дусар ителгән, 100 000 алып 1 000 000 кешеһе һәләк булған. Китапханалар юҡ ителгән.
- 1763 — Парижда бер яҡтан Бөйөк Британия һәм Португалия, икенсе яҡтан Франция һәм Испания араһында солох килешеүенә ҡул ҡуйыла. Был Губертусбург солох килешеүе менән бергә Ете йыллыҡ һуғышты тамамлай.
- 1772 — Франц Иосиф I фон Лихтенштейн Лихтенштейн кенәзе була.
- 1784 — Екатерина II бойороғо буйынса Ҡырымдағы порт һәм ҡәлғә Севастополь исемен ала.
- 1810 — Александр I бөйөк княжна Анна Павловнаны Наполеонға кейәүгә биреүҙән баш тарта.
- 1813 — Алтынсы коалиция һуғышы: Винцингероде етәкселегендәге рус ғәскәрҙәре Рогозьно янындағы алышта Висла Легиондарының 4-се полкын ҡыйрата.
- 1814 — Наполеондың алты көнлөк һуғышы: Шампобер янында һуғыш, Наполеон Олсуфьев етәкселегендәге рус корпусын ҡыйрата.
- 1846 — Беренсе инглиз-сикх һуғышы: британдар сикхтарҙың Собраондағы төп плацдармына һөжүм итә. Тедж Сингх сикх армияһынан алыш башында уҡ ҡаса. Сикхтарҙың батырҙарса һуғышыуына ҡарамаҫтан, Гофтың ғәскәрҙәре уларҙың оборона һыҙығын өҙә. Сикхтарҙың артындағы күперҙәр йә британ артиллерияһы уты менән, йә ҡасып барған Тедж Сингх тарафынан юҡ ителә. Сикхтар ҡапҡанға эләгә. Улар әсиргә бирелеүҙән баш тарта, британдар мәрхәмәт күрһәтмәй. Инглиздәрҙең еңеүе сикхтар армияһын ныҡ ҡаҡшата.
- 1906 — Инглиз броненосецы «Дредноут» («Ҡурҡыуһыҙ») һыуға төшөрөлә. Үҙ заманының иң яҡшы карабы.
- 1935 — Сихотэ-Алинь ҡурсаулығы ойошторола (Приморье крайы).
- Израилдә Наһария ҡалаһына нигеҙ һалына.
- 1937 — Игорь Моисеев етәкселегендәге СССР дәүләт бейеү ансамбле ойошторола.
- 1939 — Испаниялағы граждандар һуғышы: генерал Франко ғәскәрҙәре Каталонияны баҫып ала.
- 1944 — Сыуашстандың Муркаш районы ойошторола.
- 1945 — Көнсығыш Померания операцияһы: 2-се Белорус фронтының (К. К. Роккосовский) һәм 1-се Белорус фронтының уң ҡанатының (Г. К. Жуков) Көнсығыш Померания операцияһы башлана.
- Икенсе донъя һуғышыда немец ерендә иң оҙайлы һәм АҠШ армияһы тарихындағы иң оҙайлы булған Хюртген урманындағы һуғыш тамамлана.
- 2-се Белорус фронты ғәскәрҙәре, ҡамалған дошман ҡаршылығын еңеп, Эльбинг ҡалаһын ала.
- 3-сө Белорус фронты ғәскәрҙәре Прейсиш-Эйлау ҡалаһын ала.
- 1947 — Парижда Икенсе донъя һуғышында еңгән дәүләттәр һәм Гитлер Германияһының союздаштары булған Италия, Румыния, Венгрия, Болгария, Финляндия араһында солох килешеүҙәренә ҡул ҡуйыла (1947 йылдың 15 сентябренән үҙ көсөнә инә).
- 1957 — Суданда Африка милләттәре кубогы башлана. Африка футбол конфедерацияһы тарафынан йыйылма командалар араһында үткәрелгән беренсе футбол чемпионаты.
- 1962 — СССР территорияһында бәреп төшөрөлгән Америка лётчигы Фрэнсис Гэри Пауэрсты совет разведчигы Рудольф Абелгә алыштыралар.
- 1963 — Кюсю утрауының төньяғында Модзи, Кокура, Тобата, Яхата и Вакамацу ҡалалары ҡушылыуынан Китакюсю ҡалаһы булдырыла.
- 1986 — Иран-Ираҡ һуғышы: Иран ғәскәрҙәре «Валь Файр 8» операцияһы барышында Фао урымутрауын баҫып ала, был Ираҡты Фарсы ҡултығына сығыуҙан мәхрүм итә. Фао урымутрауындағы Ираҡ ғәскәрҙәре командиры генерал-майор Шәфҡәт Ата Бағдадҡа саҡыртыла һәм атып үлтерелә. 1988 йылдың апрелендә генә Ираҡ ярымутрауҙы ҡайтара ала.
- Палермола Сицилия мафияһы өҫтөнән иң ҙур процесс башлана («Максипроцесс»).
- 1989 — Майкл Норман Мэнли Ямайка премьер-министры вазифаһына ҡайта.
- 1990 — Эритреяның бойондороҡһоҙлоҡ өсөн һуғышы: Эритреяны азат итеү халыҡ фронты ғәскәрҙәре һөжүм менән Массава ҡалаһын һәм портын ала.
