29 март
| 29 март | |
| Аҙна көнө | Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе |
|---|---|
 29 март Викимилектә | |
29 март — григориан стиле буйынса йылдың 88-се (кәбисә йылында 89-сы) көнө. Йыл аҙағына тиклем 277 көн ҡала.
| ← март → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 31 | |||
| 2022 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
Ер: Фортепиано көнө (йылдың 88-се көнөндә).
- Асылыңды танып белеү көнө.
Милли
АҠШ: Ваҡ бизнес хужалары көнө.
Ҡытай Республикаһы: Йәштәр көнө.
Мадагаскар: Геройҙарҙы иҫкә алыу көнө.
Рәсәй: Шампиньон (аҡ көләпә) көнө.
Һөнәри
- Рәсәй: Ҡораллы Көстәрҙең юридик хеҙмәт белгестәре көнө.
Тарихи ваҡиғалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1795: Вена ҡалаһында композитор Людвиг ван Бетховен үҙенең беренсе концертын ойоштора.
- 1873: Яҙыусы Лев Толстой «Анна Каренина» романын яҙа башлай.
- 1891: Рәсәй империяһында «Бөйөк Себер Юлы»н (Транссебер тимер юл магистрален) төҙөү тураһында указ ҡабул ителә.
- 1911: Санкт-Петербургта Рәсәй империяһының Олимпия комитеты ойошторола.
- 1934: Башҡортостан Үҙәк Башҡарма Комитеты Ишембай эшселәр ҡасабаһын (1940 йылдан Ишембай ҡалаһы) булдырыу ҡарар ҡабул итә.
- 1940: СССР-ҙа Хәрби-Һауа академияһы ойошторола. 1968 йылдан ул Юрий Гагарин исемен йөрөтә.
- 1955: Тарихсы Юрий Кнорозов майя яҙмаларын уҡыуға арналған кандидатлыҡ диссертацияһын яҡлай, һөҙөмтәлә уға «фән докторы» ғилми дәрәжәһе бирелә.
- 1974: АҠШ-тың «Mariner 10» космик корабы Меркурий планетаһын фотоға төшөрә.
Был көндө тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Чернов Иван Васильевич (1825—15.10.1902), Рәсәй империяһының хәрби, дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре, тыуған яҡты өйрәнеүсе, хәйриәсе. Генерал-майор. 1841 йылдан Башҡорт-мишәр ғәскәре командующийы канцелярияһы, 1847 йылдан Ырымбур губернаторы канцелярияһы хеҙмәткәре, 1861 йылдан башҡорт кантондарында попечитель, бер үк ваҡытта 1863—1865 йылдарҙа 1-се башҡорт кантоны начальнигы. 3-сө һәм 4-се дәрәжә Изге Владимир, 1-се дәрәжә Изге Анна (1886), 1-се дәрәжә (1883) һәм 2-се дәрәжә император тажлы Изге Станислав ордендары кавалеры.
- Арыҫланов Һаҙый Мөхәмәҙи улы (1925—21.08.1998), журналист. 1966—1991 йылдарҙа «Стерлитамакский рабочий» гәзите мөхәррире. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1957 йылдан СССР Журналистар союзы ағзаһы. РСФСР-ҙың (1979) һәм Башҡорт АССР-ының (1975) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1957). СССР Журналистар союзы премияһы лауреаты (1975). 2-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры (1985).
- Максимов Геннадий Григорьевич (1940), ғалим-токсиколог. 1969 йылдан Өфө хеҙмәт медицинаһы һәм кеше экологияһы ғилми-тикшеренеү институты хеҙмәткәре, 1972 йылдан өлкән ғилми хеҙмәткәр, 1973 йылдан — лаборатория етәксеһе, 1984 йылдан — институт директорының фән буйынса урынбаҫары, 1995 йылдан — баш ғилми хеҙмәткәр. 1996 йылдан Башҡорт дәүләт медицина университеты Дипломдан һуң белем биреү институтының хеҙмәт гигиенаһы һәм һөнәри ауырыуҙар курсы мөдире. Медицина фәндәре докторы (1990), профессор (1992). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған табибы (1986), СССР-ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1980). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Әбдрәхимов Марат Сулпан улы (1970), СССР һәм Рәсәйҙең театр, кино һәм мюзиклдар артисы. 2012 йылдан Мәскәү мюзикл театры актёры.
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Баева Вера Михайловна (1936), сәнғәт ветераны, опера һәм камера йырсыһы (лирик-колоратур сопрано), педагог. 1959—2000 йылдарҙа Свердловск дәүләт филармонияһы солисы, бер үк ваҡытта 1968—1973 йылдарҙа һәм 1982 йылдан М. П. Мусоргский исемендәге Урал консерваторияһы уҡытыусыһы, профессор (1996). РСФСР-ҙың (1979) һәм СССР-ҙың халыҡ артисы (1986).
- Ҡунысбаев Рәшит Нуретдин улы (1956), энергетика ветераны. Хәйбулла район электр селтәрҙәренең элекке начальнигы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған энергетигы.
- Насыров Зәки Ильяс улы (1956), ғалим-иҡтисадсы, дәүләт һәм муниципаль хеҙмәт ветераны, шағир. 2000—2007 йылдарҙа Асҡын районы хакимиәте башлығы, 2007—2010 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһы Президенты Хакимиәтенең территориялар һәм кадрҙар менән эшләү идаралығы етәксеһе һәм Хакимиәт Етәксеһе урынбаҫары. Иҡтисад фәндәре кандидаты (2011), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған төҙөүсеһе (2006), Яңауыл районының почётлы гражданы (2010).
