4 ноябрь
| 4 ноябрь | |
| Аҙна көнө | Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе |
|---|---|
 4 ноябрь Викимилектә | |
4 ноябрь — григориан стиле буйынса йылдың 308-се көнө (кәбисә йылында 309-сы). Йыл аҙағына тиклем 57 көн ҡала.
| ← ноябрь → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | ||
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | |||
| 2023 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
Ер: Касса аппаратының тыуған көнө.
Милли
АҠШ: Кәнфит көнө.
- Перолы ручка көнө.
Италия: Милли берҙәмлек көнө.
Мысыр: Мөхәббәт көнө.
Панама: Милли флаг көнө.
Рәсәй: Халыҡтар берҙәмлеге көнө.
Төбәк байрамдары
- Удмурт Республикаһы: Дәүләтселек көнө.
Һөнәри
Иран: Студенттар көнө.
Төркмәнстан: Таможня органы хеҙмәткәрҙәре көнө.
Украина: Тимер юлсылар көнө.
Әрмәнстан: Социаль хеҙмәткәрҙәр көнө.
Тарихи ваҡиғалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1493: Христофор Колумб экспедицияһы Гваделупа утрауын аса.
- 1862: Ричард Гатлинг беренсе күп көбәкле пулемёт уйлап таба.
- 1890: Лондонда донъялағы тәүге метро асыла.
- 1926: Силәбе өлкәһендә Кәҫле районы ойошторола.
- 1946: ЮНЕСКО ойошмаһы эш башлай.
- 1952: Дуайт Эйзенхауэр АҠШ президенты итеп һайлана.
- 1967: Останкино телебашняһы сафҡа индерелә.
- 1967: Илеш районының Тарих-тыуған яҡты өйрәнеү музейы асыла.
- 2008: Барак Обама АҠШ президенты итеп һайлана.
Был көндө тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Агаронов Ашот Моисеевич (1895—21.08.1962), СССР-ҙың ғалим-табибы, акушер, гинеколог, юғары мәктәп уҡытыусыһы, йәмәғәтсе. Башҡорт дәүләт медицина институтының акушерлыҡ һәм гинекология кафедраһын ойоштороусы һәм уның тәүге мөдире (1935—1945). Бөтә Рәсәй акушер-гинекологтар йәмғиәте Башҡортостан филиалының 1935—1945 йылдарҙағы рәйесе. Медицина фәндәре докторы (1940), профессор (1935). Башҡорт АССР-ының (1945) һәм Әрмән ССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1961).
- Надежкин Станислав Наумович (1940), ғалим-агроном. 1968—2013 йылдарҙа Башҡортостан ауыл хужалығы институты һәм Башҡорт дәүләт аграр университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1981—1989 йылдарҙа агрономия факультеты деканы, 1983—2012 йылдарҙа аҙыҡ етештереү кафедраһы мөдире. Халыҡ-ара аграр белем академияһы академигы, ауыл хужалығы фәндәре докторы (1995), профессор (1992). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (2003). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Бүздәк районы Комсомол ауылынан.
- Фәйезов Рөстәм Шәриф улы (1950), СССР һәм Рәсәй спортсыһы һәм бобслей буйынса тренеры. 1994 йылдан Башҡортостан Республикаһының Юғары спорт оҫталығы мәктәбенең өлкән тренеры, бер үк ваҡытта РСФСР (1987—1991), Рәсәй (1992 йылдан) йыйылма командалары тренеры һәм Рәсәй үҫмерҙәр йыйылма командаһының (2010 йылдан) өлкән тренеры; 2009 йылдан — Өфө ҡалаһындағы 15-се Олимпия резервы балалар һәм үҫмерҙәр махсус спорт мәктәбенең бобслей буйынса тренеры. СССР-ҙың спорт мастеры. Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған тренеры (2001), бөтә Рәсәй категорияһындағы судья. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре (1998) һәм Халыҡтар дуҫлығы ордены кавалеры (2006).
- Ярмуллин Азат Шакирйән улы (1975), журналист, тарихсы, дәүләт хеҙмәткәре һәм йәмәғәт эшмәкәре. 2018 йылдан — Башҡортостан Республикаһы Милли архивының бүлек начальнигы. Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайының Башҡарма комитет һәм Башҡарма комитеттың Совет ағзаһы (2016). Шәһит Хоҙайбирҙин исемендәге премия лауреаты (2010).
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Ярославцева Елизавета Викторовна (1891—1982), педагог. 1910—1957 йылдарҙа хәҙерге Балаҡатай районы Иҫке Балаҡатай башланғыс мәктәбе уҡытыусыһы. Ленин ордены кавалеры (1947). Сығышы менән хәҙерге Татарстан Республикаһының Бөгөлмә ҡалаһынан.
- Кармишин Дмитрий Дмитриевич (1926—7.11.1956), хәрби хеҙмәткәр. 1956 йылда Венгрияла хәрби хәрәкәттәрҙә һәләк булған лётчик, гвардия капитаны. Советтар Союзы Геройы (1956, үлгәндән һуң). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Шаран районы Предтечино ауылынан.
