Байыш (Ейәнсура районы)

Ауыл
Байыш рус. Баишево
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башкортостан
Муниципаль район	Ейәнсура
Ауыл Советы	Байыш
Координаталар	51°50′21″ с. ш. 57°05′21″ в. д.
Халҡы	↘431 кеше (2010)
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	453392
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 226 806 001
ОКТМО коды	80 626 406 101
Байыш

Байыш (рус. Баишево; боронғо атамалары Назар, Ураҙ ) — Башҡортостан Республикаһының Ейәнсура районындағы ауыл. Почта индексы — 453392, ОКАТО коды — 80226806001.

Тарихы

Ауылға Нуғай даруғаһы Үҫәргән улусы башҡорттары үҙ ерҙәрендә нигеҙ һала, 1760 йылдан билдәле. Тәүге төпләнеүсенең исеме менән аталған, уның улдары Аллабирҙе, Назарбай һәм Ураҙбай Байышевтар билдәле. Ауыл шулай уҡ Назар, Ураҙ булараҡ теркәлгән. 1866 йылда 60 йортта 339 кеше йәшәгән. Малсылыҡ, игенселек, умартасылыҡ менән шөғөлләнгәндәр. Мәсет булған. 1900 йылда шулай уҡ мәҙрәсә теркәлгән

Хәҙерге осор

Байыш ауылы — административ үҙәк. Урта мәктәп, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушерлыҡ пункты, мәҙәниәт йорто, китапхана, мәсет, магазиндар бар.

Географик урыны

Байыш ауылы Ҡасҡынсы йылғаһы (Ҡаҫмарт ҡушылдығы) буйында урынлашҡан.

Район үҙәгенә (Иҫәнғол) тиклем алыҫлыҡ: 97 км.

Яҡындағы тимер юл станцияһына (Ҡыуандыҡ) тиклем алыҫлыҡ: 66 км

Халыҡ һаны

Халыҡ иҫәбе
2002	2009	2010
518	↗526	↘431

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәте буйынса — күпселек башҡорттар (99 %) йәшәй.

Урамдары

• Һыуһыҙ урам (рус. Безводная улица)
• Комсомол урамы (рус. Комсомольская улица)
• Урман урамы (рус. Лесная улица)
• Йәштәр урамы (рус. Молодежная улица)
• Мөхәмәтйәнов урамы (рус. улица Мухамедъянова)
• Яр буйы урамы (рус. Набережная улица)
• Дала урамы (рус. Степная улица)
• Мәктәп урамы (рус. Школьная улица)
• Үҙәк урам (рус. Центральная улица)

Тирә-яҡ мөхит

Тауҙар

• Аҙаҡҡол тауы
• Аҡтау тауы
• Һәнәр үҙәге йырыны

Йылғалар

• Ҡасҡынсы йылғаһы
• Марай йылғаһы
• Ҡойолойорт йылғаһы

Билдәле шәхестәре

• Арыҫланова Минзилә Фәсхи ҡыҙы (6.09.1948) — Баймаҡ районының 1-се Этҡол ауылындағы Башҡорт республика компьютер лицей-интернатының ветеран-педагогы, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған уҡытыусыһы.
• Назаров Айрат Әхмәт улы (1.10.1959) — ғалим-физик, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Физика‑математика фәндәре докторы (1999).
• Әхмәт Зыя Өсҡайнаҡ (Зыя Ураҙов; 1904—1967) — Төркиә уҡытыусыһы, профессор.
• Садиҡова Фәриҙә Вәли ҡыҙы (11.07.1956) — ғалим-селекционер. Биология фәндәре кандидаты (1997). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған урман белгесе (2003), Рәсәй Федерацияһының почётлы урман хеҙмәткәре (2007).

Башҡорт халыҡ ижады информаторҙары

• Хазина. 1966 йылда Ейәнсура р-ны Байыш ауылы Зәйнәп Исхаҡованан (1902 йылғы) И. Бүләков менән Ғ. Әйүпов яҙып алган. Башҡорт халыҡ ижады. ΙΙ том. — БЛ, 134-се б.; БХИ, РЛ, № 23; БНТ, ПЛ, № 422.
• Аҡтау хазинаһы. 1966 йылда Ғйәнсура р-ны Байыш ауылы Зәйнәп Исхаҡованан (1902 йылғы) И. Бүләков менән Ғ. Әйүпов яҙып алған. — БЛ, 134- ее б.; БХИ, РЛ. № 20; БПЛ, № 250; БНТ, ПЛ, № 417.

Видеояҙмаларҙа

•  Видео Байыш мәктәбенә 90 йыл / 90 лет школе Баишево Зианчуринский район
• Баишево

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.  (рус.)

Һылтанмалар

• / Байыш (Ейәнсура районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 18 сентябрь 2019)