- Совет етәксеһе Михаил Горбачёв Мәскәүҙә ГФР канцлеры Гельмут Коль менән осрашыуҙа Германияның берләшеүенә ризалыҡ белдерә.
- 1994 — Бразилия йыһан агентлығы булдырыла.
- 1995 — Алматы ҡалаһында ун БДБ иле ракета һөжүменә ҡаршы берҙәм оборона системаһы булдырыу тураһында килешеүгә ҡул ҡуя.
- БДБ илдәрендә тыныслыҡ һәм тотороҡлолоҡто һаҡлау тураһында меморандумға ҡул ҡуйыла.
- 1996 — IBM Deep Blue суперкомпьютеры һәм Гарри Каспаров араһында шахмат матчы башлана (4:2 иҫәбе менән Г. Каспаров еңә).
- 1998 — Босния һәм Герцеговинаның гимны ҡабул ителә.
- Әзербайжан Милли Мәжлесе үлем язаһын ғәмәлдән сығарыу һәм уны ғүмерлек төрмә менән алмаштырыу хаҡында ҡарар ҡабул итә.
- 2004 — Грузия президенты Михаил Саакашвили Мәскәүгә тәүге эш сәфәре менән килә.
- 2005 — КХДР сит ил эштәре министрлығы тәүге тапҡыр асыҡ рәүештә илдә ядро ҡоралын булдырыу тураһында белдерә.
- 2006 — Туринда ХХ Ҡышҡы Олимпия уйындары асыла.
- 2007 — В. Путин тәүге тапҡыр хәүефһеҙлек сәйәсәте мәсьәләләре буйынса Мюнхен конференцияһына килә, унда һуңғараҡ Путиндың Мюнхен телмәре тип аталған доклад менән сығыш яһай.
- 2009 — Ер орбитаһында космонавтика тарихында тәүге тапҡыр яһалма юлдаштар бәрелешә.
- Израилдә парламент һайлауҙары. «Кадима» фирҡәһе еңә, ләкин коалиция төҙөй алмай. Һөҙөмтәлә «Ликуд» коалиция ойоштора ала һәм хөкүмәтте төҙөй.
- 2013 — Монакола парламент һайлауҙары.
Был көндө тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Мирхәева Ғәйникамал Әкрәм ҡыҙы (10.02.1927), уҡытыусы, йәмәғәт эшмәкәре, тыуған яҡты өйрәнеүсе. Башҡортостан уҡытыусыларның I съезы делегаты (1955), Мәсетле районының Рәшит Әхтәри исемендәге премия лауреаты (2016).
- Ғиззәтуллин Хәмит Нурислам улы (10.02.1932), иҡтисадсы, ғалим. Иҡтисад фәндәре докторы (1977), профессор (1982), Рәсәй Фәндәр Академияһының мөхбир ағзаһы (1991).
- Бәкеров Фёдор Ғәйфулла улы (10.02.1947), ғалим-инженер-механик. Техник фәндәр докторы (1995), профессор (2007). СССР юғары мәктәбе отличнигы (1982), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1985), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1997), Рәсәй Федерацияһы юғары мәктәбенең атҡаҙанған хеҙмәткәре (2008).
- Ҡоҙаҡаев Фәнил Шәмсетдин улы (10.02.1952), башҡорт журналисы, дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре, Башҡортостан Республикаһы Журналистар союзы рәйесенең урынбаҫары — яуаплы сәркәтибе. Башҡортостандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1997), Ҡырмыҫҡалы районының Мөхәмәтсәлим Өмөтбаев исемендәге премияһы лауреаты (2008).
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Тулвинский Әнәс Шәйхулла улы (10.02.1923—20.01.2011), «Салаватнефтеоргсинтез» асыҡ акционерҙар йәмғиәте ремонт-механика заводының элекке баш инженеры, йәмәғәтсе, II дәрәжә Ватан һуғышы һәм Октябрь революцияһы ордендары кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Тәтешле районының Үрге Тәтешле ауылынан.
- Черепанов Григорий Петрович (10.02.1928—2017), Балаҡатай районы Ворошилов исемендәге колхоздың элекке механизаторы. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры.
- Суворова Анна Сергеевна (10.02.1938), Башҡортостан баҡыр‑көкөрт комбинатының байыҡтырыу фабрикаһы флотаторы (1954—1987), Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған металлургы (1986), СССР-ҙың Дәүләт премиияһы лауреаты (1984). Октябрь Революцияһы (1977) һәм Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1974) ордендары кавалеры. Сибай ҡалаһының почётлы гражданы. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Күгәрсен районының Һарытау ауылынан.
- Ишморат Илбәков (10.02.1963), Хөсәйен Әхмәтов исемендәге Башҡорт дәүләт филармонияһы ҡурайсыһы. Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (1997).
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Дөйөм исемлек[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1911 — Мстислав Всеволодович Келдыш, совет математигы һәм механигы.
- 1915 — Владимир Михайлович Зельдин, театр һәм кино актёры, СССР-ҙың халыҡ артисы.
Был көндө вафат булғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1755 — Шарль де Монтескьё, француз фәлсәфә, хоҡуҡсы, яҙыусы.
- 1837 — Александр Сергеевич Пушкин, рус шағиры һәм прозаигы.
- 1878 — Клод Бернар, француз психологы, эксперименталь психологияға нигеҙ һалыусы.
- 1891 — Софья Васильевна Ковалевская, математик һәм механик.
