Илхан

Илхан
үзб. Ilxon
Дәүләт	Государство Хулагуидов[d]
Яҙыу	Латин алфавиты

Илхан — рус. Ильхан - төрки һәм монгол халыҡтарының иң юғары юлбашсылары титулы. Сығанаҡтарҙа тәүге тапҡыр Төрки ҡағанлығына нигеҙ һалған Бумындың титулы булараҡ телгә алына (552). Иң билдәле ҡағандар — Урта Көнсығыштағы Хүләгү дәүләте монгол хакимдары (XIII б.—XIV бб).

Титул төркисә эл/ил («халыҡ») + хан һүҙҙәренән яһалған һәм, аңлашылыуынса, «халыҡтар хакимы» тигәнде белдерә. Анығыраҡ мәғәнәһе төрлө тикшеренеүселәрҙә эль/иль терминын төрлөсә аңлатыуға бәйле.

Эл/ил

Боронғо төрки һүҙлеге эл (el) һүҙенә шундай аңлатмалар бирә: 1. ырыу-ҡәбилә берлеге, ойошмаһы; 2. халыҡ; 3. (Мәхмүт Ҡашғариҙа) дәүләт, административ берәмек. Эл/ил терминын «дәүләт, халыҡ» тип аңлау фекерен И. Н. Берёзин, В. В. Радлов, В. В. Бартольд, П. М. Мелиоранский, В.Томсен һәм Ф. Хирт кеүек телселәр ҙә хуплаған.

Әҙәбиәт

• Гумилёв Л. Н. Древние тюрки. — СПб.: СЗКЭО, Издательский Дом «Кристалл», 2002. — С. 113—115. — ISBN 5-9503-0031-9.
• Древнетюркский словарь. — Л.: Наука, 1969. — С. 168—169.
• Киселёв С. В. Древняя история Южной Сибири. — М.-Л.: ИА АН СССР, 1949. — 364 с. — (Материалы и исследования по археологии СССР).
• Фёдоров-Давыдов Г. А. Общественный строй Золотой Орды. — М.: Издательство Московского университета, 1973. — С. 44—45.