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Мукасей Елизавета Ивановна (1912—19.09.2009), СССР-ҙың нелегал разведчигы, подполковник. Дәүләт именлегенең почётлы хеҙмәткәре. Александр Невский ордены кавалеры. Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Йәнекәйев Заршат Дәүләтша улы (1932—28.06.2011), ғалим-хоҡуҡ белгесе. 1953 йылдан тәфтиш органдары хеҙмәткәре, шул иҫәптән 1965 йылдан Башҡорт АССР-ы Прокуратураһының тәфтиш бүлеге прокуроры; 1973 йылдан Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1984—1988 йылдарҙа совет хоҡуғы кафедраһы мөдире, 1992 йылдан — юридик факультет деканы; 1999—2003 йылдарҙа Хоҡуҡ институты директоры, бер үк ваҡытта 1994—2010 йылдарҙа енәйәт хоҡуғы һәм процесы кафедраһы мөдире. Юридик фәндәр докторы (1992), профессор (1992). Рәсәй Федерацияһының (2000) һәм Башҡорт АССР-ының (1981) атҡаҙанған юрисы. Рәсәйҙең почётлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (1997). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Шишмә районы Сафар ауылынан.
- Сабиров Мөхәммәт Ғәлләм улы (1932—9.03.2015), СССР һәм Рәсәйҙең дәүләт эшмәкәре. 1989 йылдан Татар АССР-ы Министрҙар Советы Рәйесе, 1990—1995 йылдарҙа Татарстан Республикаһының Премьер-министры. Татар АССР-ының атҡаҙанған төҙөүсеһе (1982), СССР-ҙың Нефть һәм газ сәнәғәте предприятиеларын төҙөү министрлығы отличнигы (1978), Ике Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ, Халыҡтар Дуҫлығы, «Почёт Билдәһе», Дуҫлыҡ (1997) һәм «Татарстан Республикаһы алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» (2012) ордендары кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Кушнаренко районы Яңы Ҡормаш ауылынан.
- Аҙнабаева Флүрә Фәтхи ҡыҙы (1937), ғалим-педагог-методист, журналист. 1962 йылдан «Башҡортостан уҡытыусыһы» журналы хеҙмәткәре, «Русский язык в башкирской школе» журналының яуаплы секретары; 1986 йылдан Милли мәғариф проблемалары институты Башҡортостан филиалының өлкән ғилми хеҙмәткәре, 1993 йылдан – институт мөдире, бер үк ваҡытта 1999–2006 йылдарҙа – Башҡортостан мәғарифты үҫтереү институты уҡытыусыһы. Педагогия фәндәре кандидаты (1988), Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған халыҡ мәғарифы хеҙмәткәре (1993).
- Асабина Людмила Филипповна (1947), муниципаль хеҙмәт ветераны. Өфө ҡала хакимиәтенең физик культура һәм спорт буйынса комитет рәйесенең элекке урынбаҫары. Башҡортостандың атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре.
- Бикмәтов Зөфәр Әнүәр улы (1957), табип. 1985 йылдан Сибай үҙәк ҡала дауаханаһының табип-хирургы, бер үк ваҡытта 1991 йылдан баш табиптың дауалау буйынса урынбаҫары; 2000 йылдан — эндоскопия бүлеге мөдире. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы (2007) һәм һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2000). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Баймаҡ районы Ниғәмәт ауылынан.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Байтирәков Ғабдуллатиф Хәбибулла улы (1873—23.04.1951), Өфө губернаһынан Рәсәй империяһының IV саҡырылыш (1912—1917) Дәүләт думаһы депутаты. 1904—1905 йылдарҙағы рус‑япон һуғышында ҡатнашыусы. Сәйәси золом ҡорбаны.
- Яковлев Алексей Александрович (1923—5.04.1990), Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан хәрби осоусы, капитан. штурм авиацияһы полкының эскадрилья командиры урынбаҫары. Советтар Союзы Геройы (1946).
- Танһыҡҡужина Маһинур Әмир ҡыҙы (1948), хеҙмәт ветераны, 1962—2003 йылдарҙа Баймаҡ районы «Таналыҡ» колхозы (һуңыраҡ кооперативы) һауынсыһы һәм быҙау ҡараусыһы. Башҡортостандың атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре.
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Аҙнабаев Рауил Әхмәтйән улы (1959), ғалим-офтальмолог. 1982 йылдан Өфө күҙ ауырыуҙары фәнни-тикшеренеү институты хеҙмәткәре, 2003 йылдан — төп ғилми хеҙмәткәр. Медицина фәндәре докторы (2000), профессор (2011). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы (2001). Башҡортостан комсомолы премияһы лауреаты (1987). Сығышы менән Силәбе ҡалаһынан.
- Салиева Эмма Алексеевна (1969), мәҙәниәт хеҙмәткәре. 1992 йылдан Ҡариҙел районы Уразай ауыл мәҙәниәт йорто мөдире. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2014).
Дөйөм исемлек[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1735: Иоганн Карл Август Музеус, Германия яҙыусыһы, әҙәби тәнҡитсе, педагог. «Немец халыҡ әкиәттәре» йыйынтығы авторы.
- 1900: Владимир Корш-Саблин, кинорежиссёр һәм актёр, СССР-ҙың халыҡ артисы (1969).
- 1925: Людмила Лядова, СССР һәм Рәсәй композиторы, йырсы. РСФСР-ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1976) һәм халыҡ артисы (1984).
- 1935: Николай Анфимов, СССР ғалимы, ракеталар эшләүсе. 2000—2008 йылдарҙа «Росавиакосмос» йәмғиәте директоры. Академик.
- 1943: Вангелис, Греция композиторы.
Был көндө вафат булғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1988: Закиров Әхмәт Закир улы, Бөйөк Ватан һуғышы яугиры, взвод командиры, гвардия лейтенанты. Советтар Союзы Геройы (1944).
Йыл көндәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
