Төрки халыҡтар

Донъяла төрки халыҡтар таралышы

Мәхмүт Ҡашғари буйынса Төрки телдәр (X—XI быуаттар)

Төрки телле халыҡтар. Төрки телле халыҡтарҙың һан иҫәбе. Төрлө илдәрҙең мәғлүмәттәрен дөйөмләштереү өсөн төҙөлгән таблица. Халыҡ иҫәбен алыу төрлө илдәрҙә бер ваҡытта булмау сәбәпле дөйөм һан иҫәбе яҡынса баһалана. Беренсе бағанала төркөм һәм халыҡтар исеме. Икенсе бағанала дөйөм баһалау һөҙөмтәһе. Ҡалған бағаналарҙа ил исеме, мәғлүмәттәрҙең аныҡланған йыл, иҫәп берәмеге (кеше йәки мең кеше). Дөйөм баһалау һөҙөмтәһен «кеше» берәмегендә иҫәпләү, мәғлүмәттәрҙе аныҡлау йылдары араһы бик ҙур булмауы урынлы.

Төркөм һәм халыҡтар исеме	Бөтәһе (баһа, кеше)	Рәсәйҙә (2002, кеше)	Төркиәлә	Lang5	Lang6	Lang7	Lang8	Lang9	Lang10
Бөтә халыҡтар		145,166,731
Төрки телле халыҡтар		12,124,492
Уғыҙ төркөмө		762,775
Гагауздар/Ғағауыздар		12,210
Ирандың төрки ҡәбиләләре		юҡ
Ҡажарҙар		юҡ
Ҡашҡайҙар		юҡ
Саларҙар		юҡ
Төрөктәр		92,415
Ахысҡа/Месхет төрөктәр		3,257
Әзербайжандар		621,840
Шаһсевәндәр		юҡ
Төркмәндәр		33,053
Ҡыпсаҡ төркөмө		8,743,306
Балҡарҙар		108,426
Башҡорттар	1,800,000	1,673,389
Ҡаҙаҡтар		653,962
Ҡарайымдар		366
Ҡарағалпаҡтар		1,609
Ҡарасәйҙар		192,182
Ҡырғыҙҙар		31,808
Ҡырым татарҙары		4,131
Ҡырымсаҡтар		157
Ҡумыҡтар		422,409
Нағайбәктәр		9,600
Нуғайҙар		90,666
Татарҙар		5,554,601
Керәшендәр (татарҙар иҫәбенә кергән)		24,668
Себер татарҙары (татарҙар иҫәбенә кергән)		9,611
Әстрехан татарҙары (татарҙар иҫәбенә кергән)		2,003
Ҡарлуҡ төркөмө		125,783
Үзбәктәр		122,916
Уйғырҙар		2,867
Әйниҙәр		юҡ
Көньяҡ Себер төрөкөмө		408,863
Алтайҙар		67,239
Телеуттар		2,650
Тофалар		837
Тывалар		243,442
Тыва-тожиндар (тывалар иҫәбендә)		4,442
Хакастар		75,622
Чулымдар		656
Шорҙар		13,975
Юйғулар		юҡ
Саха төркөмө		451,113
Долгандар		7,261
Сахалар		443,852
Булғар төркөмө		1,637,094
Сыуаштар		1,637,094