- Әхмәҙиев Наил Хатип улы (1946—3.07.1997), ғалим-механик. 1973 йылдан СССР Фәндәр академияһы Башҡортостан филиалының Физика һәм математика бүлеге ғилми хеҙмәткәре; 1992 йылдан Механика институтының лаборатория мөдире, бер үк ваҡытта Өфө сервис-технология институтының теоретик һәм ғәмәли механика кафедраһы мөдире, 1995 йылдан фәнни эштәр буйынса проректор. Физика-математика фәндәре докторы (1990), профессор (1994). Башҡортостан комсомолы премияһы лауреаты (1978). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Вилданов Урал Сәлим улы (1956), ғалим-философ. 2010 йылдан Башҡорт дәүләт университеты социология факультетының социаль хеҙмәт кафедраһы мөдире. Философия фәндәре докторы (2000), профессор (2001). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (2012).
- Әкрәмов Робис Ғәрифйән улы (1961), хирург. Кушнаренко үҙәк район дауаханаһы табибы. Башҡортостандың атҡаҙанған табибы.
- Ҡәҙерғолов Илгиз Раян улы (1976), ғалим-физик. 2017—2021 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһы Башлығы ҡарамағындағы Башҡортостан дəүлəт хеҙмəте һəм идара итеү академияһы ректоры. Физика-математика фәндәре докторы.
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Әбделкәбирова Мәүхиҙә Аҙнағол ҡыҙы (1917—2003), ғалим-геолог, геология-минералогия фәндәре докторы (1973). 1941—1983 йылдарҙа Ҡаҙаҡ ССР-ы Фәндәр академияһының Геология институтында сектор мөдире. Ҡаҙағстандың дәүләт премияһы лауреаты (1990).
- Шарыгин Владимир Михайлович (1947), педагог. Өфө сәнғәт училищеһының физик тәрбиә етәксеһе. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре.
- Зыязитдинов Рәфис Миңлеғәли улы (1952), ғалим-тарихсы. Башҡортостан ауыл хужалығы институты һәм Башҡорт дәүләт аграр университеты уҡытыусыһы. Тарих фәндәре докторы (2011), профессор. Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (2005), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәғариф хеҙмәткәре (2015) һәм мәғариф отличнигы (2002).
- Әҡсәнов Фәнил Әүхәҙи улы (1957), юрист. 1983 йылдан прокуратура органдары хеҙмәткәре, 2004 йылдан Өфө ҡалаһы Ленин районы хакимиәтенең территориялар һәм кадрҙар менән эшләү идаралығы начальнигы; 2008 йылдан Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте Аппаратының хоҡуҡ экспертизаһы һәм административ органдар бүлегенең баш кәңәшсеһе, бүлек етәксеһе урынбаҫары, бүлек етәксеһе; 2012—2016 йылдарҙа Рәсәй Федераль миграция хеҙмәтенең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығының Нефтекама ҡалаһындағы бүлеге начальнигы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған юрисы (2010). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Әбйәлил районы Ҡушый ауылынан.
- Хөсәйенова Гөлшат Нәбиулла ҡыҙы (1967), педагог. 2007 йылдан Дүртөйлө ҡалаһының Назар Нәжми исемендәге башҡорт гимназияһы директоры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы 2019) һәм мәғариф отличнигы (2016). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Ҡырмыҫҡалы районы Иҫке Муса ауылынан.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Чернов–Шер Александр Александрович (1863—2.05.1948), йырсы, педагог. 1892—1917 йылдарҙа Рәсәй империяһының төрлө ҡалаларында опера театр артисы, 1922 йылдан Башҡорт музыка техникумы (хәҙер Өфө сәнғәт училищеһы уҡытыусыһы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1940). Сығышы менән Түбәнге Новгород ҡалаһынан.
- Карпов Михаил Яковлевич (1898—16.07.1937), яҙыусы. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. 1918 йылдан — ВКП(б) ағзаһы, СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Сәйәси золом ҡорбаны.
- Ҡаймирасова Таңһылыу Ғимал ҡыҙы (1923—27.05.2016), тау инженеры‑геолог. Геология-минералогия фәндәре кандидаты (1972). СССР-ҙың дәүләт премияһы лауреаты (1977).
- Бикбулатов Илдар Ғәлимнур улы (1953), рәссам, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1986 йылдан СССР Рәссамдар союзы ағзаһы.Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған рәссамы (1999).
- Сафина (Круговых) Наилә Файыҡ ҡыҙы (1963), ғалим-патофизиолог, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Медицина фәндәре докторы (2001).
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Гузаков Пётр Васильевич (1889—9.12.1944), большевик-революционер, СССР-ҙың дәүләт, партия һәм хужалыҡ эшмәкәре. 1921 йылдың июнь—октябрендә Башҡортостандың Ғәҙәттән тыш комиссияһы рәйесе. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. Сәйәси золом ҡорбаны.
- Хәлитов Рәйес Йосоп улы (1934—14.09.2008), рәссам. 1968 йылдан СССР Рәссамдар союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған рәссамы (1995). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
Дөйөм исемлек[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1874: Александр Колчак, Рәсәй империяһы адмиралы.
- 1956: Игорь Тальков, Рәсәй йырсыһы.
Был көндө вафат булғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1847: Феликс Мендельсон, Германия композиторы, пианист һәм дирижёр.
- 1995: Жиль Делёз, Франция философы.
- 2000: Муллаҡаева Нурия Камалетдин ҡыҙы, Социалистик Хеҙмәт Геройы.
Йыл көндәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
