17 апрель
| 17 апрель | |
| Аҙна көнө | Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе |
|---|---|
 17 апрель Викимилектә | |
17 апрель — григориан стиле буйынса йылдың 107-се (кәбисә йылында 108-се) көнө. Йыл аҙағына тиклем 258 көн ҡала.
| ← апрель → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шб | Йш |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | |||||
| 2024 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
Милли
Америка Самоаһы: Флаг көнө.
Габон: Ҡатын-ҡыҙҙар көнө.
Сүриә: Бойондороҡһоҙлоҡ көнө.
Һөнәри
Ираҡ: Аҙыҡ-түлек һәм ауыл хужалығы ойошмалары көнө.
Ҡаҙағстан: Янғын һүндереү хеҙмәте көнө.
Куба: Хәрби-һауа көстәре һәм Һауа һөжүменә ҡаршы ғәскәрҙәр көнө.
Рәсәй Федерацияһы: Эске эштәр органдары һәм эске ғәскәрҙәр ветерандары көнө.
Тажикстан: Фән көнө.
Төркмәнстан: Миграция органдары хеҙмәткәрҙәре көнө.
СССР: Совет фәне көнө.
- Янғындан һаҡлау хеҙмәте көнө.
- 1928: Башҡортостан дәүләт китап палатаһы ойошторола.
- 1936: Кушнаренко район гәзите «Авангард»тың тәүге һаны донъя күрә.
- 1968: СССР-ҙа «В мире животных» телетапшырыуы тәүге тапҡыр эфирға сыға.
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Евлампиева Вера Фёдоровна (1880—7.06.1970), педагог. 1896 йылдан Рәсәй империяһы һәм 1919 йылдан Совет Рәсәйе һәм СССР мәктәптәре уҡытыусыһы. 1933—1942 йылдарҙа Өфөләге 11-се урта мәктәп уҡытыусыһы, 1943—1953 йылдарҙа 3-сө урта мәктәптең уҡыу-уҡытыу бүлеге мөдире, бер үк ваҡытта 1932—1953 йылдарҙа Башҡортостан уҡытыусыларҙың белемен камиллаштырыу институты методисы. РСФСР мәктәбенең атҡаҙанған уҡытыусыһы (1944). Ленин ордены кавалеры (1949).
- Перепёлкин Пётр Сергеевич (1925—7.03.2004), хужалыҡ эшмәкәре, совет-япон һуғышында ҡатнашыусы. 1954—1981 йылдарҙа Стәрлетамаҡ совхозының бүлексә идарасыһы һәм агрономы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре (1981), ике Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены (1973, 1976) кавалеры. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Стәрлетамаҡ районы Покровка ауылынан.
тулы исемлек
- Рафиҡов Мәжит Мәғсүм улы (1925—1988), Татарстан яҙыусыһы, тәржемәсе һәм журналист. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Күгәрсен районы Күгәрсен ауылынан.
- Сафарова Валентина Исаевна (1950), ғалим-химик эколог. 1972 йылдан Бөтә союз гербицидтар һәм үҫемлектәрҙең үҫеүен көйләгестәр ғилми тикшеренеү технология институты (Өфө) хеҙмәткәре, 1981 йылдан — өлкән ғилми хеҙмәткәр, 1991 йылдан — аналитик үҙәк етәксеһе. 1994 йылдан Башҡортостан Республикаһының Тирә яҡ мөхитте һаҡлау буйынса дәүләт комитетының аналитик үҙәге начальнигы, 1995 йылдан — Башҡортостан Республикаһының Тәбиғәтте файҙаланыу һәм экология министрлығының Дәүләт аналитик контроль идаралығы начальнигы. Химия фәндәре докторы (2005), профессор (2005). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған экологы (2005). Сығышы менән хәҙерге Краснодар крайы Самурская станицаһынан.
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Шилкин Константин Михайлович (1901—11.09.1976), инженер-металлург. 1916—1956 йылдарҙа (өҙөклөк менән) Белорет металлургия комбинатының яуаплы хеҙмәткәре: 1932—1937 йылдарҙа бүлек мөдире, 1938 йылдан — цех начальнигы, 1956 йылда комбинат директорының хеҙмәт буйынса урынбаҫары. Өсөнсө дәрәжә Сталин премияһы лауреаты (1952). «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1945).
- Аҙнабаева Лариса Алексеевна (1941), ғалим-тел белгесе, юғары мәктәп ветераны. 1963 йылдан Башҡорт дәүләт университеты уҡытыусыһы. Филология фәндәре докторы (2000), профессор (2002). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған фән эшмәкәре (2001).
