9 сентябрь
Перейти к навигации
Перейти к поиску
9 сентябрь — григориан стиле буйынса йылдың 252-се (кәбисә йылында 253-сө) көнө. Йыл аҙағына тиклем 113 көн ҡала.
| ← сентябрь → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | ||||
| 2020 йыл | ||||||
Байрамдар
Халыҡ-ара байрамдар
Милли байрамдар
Коста-Рика — Бала көнө.
Тажикстан — Бойондороҡһоҙлоҡ көнө.
КХДР — Бойондороҡһоҙлоҡ көнө.
Япония — Хризантема көнө.
.svg){kind=small}
Һөнәри байрамдар
- Бөтә донъя матурлыҡ көнө.
Тарихи ваҡиғалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1776 — «Америка Берләшкән Колониялары» атамаһын «Америка Ҡушма Штаттары» итеп үҙгәртеү рәсми раҫлана.
- 1886 — Швейцария баш ҡалаһы Бернда Әҙәби һәм нәфис әҫәрҙәрҙе һаҡлау тураһында Конвенцияға ҡул ҡуйыла, был автор хоҡуҡтарын яҡлау буйынса тәүге халыҡ-ара килешеү була.
- 1892 — Америка астрономы Э. Барнард Юпитерҙың бишенсе юлдашы — Амальтеюны аса.
- 1893 — Германияла «Штутгарт» футбол клубы ойошторола.
- 1911 — Англияла авиапочта эшләй башлай.
- 1913 — рус хәрби осоусыһы Пётр Нестеров тәү тапҡыр ҡатмарлы юғары пилотаж фигураһы «мёртвая петля» яһай.
- 1933 — Мәскәү «ДЕТГИЗ» (1963 йылдан «Детская литература») китап нәшриәте ойошторола.
- 1970 — «ВАЗ-2101» — «Жигули» еңел автомобилен сығарыу башлана.
Был көндө тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Гөлли Мөбәрәкова (9.09.1936—20.02.2019), башҡорт театр актёры, режиссёр һәм юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1961 йылдан СССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы. Профессор (1993). СССР-ҙың (1990) һәм РСФСР-ҙың (1981) халыҡ, Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған (1969) артисы. Башҡортостандың Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (1976). Почёт (2012), Халыҡтар дуҫлығы (2016) һәм Салауат Юлаев (2007) ордендары кавалеры.
- Ҡалмантаев Нурислам Мирхәйҙәр улы (1956), ғалим-тарихсы, 1981 йылдан Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы. Тарих фәндәре кандидаты (1988), доцент. Башҡортостан Республикаһының халыҡ мәғарифы отличнигы. Сығышы менән хәҙерге Ырымбур өлкәһенән.
- Макрушина Татьяна Владимировна (9.09.1961), театр актёры, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1990 йылдан СССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (1997). «Театр без границ» халыҡ- ара фестивале (Магнитогорск ҡалаһы, 1997) лауреаты.
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Дәүләтшин Хәмзә Ғәббәс улы (9.09.1912—16.07.1999), ғалим, инженер-механик, техник фәндәр докторы (1964), профессор (1965).
- Ғосманов Нәзих Миннихан улы (9.09.1952), хужалыҡ һәм йәмәғәт эшмәкәре, 1989—2016 йылдарҙа «Дүртөйлөгаз» предприятиеһы директоры. 2-се һәм 3-сө саҡырылыш Дүртөйлө район Советы рәйесе. Рәсәй Федерацияһы яғыулыҡ-энергетика комплексының почётлы хеҙмәткәре, Башҡортостандың атҡаҙанған нефтсеһе. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһы Дүртөйлө районының Салпар ауылынан.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Бедренко Николай Васильевич (9.09.1923—3.07.1985), Бөйөк Ватан һуғышы яугиры, һауа-десант батальоны сапёры, гвардия ефрейторы. Еңеү Парадында ҡатнашыусы. Советтар Союзы Геройы (1945).
- Лев Толстой (9.09.1828—20.11.1910), бар донъяға танылған рус яҙыусыһы, мәғрифәтсе һәм публицист. Башҡорттар тураһында әҫәрҙәр авторы.
- Серёгин Иван Тимофеевич (9.09.1933—24.06.1996), нефтсе, 1962—1994 йылдарҙа Краснохолм быраулау идаралығы мастеры. СССР‑ҙың нефть сәнәғәте отличнигы (1979). СССР‑ҙың Дәүләт премияһы лауреаты (1983). Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ (1981) һәм «Почёт Билдәһе» (1966) ордендары кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Мәләүез районы Богородский ауылынан.
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Евстигнеев Александр Семёнович (9.09.1894—20.01.1945), Беренсе донъя, граждандар һәм Бөйөк Ватан һуғыштарында ҡатнашыусы. Уҡсылар полкы яугиры. Советтар Союзы Геройы (1945, үлгәндән һуң).
- Санъярова Миңлегөл Әһелмөхәмәт ҡыҙы (9.09.1929—12.02.2010), төҙөүсе, 1957–1984 йылдарҙа Өфөләге 3-сө төҙөлөш тресы ташсыһы. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1975).
- Рәхмәтуллин Рафаэль Йосоп улы (9.09.1944), ғалим-философ, 1988—2002 йылдарҙа Эске эштәр министрлығының Өфө юридик институты уҡытыусыһы. Философия фәндәре докторы (2000), профессор (2002). Сығышы менән хәҙерге Пенза өлкәһенең Сосновоборский районы Индерка (Усман) ауылынан.
- Рязанов Леонид Иванович (9.09.1949—8.05.2011), тимер юлсы. 1970—2004 йылдарҙа Көньяҡ Урал тимер юлының Златоуст локомотив депоһы машинисы. Почётлы тимер юлсы (1985). СССР‑ҙың Дәүләт премияһы лауреаты (1987). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Дыуан районы Староверовка ауылынан (хәҙер бөткән).
- Баянов Илдар Рәүис улы (9.09.1959), спортсы. Хәҙерге бишбәйге буйынса СССР‑ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1983) һәм йыйылма командаһы ағзаһы (1983—1985). Башҡортостан Республикаһының күренекле спортсыһы (1993). Шәхси һәм команда зачёттарында Европа кубогын яулаусы (1983). РСФСР чемпионы (1985). Үҫмер спортсылар араһында СССР чемпионы (1982). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
- Садиҡов Рәфис Рауил улы (9.09.1959), спортсы, дәүләт хеҙмәткәре. 1999—2010 йылдарҙа Өфө ҡалаһының Дим районы хакимиәтенең физик культура, спорт һәм туризм буйынса комитеты рәйесе. Грек‑рим көрәше буйынса СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1981). Башҡортостан Республикаһының күренекле спортсыһы (1994) һәм атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре (2003). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
Дөйөм исемлек[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1828 — Лев Толстой, донъяға танылған рус яҙыусыһы.
- 1930 — Надежда Румянцева, совет театр һәм кино актёры, РСФСР-ҙың халыҡ артисы (1991).
- 1968 — Лила Дoунс, Мексика актёры, йырсы.
Был көндө вафат булғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1793 — Питер Перез Бурдетт, картограф, художник, геодезист.
- 1976 — Мао Цзэдун, Ҡытай дәүләт һәм сәйәси эшмәкәре.
Йыл көндәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
