Яңыбай (Ейәнсура районы)
| Ауыл | |
| Яңыбай рус. Яныбаево | |
| Ил | |
|---|---|
| Федерация субъекты | |
| Муниципаль район | |
| Ауыл советы | |
| Координаталар | |
| Халҡы | |
| Сәғәт бүлкәте | |
| Почта индексы |
453396 |
| Һанлы танытмалар | |
| Автомобиль коды |
02, 102 |
| ОКАТО коды | |
| ОКТМО коды | |
.svg)
Яңыбай (рус. Яныбаево) — Башҡортостандың Ейәнсура районындағы ауыл. Почта индексы — 453396, ОКАТО коды — 80226843001.
Тарихы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Үҫәргән башҡорто Нәҙерғәле Аҡъюловтың яҙыуына ҡарағанда, Үҫәргәндең ике улы Болоҡ менән Таймаҫ урыҫ батшаһы Иван III (1425—1505) хакимлыҡ иткән осорҙа йәшәгән. Таймаҫтың ете улы булған: Шишәй, Бишәй, Аҫҡаҡ, Ҡунаҡ, Абаҙа, Сураш һәм Ҡыҙрас. Үҫәргән улусының Мәмбатша ауылынан Сураштың нәҫеле Абзан, Юлдаш, дүрт Муйнаҡ ауылына, ә Сураштың Ейәнсура тигән улы Яңыбай, Юнай, Юлдыбай, Әлебай, Ғәббәс ауылдарына нигеҙ һалған[2]. Ауыл 1776 йылдан билдәле. Поход старшинаһы Яңыбай Ҡансурин исеме менән аталған. 1866 йылда 32 йортта 161 кеше йәшәгән. Малсылыҡ, игенселек менән шөғөлләнгәндәр. 1900 йылда мәсет теркәлгән[3].
Хәҙерге осор[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Ауыл йылдан йыл ҙурая: эш урындары булдырыла, шәхси предприятиеләр асыла, яңы йорттар һалына. Ауыл халҡы малсылыҡ, игенселек, ҡортсолоҡ менән шөғөлләнә. Бөгөнгө заман шарттарына яраҡлаштырылған 11 класслыҡ мәктәп, балалар баҡсаһы, фельдшер‑акушерлыҡ пункты, мәҙәниәт йорто, китапхана, мәсет бар.
Географик урыны[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Ауыл бейек Баҡсатау итәгенән аҡҡан Һаҡмар ҡушылдығы Ҡороюл йылғаһы буйында урынлашҡан. Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, йәйге эҫе көндәрҙә йылға йыл да ҡорой. Ауылды һәр яҡтан тиерлек тауҙар уратҡан, алыҫ түгел ҡуйы урмандар бар.
- Район үҙәгенә тиклем (Иҫәнғол): 102 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Ҡыуандыҡ): 35 км
Билдәле шәхестәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Вәлит Илембәтов — Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (2002), филология фәндәре кандидаты (1998)[4].
- Күсәков Сабир Мөхәмәтғәле улы (20.02.1929—9.08.1994), малсылыҡ алдынғыһы. 1951—1986 йылдарҙа «Ейәнсура» совхозының өлкән һарыҡ көтөүсеһе, Социалистик Хеҙмәт Геройы (1966)[5].
- Хәким Мортазин — Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған артисы (2010)[6].
- Сабиров Ирек Сабир улы (25.06.1939), ғалим-юрист, именлек органдары ветераны, полковник. 1993—1999 йылдарҙа хәҙерге Башҡорт дәүләт университетының Сибай институты директоры. Юридик фәндәр кандидаты (1984). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған юрисы (1999)[7].
Халыҡ һаны[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Халҡы: 1900 йылда — 251 кеше, 1920 йылда кеше иҫәпләнгән. Башҡорттар йәшәй (2002)[3].
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Милли составы
2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәтенә ярашлы, күпселек милләт — башҡорттар (100 %)[12].
Урамдары[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Арал урамы (рус. улица Арал)
- Тау урамы (рус. Горная улица)
- Йылға аръяғы урамы (рус. Заречная улица)
- Тыҡрыҡ урамы (рус. Переулок)
- Салауат Юлаев урамы (рус. улица Салавата Юлаева)
- Үҙәк урам (рус. Центральная улица)
- Мәктәп урамы (рус. Школьная улица)[13]
Ер-һыу атамалары[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Тау-таштар
- Баҡсатау
- Бараҡтау тауы
- Ҡутырлытау
- Яутүбә тауы
- Йылғалар
- Ҡороюл йылғаһы
- Алтынсай йылғаһы
- Әсейылға
- Әзеғуза йылғаһы
- Шөшлө йылғаһы[14].
Видеофильмдарҙа[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан. Тәүге сығанаҡтан архивланған 20 август 2014. 20 август 2014 тикшерелгән.
- ↑ [1]
- ↑ 3,0 3,1 Яңыбай, Ейәнсура р‑нындағы ауыл
- ↑ Сайт Башкирской государственной филармонии имени Хусаина Ахметова ⇒ Персоналии ⇒ ИЛИМБЕТОВ Валит Халитович (рус.)
- ↑ Башҡорт энциклопедияһы — Күсәков Сабир Мөхәмәтғәле улы 2016 йылдың 21 апрель көнөндә архивланған. (Тикшерелеү көнө: 15 февраль 2019)
- ↑ МӘЖИТ ҒАФУРИ ИСЕМЕНДӘГЕ БАШҠОРТ АКАДЕМИЯ ДРАМА ТЕАТРЫ сайты: театр труппаһы: Мортазин Хәким Фәрит улы
- ↑ САБИРОВ ИРЕК САБИРОВИЧ. Сибайский историко-краеведческий музей. Официальный сайт (рус.) (Тикшерелеү көнө: 13 апрель 2022)
- ↑ Населенные пункты Башкортостана в 4 т. Т.1 / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. // Өфө — Китап, 2018. — Т. 1.
- ↑ 9,0 9,1 Населенные пункты Башкортостана в 4 т. Т.2 / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. // Өфө — Китап, 2018. — Т. 2.
- ↑ 10,0 10,1 Населенные пункты Башкортостана в 4 т. Т.3 / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. (урыҫ) // Уфа — Китап, 2018. — Т. 3.
- ↑ 11,0 11,1 Населенные пункты Башкортостана в 4 т. Т.4 / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. (урыҫ) // Уфа — Китап, 2018. — Т. 4.
- ↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — Excel форматында ҡушымта (рус.)
- ↑ Госсправка сайтында урамдар исеме
- ↑ Башҡортостан Республикаһының топонимдар һүҙлеге
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Яңыбай (Ейәнсура районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 15 февраль 2019)
- Түләбаев М.С. Үҫәргәндәр ере - Ейәнсура
- Башҡортостан Республикаһы топонимдар һүҙлеге
|
Портал «Башҡортостан ауылдары» |
|---|---|
|
Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала |
|
Проект «Башҡортостан ауылдары» |
.png)