тулы исемлек
- Буйлов Пётр Захарович (1951), спорт ветераны, тренер, педагог. 1975 йылдан Өфө уҡыу-производство предприятиеһы инструкторы, тренеры, 1986 йылдан — Бөтә Рәсәй һуҡырҙар йәмғиәтенең Башҡортостан республика идаралығы мәҙәниәт йортоноң, 1996 йылдан — Башҡортостан Республикаһы Юғары спорт оҫталығы мәктәбенең, 2009 йылдан Олимпия резервының 7-се махсуслашҡан балалар-үҫмерҙәр спорт мәктәбенең өлкән тренеры, бер үк ваҡытта 2009 йылдан Башҡортостан физик культура институты уҡытыусыһы. Еңел атлетика буйынса РСФСР‑ҙың атҡаҙанған тренеры (1988). Рәсәй Федерацияһының (2007) һәм Башҡортостан Республикаһының (1997) атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре. Паралимпия уйындарының ике тапҡыр көмөш призёры (1988). Халыҡтар дуҫлығы (1992), Почёт (2002) һәм «Башҡортостан Республикаһында күрһәткән хеҙмәттәре өсөн» (2000) ордендары кавалеры.
- Зәйнетдинов Миңлеғәфүр Миңләхмәт улы (1971), ҡумыҙсы-музыкант, педагог. 2000 йылдан Өфөләге мәғариф һәм мәҙәниәт учреждениелары, шул иҫәптән 2005—2012 йылдарҙа Ш. Хоҙайбирҙин исемендәге 1-се республика балалар йорто уҡытыусыһы; 2013—2019 йылдарҙа Хөсәйен Әхмәтов исемендәге Башҡорт дәүләт филармонияһының солист-инструменталисы. Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (2019), атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2011) һәм Шәйехзада Бабич исемендәге йәштәр дәүләт премияһы лауреаты (2004).
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Гусев Юрий Матвеевич (1937—28.12.2014), ғалим-инженер-электромеханик. 1960 йылдан (өҙөклөк менән) Өфө авиация институты һәм Өфө дәүләт авиация техник университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1968—2005 йылдарҙа сәнәғәт электроникаһы кафедраһы мөдире, бер үк ваҡытта 1971—1974 йылдарҙа электромеханика факультеты деканы; 1984 йылдан «Вихрь» ғилми конструкторлыҡ-технология бюроһы директоры—баш конструктор, 2008—2013 йылдарҙа — директорҙың фән һәм үҫеш стратегияһы буйынса урынбаҫары. Техник фәндәр докторы (1980), профессор (1981). Рәсәйҙең (1993) һәм Башҡорт АССР-ының (1982) атҡаҙанған фән эшмәкәре. Сығышы Өфө ҡалаһынан.
- Ниғмәтуллин Сабирйән Хәбиб улы (1937), ауыл хужалығы ветераны. 1954 йылдан Баймаҡ районы «Сибай» совхозы эшсеһе, 1960—2007 йылдарҙа хужалыҡтың Иҫке Сибай бүлексәһе тракторсыһы. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1971), Иҫке Сибай ауылының почётлы гражданы. Сығышы менән ошо райондың 1-се Моҡас ауылынан.
тулы исемлек
- Ибраһимов Сәйфетдин Сәйфелмөлөк улы (1942), педагог. 1967 йылдан Хәйбулла районы мәктәптәре уҡытыусыһы, етәксһе, шул иҫәптән 1984 йылдан Атингән урта мәктәбе директоры, 1997—2002 йылдарҙа — уҡытыусы. РСФСР-ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1987). Сығышы менән ошо райондың Оло Әбеш ауылынан.
- Байбурина Зөһрә Фәнил ҡыҙы (1962), йырсы (меццо сопрано), педагог. 1990 йылдан Башҡорт дәүләт опера һәм балет театры солисы; 2000 йылдан Италияның Милан ҡалаһы Юғары музыка мәктәбе, 2010 йылдан — АҠШ-тың Нью-Йорк ҡалаһындағы Манхэттен музыка мәктәбе уҡытыусыһы. Профессор (2000). Халыҡ-ара конкурстар лауреаты һәм дипломанты. Башҡортостан Республикаһының Шәйехзада Бабич исемендәге йәштәр дәүләт премияһы лауреаты (1996).
- Ғәбитова Светлана Алексеевна (1962), бейеүсе, педагог-хореограф. 1979 йылдан хәҙерге Хөсәйен Әхмәтов исемендәге Башҡорт дәүләт филармонияһының, 1992 йылдан — Фәйзи Ғәскәров исемендәге дәүләт академия халыҡ бейеүҙәре ансамбленең балет артисы, 2001 йылдан — ансамблдең балет буйынса репетиторы. Башҡортостандың атҡаҙанған артисы. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Ауырғазы районы Талбазы ауылынан.
- Палтусов Сергей Александрович (1972), дәүләт хеҙмәткәре. Архангел районының дәүләт техник күҙәтеү инспекцияһы начальнигы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре. Сығышы менән ошо райондан.
