2 июль
| 2 июль | |
| Аҙна көнө | Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе |
|---|---|
 2 июль Викимилектә | |
2 июль — григориан стиле буйынса йылдың 183-сө көнө (кәбисә йылында 184-се). Йыл аҙағына тиклем 182 көн ҡала.
| ← июль → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шб | Йш |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 31 | |||
| 2025 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
Милли
Төбәк байрамдары
- Саха Республикаһы: Лена йылғаһы көнө.
Һөнәри
Ер: Спорт журналистары көнө.
АҠШ: Инженер-йылылыҡ технигы көнө.
Ҡаҙағстан: Дипломатик хеҙмәт көнө.
Рәсәй Федерацияһы: Диңгеҙ һәм йылға флоты хеҙмәткәрҙәре көнө.
Украина: Һалым органдары хеҙмәткәрҙәре көнө.
Әзербайжан: Полиция хеҙмәткәрҙәре көнө.
- 1853: Ҡырым һуғышы башлана.
- 1860: Владивосток ҡалаһына нигеҙ һалына.
тулы исемлек
- 1865: Рәсәй императоры Александр II «Башҡортостанда идара итеүҙең кантон системаһын ғәмәлдән сығарыу, башҡорттарҙы хәрби сословиенан граждандар сословиеһына күсереү тураһында положение»ға ҡул ҡуя.
- 1900: Беренсе дирижабль осорола.
- 1900: Парижда 2-се Олимпия уйындары башлана.
- 1910: Мәскәү футбол лигаһының ойоштороу йыйылышы була.
- 1924: Спорт прессаһының халыҡ-ара ассоциацияһы ((AIPS) ойошторола.
- 1970: КПСС-тың сираттағы Пленумы эш башлай, ул «Ауыл хужалығы өлкәһендә партияның сираттағы бурыстары» тигән ҡарар ҡабул итә.
- 1976: Төньяҡ һәм Көньяҡ Вьетнамдың ҡайтанан берләшә.
- 1990: КПСС-тың XXVIII съезы үҙ эшен башлай, партия тарихында ул һуңғыһы була.
- 1990: Кушнаренко педагогия училищеһы (2000 йылдан колледж) эш башлай.
- 1994: Йәш экологтарҙың 1-се республика слёты асыла.
- 2010: Баҡалы районында республика «Шәжәрә байрамы» уҙғарыла.
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Сәләх Кулибай (1910—15.10.1976), яҙыусы, шағир, драматург һәм тәржемәсе. 1930—1950 йылдарҙа хәҙерге «Башҡортостан» гәзите журналисы. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1969). 2-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены (1945) кавалеры.
- Абдулхаҡ Игебаев (1930—27.09.2016), шағир, 1971—1990 йылдарҙа «Ағиҙел» журналы редакцияһының бүлек мөдире. 1963 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Башҡортостандың халыҡ шағиры (2010); РСФСР-ҙың (1991) һәм Башҡорт АССР-ының (1980) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре, Башҡортостандың Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы (1990), Башҡортостан комсомолының Ғәлимов Сәләм исемендәге йәштәр премияһы (1968), Баймаҡ районының Батыр Вәлид исемендәге премияһы (1997) лауреаты, Салауат Юлаев ордены кавалеры (2005).
тулы исемлек
- Мөҡминов Фәрит Хәмзә улы (1955), ғалим-математик. Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы. Физика-математика фәндәре докторы (1994), профессор (1998). Башҡортостан Республикаһының мәғариф отличнигы (2005), Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (2007). Сығышы менән Күмертау ҡалаһынан.
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Сабин Александр Иванович (1926—1.10.2017), комсомол, партия һәм дәүләт органдары хеҙмәткәре. 1962 йылдан КПСС-тың Хәйбулла район комитетының икенсе секретары, 1969 йылдан — хеҙмәтсәндәр депутаттарының район Советы башҡарма комитеты рәйесе, 1978—1984 йылдарҙа ауыл хужалығы хеҙмәтсәндәре профсоюзының район комитеты рәйесе. Ике Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1957, 1971) һәм Почёт Билдәһе (1967) ордендары кавалеры. Сығышы менән ошо райондың Яңы Ергән ауылынан.
