19 март
Перейти к навигации
Перейти к поиску
| 19 март | |
 19 март Викимилектә |
19 март — григориан стиле буйынса йылдың 78-се (кәбисә йылында 79-сы) көнө. Йыл аҙағына тиклем 287 көн ҡала.
| ← март → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | 31 | ||||
| 2021 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
Рәсми булмаған
Ер: Бөтә донъя йоҡо көнө (марттың өсөнсө йомаһы).
Милли
Һөнәри
Тарихи ваҡиғалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1474: Венецияла уйлап табыуҙы һаҡлау тураһында закон ҡабул ителә, был автор хоҡуғын яҡлаған беренсе закон.
- 1899: Петербургта Рәсәйҙәге беренсе «Ашығыс ярҙам» станцияһы эшләй башлай.
Был көндө тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Ғәлиев Әхмәтғәли Мөхәмәтғәли улы (1950), ауыл хужалығы һәм дәүләт эшмәкәре. 1996—2000 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһының ауыл хужалығы һәм аҙыҡ-түлек министры. Рәсәй Федерацияһының 1-се саҡырылыш (1993—1996) Федераль Йыйылышының Дәүләт думаһы депутаты. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Хәйбулла районы Рафиҡ ауылынан.
- Семёнов Виктор Васильевич (1955), хеҙмәт алдынғыһы. 1985—1997 йылдарҙа «Ишимбайтрансмаш» предприятиеһы токаре. Рәсәй Федерацияһының Фән һәм техника өлкәһендәге дәүләт премияһы лауреаты (1994). Сығышы менән хәҙерге Мордва Республикаһының ҡала тибындағы Явас ҡасабаһынан.
- Афанасьев Марк Данатович (1960), музыкант-виолончелист, педагог. 1995 йылдан Өфөләге урта махсус музыка колледжы һәм бер үк ваҡытта 2002 йылдан — хәҙерге Заһир Исмәғилев исемендәге Өфө дәүләт сәнғәт институты уҡытыусыһы, доцент. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре, төрлө кимәлдәге һөнәри конкурстар лауреаты.
- Чистяков Константин Сергеевич (1970), спортсы, педагог-тренер. 1996 йылдан тау саңғыһы спорты буйынса Өфөләге балалар-үҫмерҙәр олимпия резервының махсус мәктәбенең тренер-уҡытыусыһы, шул иҫәптән 2003—2013 йылдарҙа — директоры. Тау саңғыһы спорты буйынса СССР-ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1988). Слалом-гигантта (1988), тиҙлеккә төшөүҙә һәм супергигантта (1989) СССР чемпионы. Үҫмер спортсылар араһында өсбәйгелә донъя чемпионы (1988). Олимпия уйындарында ҡатнашыусы (1988, 1992). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Закиров Әхмәт Закир улы (1911—29.03.1988), Бөйөк Ватан һуғышы яугире, уҡсылар полкының взвод командиры, гвардия лейтенанты (1944). Советтар Союзы Геройы (1944).
- Павлов Алексей Николаевич (1921—1997), кино күрһәтеү һәм кинопрокатты ойоштороусы. 1962—1982 йылдарҙа Башҡортостан республика кинофильмдар прокатлау контораһы директоры. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. II дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры.
- Раянов Камил Сабирйән улы (1931), нефть сәнәғәте ветераны, ғалим-инженер. 1954—1996 йылдарҙа Нефтекама быраулау эштәре идаралығының баш инженеры. Техник фәндәр кандидаты. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған нефтсеһе.
- Фәррәхов Минихәзи Миңлевәли улы (1931—1.02.2003), алдынғы нефтсе, хужалыҡ эшмәкәре. 1978—1991 йылдарҙа хәҙерге Ханты-Манси автономиялы округының Пыть-Ях ҡалаһында урынлашҡан «Мамонтовнефть» нефть һәм газ сығарыу идаралығы начальнигы. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1986). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Шаран районы Йомаҙыбаш ауылынан.
- Хәлимов Элик Мәзит улы (1931—25.09.2014), нефть сәнәғәте эшмәкәре, ғалим-тау инженеры-геолог. 1954 йылдан «Башнефть» берекмәһендә төрлө яуаплы вазифаларҙа, 1965 йылдан — Башҡортостан нефть ғилми тикшеренеү һәм проект институтының директор урынбаҫары; 1975 йылдан Мәскәүҙә төрлө яуаплы вазифаларҙа, шул иҫәптәп СССР-ҙың нефть сәнәғәте министры урынбаҫары; 1988 йылдан СССР Фәндәр Академияһының Янар ҡаҙылмалар геологияһы һәм уларҙы эшкәртеү институтының директор урынбаҫары, 2001 йылдан — генераль директорҙың 1-се урынбаҫары. Геология-минералогия фәндәре докторы (1970), профессор (1972). РСФСР-ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1974), РСФСР Яғыулыҡ һәм энергетика министрлығының атҡаҙанған хеҙмәткәре (1979), Рәсәй Федерацияһының почётлы нефтсеһе (1991). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1971) һәм «Почёт Билдәһе» (1981) ордендары кавалеры. Ике тапҡыр И. М. Губкин исемендәге премия лауреаты (1971, 1976). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Корнилов Геннадий Емельянович (1936), ғалим-тел белгесе. 1968 йылдан Сыуаш дәүләт университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1991 йылдан дөйөм һәм сағыштырма-тарихи тел ғилеме кафедраһы мөдире, бер үк ваҡытта 1996 йылдан филология факультеты деканы. Сыуаш Республикаһы Фәндәр Академияһы академигы (2008), филология фәндәре докторы (1990), профессор (1992). Сыуаш Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1997), Рәсәй Федерацияһы юғары мәктәбенең атҡаҙанған (2011) һәм почётлы (1997) хеҙмәткәре. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Йылайыр районы Иван-Ҡыуалат ауылынан.
