2 октябрь
Перейти к навигации
Перейти к поиску
| 2 октябрь | |
| Аҙна көнө | Йәкшәмбе, Дүшәмбе, Шишәмбе, Шаршамбы, Кесаҙна, Йома һәм Шәмбе |
|---|---|
 2 октябрь Викимилектә | |
2 октябрь — григориан стиле буйынса йылдың 275-се көнө (кәбисә йылында 276-сы). Йыл тамамланыуға 90 көн ҡала.
| ← октябрь → | ||||||
| Дш | Шш | Шр | Кс | Йм | Шм | Йк |
| 1 | 2 | |||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
| 31 | ||||||
| 2022 йыл | ||||||
Байрамдар һәм иҫтәлекле даталар
Халыҡ-ара
БМО: Көс ҡуланмау көнө.
- Йәйәү йөрөү көнө.
Ер: Бөтә донъя алкоголһеҙ көн.
- Бөтә донъя уйын көнө.
- Бөтә донъя ауыл хужалығы хайуандары көнө.
- Электрон почтаның тыуған көнө.
Милли
Гвинея: Бойондороҡһоҙлоҡ көнө.
Италия: Олатай һәм оләсәйҙәр көнө.
Молдова: Шарап көнө.
Финляндия: Сельдь байрамы.
Һөнәри
Тарихи ваҡиғалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1187: Мысыр һәм Сүриә батшаһы Сәләх-әд-дин Иерусалимды ала, был Өсөнсө тәре яуына һылтау була.
- 1551: Иван Грозный ғәскәре Ҡазанды баҫып ала.
- 1870: Рим Италияның баш ҡалаһы итеп иғлан ителә.
- 1876: Хәҙерге Благовещен педагогия колледжы асыла.
Был көндө тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Башҡортостан менән бәйле шәхестәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Смаҡов Муса Ғәтиәтулла улы (1885—1936), Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре. «Яңы быуын» әлифбаһы авторы. Сәйәси золом ҡорбаны.
- Иҙелғужин Кәрим Абдулла улы (1895—8.12.1937), дәүләт эшмәкәре, Башҡорт милли хәрәкәтендә, Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы. 1928—1930 йылдарҙа Башҡорт АССР-ының мәғариф халыҡ комиссары. Сәйәси золом ҡорбаны.
- Ҡотошов Әхмәт Шаһиәхмәт улы (1900—26.06.1973), журналист, тәржемәсе, лексикограф, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1958 йылдан СССР Журналистар союзы ағзаһы. Башҡорт алфавитын латин графикаһынан кириллицаға күсереү буйынса терминология комиссияһы ағзаһы. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1949).
- Сальников Константин Владимирович (1900—20.06.1966), ғалим-археолог, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1960—1966 йылдарҙа СССР Фәндәр академияһының Башҡортостан филиалы Тарих, тел һәм әҙәбиәт институтында археология һәм этнография секторы мөдире. Көньяҡ Уралды тикшереүсе. Тарих фәндәре докторы (1966).
- Ғәлиев Рәйес Зәки улы (1945), хеҙмәт ветераны, хужалыҡ эшмәкәре. 1984—1994 йылдарҙа Дүртөйлө районы Калинин исемендәге колхоз рәйесе, Дүртөйлө һөт аҙыҡтары комбинаты директоры. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре. Сығышы менән ошо райондың Иҫке Солтанбәк ауылынан.
- Гришаева Светлана Александровна (1955), хеҙмәт ветераны. 2006—2018 йылдарҙа Башҡортостан республика мәҙәниәт һәм сәнғәт колледжы уҡытыусыһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре.
1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Овечкин Виктор Сергеевич (1921—21.05.2011), партия органдары һәм хужалыҡ эшмәкәре, уҡытыусы, йәмәғәтсе. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 1956 йылдан партия эшендә, шул иҫәптән 1960—1962 йылдарҙа КПСС-тың Салауат ҡала комитетының икенсе секретары, 1962 йылдан Салауат нефть химияһы комбинатының партком секретары, 1964 йылдан — комбинат начальнигы урынбаҫары; 1971—1988 йылдарҙа Өфө нефть институты Салауат филиалының өлкән уҡытыусыһы; II дәрәжә Ватан һуғышы ордены кавалеры (1985), Салауат ҡалаһының почётлы гражданы (1999). Сығышы менән Өфөнән.
- Нурхәмитов Харис Ғариф улы (1931—10.10.1998), ғалим-ветеринар врач, йәмәғәтсе. 1967 йылдан Башҡортостан ауыл хужалығы институты һәм Башҡорт дәүләт аграр университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1992 йылдан паразитология, микробиология һәм вирусология кафедраһы мөдире; 1989—1998 йылдарҙа Бөтә Рәсәй гельминтологтар йәмғиәтенең Башҡортостан бүлексәһе рәйесе. Ветеринария фәндәре докторы (1991), профессор (1993). Сығышы менән хәҙерге Татарстан Республикаһының Туҡай ауылынан.
- Суфиян Сафуанов (1931—30.11.2009), ғалим-әҙәбиәт белгесе. 1997—2003 йылдарҙа хәҙерге М. Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университетының кафедра мөдире. 1963 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы. Филология фәндәре кандидаты (1962). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1981), В. П. Бирюков исемендәге Урал премияһы (1988) һәм Фәтих Кәрим (2007) исемендәге әҙәби премия лауреаты.