- Сәғәҙиев Нәзиф Миңлеғәли улы (1936), урман жужалығы алдынғыһы, хеҙмәт ветераны. 1966—1996 йылдарҙа Талбазы урман хужалығы мастеры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған урмансыһы (1995), Ауырғазы районының почётлы гражданы (2020). Сығышы менән ошо райондың Яңы Ҡарамалы ауылынан.
тулы исемлек
- Сафина Миңлеғаян Миңләхмәт ҡыҙы (1951), театр сәнғәте ветераны. 1974 йылдан Башҡорт дәүләт ҡурсаҡ театрының ҡурсаҡ йөрөтөүсе артисы. 1980 йылдан СССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (1999).
- Андреев Александр Григорьевич (1961), муниципаль хеҙмәткәр. 2005 йылдан Баҡалы районы хакимиәте башлығы, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған төҙөүсеһе. Сығышы менән ошо райондың Холодный Ключ ауылынан.
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Цыплухина Нина Николаевна (1937), төҙөлөш тармағы алдынғыһы. 1967—1993 йылдарҙа Баймаҡ механизацияланған күсмә колоннаһының биҙәүсеһе, мастеры һәм штукатур-буяусылар бригадиры. Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1986) һәм 3-сө дәрәжә Хеҙмәт Даны (1978) ордендары кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Баҡалы районы Буғабаш ауылынан.
- Балабанов Борис Васильевич (1942), Өфө автотранспорт колледжының уҡытыусы-ветераны, Рәсәй Федерацияһының почётлы урта һөнәри белем биреү, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған халыҡ мәғарифы хеҙмәткәре.
тулы исемлек
- Линник Виктор Николаевич (1942), педагог-методист. 1987—2001 йылдарҙа Өфө сәнғәт училищеһы директоры. Рәсәй Федерацияһының (1993) һәм Башҡорт АССР-ының (1978) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Сығышы менән Әлшәй районы Шафран ауылынан.
- Горбунов Михаил Афанасьевич (1947), хеҙмәт ветераны. 1965—2000 йылдарҙа Салауат нефть химияһы комбинаты һәм «Салауатнефтеоргсинтез» берекмәһе аппаратсыһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған химигы (1996). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Мәләүез районы Дарьино ауылынан.
- Ҡасимов Рафаил Ғәбделхәй улы (1947), композитор, педагог. 1972—1978 йылдарҙа хәҙерге Хөсәйен Әхмәтов исемендәге Башҡорт дәүләт филармонияһының музыкаль-әҙәби лекторийының художество етәксеһе, 1988 йылдан — филармонияның баш режиссёры; 1979—2010 йылдарҙа Нариман Сабитов исемендәге 1-се балалар музыка мәктәбе уҡытыусыһы һәм концертмейстеры, бер үк ваҡытта 2000—2009 йылдарҙа 8-се балалар музыка мәктәбе концертмейстеры. Башҡорт музыка сәнғәтендә симфоник жанрға нигеҙ һалыусы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1993) һәм Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (2004). Дуҫлыҡ ордены кавалеры (2010).
- Хафизов Мирсаяф Миәссәр улы (1947), СССР-ҙың хәрби хеҙмәткәре, полковник, ике Ҡыҙыл Йондоҙ, III дәрәжә «СССР Ҡораллы Көстәрендә Ватанға хеҙмәте өсөн» һәм Афғанстан Демократик Республикаһының «Афған йондоҙо» ордендары кавалеры. Сығышы менән Йәрмәкәй районы Иҫке Турай ауылынан.
- Махней Николай Иванович (1957), музыкант, педагог. Өфөләге Урта махсус музыка колледжының баян буйынса уҡытыусыһы. Рәсәй Федерацияһының (2014) һәм Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре.
- Мусин Илдар Ғаяз улы (1957), ғалим-социолог, инженер-төҙөүсе, комсомол органдары һәм муниципаль хеҙмәт ветераны. 1983—1985 йылдарҙа ВЛКСМ-дың Ҡариҙел район комитетының беренсе секретары; 1985—1992 йылдарҙа халыҡ депутаттарының район Советы башҡарма комитеты рәйесе урынбаҫары; 1994 йылдан — район хакимиәте башлығының төҙөлөш буйынса урынбаҫары, 2001 йылдан — район хакимиәте башлығы; 2012—213 йылдарҙа «Башкиравтодор» йәмғиәте директоры. Социология фәндәре кандидаты (2007). Рәсәй Федерацияһының (2008) һәм Башҡортостан Республикаһының (2003) атҡаҙанған төҙөүсеһе. Сығышы менән ошо райондың Үреш-Битулла ауылынан.