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Фрих-Хар Исидор Григорьевич (1893—19.04.1978), СССР скульпторы, биҙәү-ҡулланма сәнғәте оҫтаһы, мемуарҙар авторы. Беренсе донъя һәм граждандар һуғышында ҡатнашыусы. 1927 йылда Италияның хәҙерге Монца Милан ҡалаһында уҙған Декоратив сәнғәттең 3-сө халыҡ-ара күргәҙмәһенә ҡуйылған «Салауат Юлаев» ағас скульптураһы — башҡорт халҡының милли батырының сәнғәттәге беренсе портреты авторы. РСФСР-ҙың атҡаҙанған рәссамы (1969). Сығышы менән Кутаиси ҡалаһынан.
- Вәлишин Әһлиулла Хисмәт улы (1923—5.05.1961), Бөйөк Ватан һуғышы яугиры, танк бригадаһының разведчиктар отделениеһы командиры, гвардия старшинаһы. Дан орденының тулы кавалеры.
тулы исемлек
- Аҙнаев Тәлғәт Мөхәмәҙи улы (1933), водитель, үҙешмәкәр театр артисы. 1957 йылдан Салауат ҡалаһы предприятиелары һәм ойошмалары водителе, бер үк ваҡытта «Нефехимик» мәҙәниәт һарайының үҙешмәкәр башҡорт халыҡ театры артисы, 1993 йылдан — режиссер ассистенты, 1996 йылдан — коллекив етәксеһе. Башҡортостандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1991). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Ишембай районы Оло Байыҡ ауылынан.
- Скачкова Любовь Аркадьевна (1938), механизатор. 1958—1973 һәм 1977—1981 йылдарҙа Хәйбулла районы «Аҡъяр» совхозы механизаторы. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1972). Сығышы менән ошо райондың Һамар ауылынан.
- Рамазанова Тәнзилә Рәхмәтулла ҡыҙы (1953), һаулыҡ һаҡлау өлкәһе хеҙмәткәре. Ейәнсура районы Иҫәнғол үҙәк район дауаханаһының элекке баш табип урынбаҫары. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы.
- Нәзмиева Люциә Рәфил ҡыҙы (1968), ғалим-терапевт. 1997 йылдан Башҡорт дәүләт медицина университеты уҡытыусыһы. Медицина фәндәре кандидаты (2000), доцент (2001). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Әбйәлил районы Ярлыҡап ауылынан.
- Вилдан Яруллин (1968), йырсы, ғалим-философ, мәҙәниәт хеҙмәткәре. 2019 йылдан «Башҡортостан» дәүләт концерт залы директоры, «Ҡарауан-һарай» студияһының генераль директоры. Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (2018). Философия фәндәре кандидаты. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Учалы районы Мулдаҡай ауылынан.
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Шәһәр (Шәһәретдинов) Шиһабетдин Шәһәретдин улы (1904—21.10.1941), әҙәбиәт белгесе, яҙыусы. 1934 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Сығышы менән хәҙерге Татарстан Республикаһының Сирмешән ауылынан.
- Аҙнабаева Зилә Рамаҙан ҡыҙы (1954), Нефтекама дәүләт филармонияһы режиссёры, әүҙем йәмәғәтсе. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2003).
тулы исемлек
- Бикмөхәмәтов Хәлит Абдулсамат улы (1954), инженер-механик, хужалыҡ һәм йәмәғәт эшмәкәре. 1993 йылдан «Востокнефтезаводмонтаж» акционер компанияһының генераль директоры. Башҡортостан Республикаһының III һәм IV саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты. Рәсәй Федерацияһының һәм Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған төҙөүсеһе. Салауат Юлаев ордены кавалеры (2019).
Дөйөм исемлек
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- 1745: Семён Щедрин, Рәсәй империяһы рәссамы, пейзажист.
- 1820: Александр Картрайт, АҠШ-тың спорт эшмәкәре, бейсбол ҡағиҙәләрен төҙөүсе.
тулы исемлек
- 1855: Семён Венгеров, Рәсәй империяһы тәнҡитсеһе, әҙәбиәт тарихын өйрәнеүсе, библиограф һәм мөхәррир.
- 1885: Карен Бликсен, Дания яҙыусыһы.
- 1920: Эдмонда Шарль-Ру, Франция яҙыусыһы, журналистка.
- 1940: Валерий Рубинчик, СССР һәм Белоруссия кинорежиссёры.
- 1985: Руни Мара (1985), АҠШ киноактрисаһы, Канна кинофестивале призёры (2015).
- 1790: Бенджамин Франклин, АҠШ-тың дәүләт эшмәкәре, ғалим.
- 1945: Абдрахман Ғәйфуллин (1908—1945), Бөйөк Ватан һуғышында батырҙарса һәләк булған яугир, Советтар Союзы Геройы (1945, үлгәндән һуң).
тулы исемлек
- 2014: Габриэль Гарсиа Маркес, Колумбия яҙыусыһы.