- Беглова Елена Ивановна (1961), ғалим-тел белгесе. 1983 йылдан Стәрлетамаҡ дәүләт педагогия институты һәм Башҡорт дәүләт университетының Стәрлетамаҡ филиалы уҡытыусыһы. Филология фәндәре докторы (2008). Башҡортостан Республикаһының мәғариф алдынғыһы (2005), Рәсәй Федерацияһы почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (2010). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Йылайыр районы Иван Ҡыуалат ауылынан.
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Ғаянов Илдар Ихсан улы (1957), рәссам, график. Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (2004).
- Казаков Виктор Александрович (1957), «Газпром Нефтехим Салауат» асыҡ акционерҙар йәмғиәтенең «Мономер» заводы машинисы, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған химигы.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Әминев-Тамъяни Шафиҡ (1858—1936), башҡорт сәсәне.
- Моталов Миңләхмәт Ғилметдин улы (1928—5.04.2012), ғалим-тау инженеры-геолог, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Геология-минералогия фәндәре кандидаты (1961), профессор (1994). 1963 йылдан СССР Журналистар союзы ағзаһы.
- Юртаев Сергей Федорович (1928—2012), авто-трактор предприятиеһының элекке автослесары. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған рационализаторы. Күмертау ҡалаһының почётлы гражданы.
- Беляев Сергей Егорович (1938—9.10.2003), ғалим-педиатр, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Медицина фәндәре докторы (1974), профессор (1978). Рәсәй Федерацияһының (2002) һәм Башҡорт АССР-ының (1986) атҡаҙанған фән эшмәкәре. СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1982). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Бөрө районы Иҫке Ежов ауылынан.
- Янченко Вячеслав Михайлович (1938), граждандар авиацияһы осоусыһы, «Ту-104» һауа судноһы экипажы командиры, Советтар Союзы Геройы (1973).
- Сигачёв Владимир Николаевич (1958—1993 йылдан һуң), СССР һәм Рәсәй клавишасыһы, гитарасы, йырҙар авторы. «DDT» төркөмөнә нигеҙ һалыусыларҙың береһе, «Небо и земля» төркөмөн ойоштороусы.
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Софроний (донъяуи исеме Арефьев Иван Алексеевич; 1879—23.12.1937), дин әһеле. 1933—1934 йылдарҙа Өфө һәм Дәүләкән архиепискобы. Дини тәғлимәт кандидаты. (1903). Архиепископ (1929), архимандрит (1915). Сәйәси золом ҡорбаны. Сығышы менән хәҙерге Ҡурған өлкәһенән.
- Нассонова Руфина Анатольевна (1939), ҡурсаҡ йөрөтөүсе актёр. 1961—1995 йылдарҙа Башҡорт дәүләт ҡурсаҡ театры актёры. 1963 йылдан СССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы. Башҡорт АССР‑ының халыҡ артисы (1985). Бөтә Рәсәй драма һәм балалар театрҙары спектаклдәре конкурсы дипломанты (1970). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Ғиззәтуллин Ринат Сәхи улы (1949), ғалим-зоотехник, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1995—2000 йылдарҙа Башҡорт дәүләт аграр университетының кафедра мөдире. Ауыл хужалығы фәндәре докторы (2005), профессор (2006). Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (2010).
Дөйөм исемлек[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1800: Василий Бажанов, дин белгесе, Библияны рус теленә тәржемә итеүселәрҙең береһе.
- 1895: Максим Рыльский, СССР шағиры, XX быуат Украина шиғриәте классигы.
- 1930: Борис Штоколов, опера йырсыһы, СССР-ҙың халыҡ артисы (1966).
- 1949: Валерий Леонтьев, СССР һәм Рәсәй йырсыһы, актёр, манси милләтенән.
- 1950: Надежда Бабкина, йырсы, РСФСР-ҙың халыҡ артисы (1992), Ленин комсомолы премияһы лауреаты (1978).
Был көндө вафат булғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1963: Әкрәм Вәли, балалар яҙыусыһы, тәржемәсе.
Йыл көндәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