Minorities in Turkic countries

Turkey

Number	Ethnic	Minimum Estimates	Maximum Estimates	Further information
Balkan
1	Ҡалып:Флагификация/Albania	1,500,000	5,000,000	Albanians in Turkey / Albanians
2	Ҡалып:Флагификация/Bosnia and Herzegovina	100,000	2,000,000	Bosniaks in Turkey / Bosnians
3	Ҡалып:Флагификация/Bulgaria	350,000	750,000	Bulgarians in Turkey / Pomaks in Turkey / Bulgarians
4		2,000	30,000	Greeks in Turkey / Pontic Greeks / Caucasus Greeks / Greeks
5	Ҡалып:Флагификация/Serbia	15,000	60,000	Serbs in Turkey / Serbs
1	Total	2,000,000	7,900,000	Minorities in Turkey
Caucasus
1	Ҡалып:Флагификация/Abkhazia	600,000	600,000	Abkhazians / Abkhaz language
2		150,000	5,000,000	Armenians in Turkey / Hidden Armenians / Armenians
3	Ҡалып:Флагификация/Chechnya	100,000	100,000	Chechens in Turkey / Chechens
4	Ҡалып:Флагификация/Circassia	150,000	7,000,000	Circassians in Turkey / Circassians
5	Ҡалып:Флагификация/Georgia	100,000	1,500,000	Georgians in Turkey / Georgians
6	Ҡалып:Флагификация/Lazica	45,000	2,250,000	Laz people in Turkey / Laz people
2	Total	1,100,000	16,450,000	Peoples of the Caucasus in Turkey / Peoples of the Caucasus
Central Asia
1		10,000	10,000	Kazakhs
2	Ҡалып:Флагификация/Kyrgyzstan	1,600	1,600	Kyrgyzs
3	Ҡалып:Флагификация/Tajikistan	1,000	1,000	Tajiks
4	Ҡалып:Флагификация/Turkmenistan	1,500	1,500	Turkmens
5	Ҡалып:Флагификация/East Turkestan	50,000	50,000	Uyghurs
6	Ҡалып:Флагификация/Uzbekistan	45,000	45,000	Uzbeks
3	Total	120,000	120,000	Central Asian peoples
Turkic peoples
1		530,000	800,000	Azerbaijanis in Turkey / Azerbaijanis
2	Ҡалып:Флагификация/Crimea	150,000	6,000,000	Crimean Tatars in Turkey / Crimean Tatars
3	Ҡалып:Флагификация/Karachay-Cherkessia	20,000	20,000	Karachays
4		40,000	75,000	Meskhetian Turks
4	Total	740,000	6,895,000	Turkic peoples
Iranian peoples
1	Ҡалып:Флагификация/Afghanistan	25,000	50,000	Afghans in Turkey / Afghans
2		500,000	650,000	Iranian diaspora / Persians
3	Ҡалып:Флагификация/Kurdistan	13,000,000	23,000,000	Kurds in Turkey / Kurdish population / Turkish Kurdistan / Kurds
4	Ҡалып:Флагификация/Kurdistan	1,000,000	3,000,000	Zaza Kurds / Zaza nationalism / Zaza language
5	Ҡалып:Флагификация/North Ossetia-Alania	50,000	50,000	Ossetians in Turkey / Ossetians
6	Ҡалып:Флагификация/Romani	700,000	5,000,000	Romani people in Turkey / Romani people
5	Total	15,300,000	31,750,000	Iranian peoples
European peoples
1		15,000	15,000	Dutch people
2		50,000	50,000	Germans in Turkey / Germans
3	Ҡалып:Флагификация/Great Britain	35,000	35,000	Britons in Turkey / British people
4		35,000	35,000	Levantines in Turkey / Levantines (Latin Catholics)
5		4,000	4,000	Polish diaspora / Poles
6		50,000	50,000	Russians in Turkey / Russians
6	Total	190,000	190,000	European peoples
Other Minorities
1	Ҡалып:Флагификация/African Union	100,000	100,000	Afro Turks / African diaspora / Africans
2	Ҡалып:Флагификация/Arab League	1,500,000	5,000,000	Arabs in Turkey / Iraqis in Turkey / Arabs
3	Ҡалып:Флагификация/Assyria	15,000	65,000	Assyrians in Turkey / Assyrian genocide / Assyrians
4		15,000	18,000	Jews in Turkey / Antisemitism in Turkey / Jews
7	Total	1,630,000	5,200,000	Other Minorities in Turkey
37 Group	Grand Total	21,080,000	68,505,000	Minorities in Turkey

Past and future population

• List of countries by past and future population provide 1950, 2000 and 2050 population while List of countries by future population (United Nations, medium fertility variant) provide 2100 population.

Rank	Country	Area	1950	2000	2050	2100
1	Төркиә	783,562	21,122,000	65,970,000	89,291,000	87,983,000
2	Үзбәкстан	447,400	6,293,000	25,042,000	35,117,000	32,077,000
3	Ҡаҙағстан	2,724,900	6,694,000	15,688,000	22,238,000	24,712,000
4	Әзербайжан	86,600	2,886,000	8,464,000	11,210,000	9,636,000
5	Ҡырғыҙстан	199,900	1,739,000	4,938,000	7,064,000	9,046,000
6	Төркмәнстан	488,100	1,205,000	4,386,000	6,608,000	5,606,000
Total		4,730,462	39,939,000	124,488,000	171,528,000	169,060,000

Land and water area (excluding Caspian Sea)

This list includes dependent territories within their sovereign states (including uninhabited territories), but does not include claims on Antarctica. EEZ+TIA is exclusive economic zone (EEZ) plus total internal area (TIA) which includes land and internal waters.

Rank	Country	Area	EEZ	Shelf	EEZ+TIA
1	Төркиә	783,562	261,654	56,093	1,045,216
2	Үзбәкстан	447,400	0	0	447,400
3	Ҡаҙағстан	2,724,900	0	0	2,724,900
4	Әзербайжан	86,600	0	0	86,600
5	Ҡырғыҙстан	199,900	0	0	199,900
6	Төркмәнстан	488,100	0	0	488,100
Total		4,730,462	261,654	56,093	4,992,116

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Боронғо төркиҙәр
• Төрки ҡағанлығы

Һылтанмалар

• Мәжитов Н. А. Төрки ҡәбиләләр // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.