Илхан
| Илхан | |
| үзб. Ilxon | |
| Дәүләт |
 Государство Хулагуидов[d] |
|---|---|
| Яҙыу | Латин алфавиты |
Илхан — рус. Ильхан - төрки һәм монгол халыҡтарының иң юғары юлбашсылары титулы. Сығанаҡтарҙа тәүге тапҡыр Төрки ҡағанлығына нигеҙ һалған Бумындың титулы булараҡ телгә алына (552). Иң билдәле ҡағандар — Урта Көнсығыштағы Хүләгү дәүләте монгол хакимдары (XIII б.—XIV бб).
Титул төркисә эл/ил («халыҡ») + хан һүҙҙәренән яһалған һәм, аңлашылыуынса, «халыҡтар хакимы» тигәнде белдерә [1][2]. </ref>. С. Л. Волиным указаны значения: 1. народ, племя вообще; 2. народ, рассматриваемый как удел, подданные какого-либо лица; подданные, подчинившиеся мирные [3] .
Эл/ил
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Боронғо төрки һүҙлеге эл (el) һүҙенә шундай аңлатмалар бирә: 1. ырыу-ҡәбилә берлеге, ойошмаһы; 2. халыҡ; 3. (Мәхмүт Ҡашғариҙа) дәүләт, административ берәмек[4]. Эл/ил терминын «дәүләт, халыҡ» тип аңлау фекерен И. Н. Берёзин, В. В. Радлов, В. В. Бартольд, П. М. Мелиоранский, В.Томсен һәм Ф. Хирт кеүек телселәр ҙә хуплаған.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Гумилёв Л. Н. Древние тюрки. — СПб., 2002. — С. 113—115.
- ↑ Фёдоров-Давыдов Г. А. Общественный строй Золотой Орды. — М., 1973. — С. 44—45.
- ↑ Указатель терминов и непереведённых слов // Сборник материалов, относящихся к истории Золотой Орды. — М., Л.: Издательство АН СССР, 1941. — Т. 2. — С. 301.
- ↑ Древнетюркский словарь. — Л.: Наука, 1969. — С. 168—169.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Гумилёв Л. Н. Древние тюрки. — СПб.: СЗКЭО, Издательский Дом «Кристалл», 2002. — С. 113—115. — ISBN 5-9503-0031-9.
- Древнетюркский словарь. — Л.: Наука, 1969. — С. 168—169.
- Киселёв С. В. Древняя история Южной Сибири. — М.-Л.: ИА АН СССР, 1949. — 364 с. — (Материалы и исследования по археологии СССР).
- Фёдоров-Давыдов Г. А. Общественный строй Золотой Орды. — М.: Издательство Московского университета, 1973. — С. 44—45.
Яҡын Көнсығыш халыҡтары титулдары | |
|---|---|
| Монархтар |
|
| Юлбашсылар | |
| Сановниктар |
|