- Швайштейн Михаил Ефимович (1936), сәнғәт өлкәһе һәм юғары мәктәп ветераны, скрипкасы, педагог. 1959 йылдан Башҡорт дәүләт опера һәм балет театры оркестры солисы, бер үк ваҡытта 1962 йылдан Өфө сәнғәт училищеһы, 1972—2001 йылдарҙа хәҙерге Заһир Исмәғилев исемендәге Өфө дәүләт сәнғәт институты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1987 йылдан ҡыллы музыка ҡоралдары кафедраһы мөдире, профессор (1993). Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (1995).
- Огородникова Мария Павловна (1941—15.10.2015), тренер-уҡытыусы. 1996 йылдан Салауат ҡалаһы 8-се лицейының физик культура уҡытыусыһы. Еңел атлетика буйынса РСФСР-ҙың атҡаҙанған тренеры (1990), юғары категориялы физик культура уҡытыусыһы.
- Блинкова Галина Васильевна (1956), спортсы. 1976—1982 йылдарҙа конькиҙа шыуыу спорты буйынса СССР йыйылма командаһы ағзаһы. СССР (1975) һәм РСФСР (1978) халыҡтары спартакиадаһы чемпионы. 1500 метрға йүгереүҙә ҡатын-ҡыҙҙар араһында СССР рекордсыһы (1978). 1000, 1500, 3000 метрҙарға йүгереүҙә үҫмер спортсылар араһында донъя рекордсыһы (1976—1977). СССР-ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1976). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Благовещен районы Богородский ауылынан.
- Хөсәйенов Рөстәм Мөғәлим улы (1956—8.09.2016), ғалим-педагог. 1994 йылдан Өфө эшҡыуарлыҡ, экология һәм дизайн колледжы директоры. Педагогия фәндәре кандидаты. Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған фән һәм мәғариф хеҙмәткәре һәм почётлы башланғыс һөнәри белем биреү хеҙмәткәре, Башҡортостандың атҡаҙанған уҡытыусыһы.
2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Шапошников Борис Михайлович (1882—26.03.1945), Рәсәй империяһы һәм СССР-ҙың хәрби һәм дәүләт эшмәкәре, хәрби теоретик. Беренсе донъя, Граждандар һәм Бөйөк Ватан һуғыштарында ҡатнашыусы. Профессор (1935). Советтар Союзы Маршалы (1940).
- Готман Альфред Леонидович (1947), ғалим-инженер-төҙөүсе, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Техник фәндәре докторы (1995), профессор (2008). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған (1997), Рәсәй Федерацияһының почётлы төҙөүсеһе (2007). Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты (2008).
3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Борисов Михаил Вячеславович (1893—14.02.1951), ғалим-хирург, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Граждандар һәм Бөйөк Ватан һуғыштарында ҡатнашыусы. Медицина фәндәре докторы (1950). РСФСР-ҙың атҡаҙанған табибы (1944), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1941). «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1942). Сығышы менән хәҙерге Ульяновск ҡалаһынан.
4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Чанышев Әнүәр Хәйҙәр улы (1924—27.04.2017), Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан хәрби хеҙмәткәр. Полковник. Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре. Ҡыҙыл Байраҡ, Ҡыҙыл Йондоҙ, I дәрәжә Ватан һуғышы, III дәрәжә «РФ Ҡораллы Көстәрендә Ватанға хеҙмәте өсөн» ордендары кавалеры.
- Солтанов Риф Абдулнур улы (1939), прокуратура органдары ветераны. 1990—2000 йылдарҙа Нефтекама ҡалаһы прокуроры. «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1989). Сығышы менән Бәләбәй ҡалаһынан.
- Әзмәтов Хәсән Әхмәтзыя улы (1939), ғалим-инженер-механик, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Техник фәндәр докторы (1999), профессор (2003). Рәсәй Федерацияһының (1998) һәм Башҡорт АССР-ының (1987) атҡаҙанған уйлап табыусыһы, СССР‑ҙың нефть сәнәғәте отличнигы (1985). Салауат Юлаев ордены кавалеры (2010). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Илеш районы Иләкшиҙе ауылынан.
- Шаһиев Харис Хызыр улы (1949), хужалыҡ һәм дәүләт эшмәкәре. 1990—2000 йылдарҙа Ишембай район Советы рәйесе, район хакимиәте башлығы. Башҡортостан Республикаһының I—III һәм V саҡырылыш Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай депутаты. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре. Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены кавалеры.
Дөйөм исемлек[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1869: Махатма Ганди, Һиндостандың милли-азатлыҡ хәрәкәте идеологы.
- 1914: Юрий Левитан, Советтар Союзы дикторы, СССР-ҙың халыҡ артисы (1980).
Был көндө вафат булғандар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- 1897: Натаван Хуршидбану, Әзербайжан шағиры.
- 1974: Василий Шукшин, СССР яҙыусыһы, кинорежиссёр һәм актёр.
- 1984: Хәмит Зөбәйер Ҡушай, төркиәтсе, этнограф, археолог.
Йыл көндәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