- Мусин Илдус Ғаяз улы (1957), педагог, 2012—2015 йылдарҙа Ҡариҙел район хакимиәте башлығының беренсе урынбаҫары. Рәсәй Федерацияһының почётлы дөйөм белем биреү хеҙмәткәре һәм Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы. Сығышы менән ошо райондың Үреш-Битулла ауылынан.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Кашапова Светлана Мырҙахан ҡыҙы (1938), педагог. 1967—1999 йылдарҙа Дүртөйлө ҡалаһының 1-се урта мәктәбе уҡытыусыһы. Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры (1986), РСФСР-ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1982). Сығышы менән ошо ҡаланан.
- Тереғолова Зәкиә Сәғәҙәт ҡыҙы (1943), табип-ғалим (терапевт, токсиколог, профпатолог), юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1995—2000 йылдарҙа Башҡорт дәүләт медицина университетының уҡыу-уҡытыу эштәре буйынса проректоры. Медицина фәндәре докторы (1994), профессор (1995). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы (1996), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1983).
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Йәнекәев Ғайса Хәмиҙулла улы (1864—03.1931), уҡытыусы, мәғрифәтсе, этнограф. 1907—1917 йылдарҙа Ҡазан һәм Ырымбур губерналарынан Рәсәй империяһының III һәм IV Дәүләт Думаһы депутаты.
- Мәжитова Флүрә Ғариф ҡыҙы (1934), хеҙмәт ветераны. 1978—1992 йылдарҙа Хәйбулла районы үҙәкләштерелгән китапханалар системаһы директоры. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Сығышы менән ошо райондың Бүребай ауылынан.
тулы исемлек
- Мор Сергей Ярославович (1969), спортсы. Пауэрлифтинг буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы (1997) һәм атҡаҙанған (1999) спорт мастеры. Башҡортостан Республикаһының күренекле спортсыһы (1997). Сығышы менән хәҙерге Ҡаҙағстандың Ҡарағанды өлкәһе Тимертау ҡалаһынан.
Дөйөм исемлек
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- 1489: Томас Кранмер, Британияның реформация дәүере эшмәкәре.
- 1775: Надежда Пушкина (тыумыштан Ганнибал), шағир Александр Сергеевич Пушкиндың әсәһе.
тулы исемлек
- 1840: Павел Кузьминский, Рәсәй империяһы инженеры, реверслы газ турбинаһын уйлап сығарыусы.
- 1862: Уильям Генри Брэгг, Англия физигы.
- 1877: Герман Гессе, Германия яҙыусыһы.
- 1910: Моррис Коэн, СССР разведчигы, сығышы менән АҠШ-тан, Рәсәй Геройы (үлгәндән һуң).
- 1925: Патрис Лумумба, бойондороҡһоҙ Конго Республикаһының беренсе премьер-министры, илдең милли геройы.
- 1925: Ольга Олейник, СССР һәм Рәсәйҙең ғалим-математигы, академик (1991).
- 1930: Ия Арепина, СССР һәм Рәсәйҙең театр һәм кино актрисаһы.
- 1935: Сергей Хрущёв, СССР, Рәсәй һәм АҠШ ғалимы, публицист, Никита Сергеевич Хрущёвтың улы.
- 1940: Георгий Иванов, Болгарияның 1-се космонавы, Советтар Союзы һәм Болгария Халыҡ Республикаһы Геройы.
- 1985: Эшли Тисдейл, Америка актрисаһы, йырсы, продюсер.
- 1990: Марго Робби, Австралия актрисаһы.
- 1566: Нострадамус, Франция күрәҙәсеһе.
- 1778: Жан Жак Руссо, Франция яҙыусыһы.
тулы исемлек
- 1961: Эрнест Хемингуэй, Америка яҙыусыһы.
- 1977: Владимир Набоков, Рәсәй империяһы һәм АҠШ яҙыусыһы.
