Нуғайҙар

Нуғайҙар
Үҙ атамаһы	ногай, ногайлар
Һаны һәм йәшәгән урыны
	Барлығы: 103 660; Рәсәй Федерацияһы: 103 660 (2010 йылғы халыҡ иҫәбен алыу); Дағстан: 40 407 (2010); Ставрополь крайы: 22 006 (2010); Ҡарасәй-Черкес Республикаһы: 15 654 (2010); Әстерхан өлкәһе: 7 589 (2010); Ханты-Манси автономиялы округы: 5 323 (2010); Чечня: 3 444 (2010); Ямал-Ненец автономиялы округы: 3 479 (2010); Украина: 385 (2001 й.)
Тел	нуғай
Дин	ислам
Раса тибы	европеоид расаһы, көньяҡ себер расаһы
Халыҡ	Алтай ғаиләһе; Төрки телдәр; Ҡыпсаҡ төркөмө; Нуғай телдәре
Туғандаш халыҡтар	башҡорттар, ҡаҙаҡтар, ҡараҡалпаҡтар, ҡарасайҙар, татарҙар

Нуғайҙар (нуғ. Ногайлар) — башлыса Төньяҡ Кавказда һәм Дағстанда йәшәүсе төрки телле халыҡ. Антропологик яҡтан көньяҡ себер расаһына ҡарайҙар. Нуғайҙарҙың антропологик тибында монголоид һәм европеоид элементтары бар. Нуғай теле алтай телдәр ғаиләһенең төрки группаһының кыпсак подгруппаһына керә. Нуғай телендә ҡарануғай һәм кубан диалектары бар, шулай уҡ ставрополь һәм әстрәхан нуғайҙарының телдәре үҙенсәлекле.^[5] Диндәре башлыса ислам. 2010 йылда үткәрелгән Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбе мәғлүмәттәре буйынса Рәсәйҙә барлығы 103 660 нуғай иҫәпкә алынған^[1]

Иҫәбе — Рәсәйҙә 103,7 мең кеше. Әҙәби тел ҡарануғай диалекты һәм нүғай һөйләше нигеҙендә төҙөлгән. Яҙма XVIII быуаттан 1928 йылға тиклем ғәрәп графикаһы нигеҙендә, 1928 — 1938 йылдарҙа латин графикаһы нигеҙендә, 1938 йылдан кириллица графикаһы нигеҙендә.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

↑ ^1,0 ^1,1 Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года Өҙөмтә хатаһы: <ref> тег дөрөҫ түгел: «пер.2010» исеме бер нисә тапҡыр, икенсе йөкмәткегә билдәләнгән
↑ Всероссийская перепись населения 2010. Национальный состав населения РФ 2010
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Всероссийская перепись населения 2010 г. Национальный состав регионов России
↑ Всеукраїнський перепис населення 2001. Русская версия. Результаты. Национальность и родной язык.
↑ Народы Дагестана / Отв. ред. С. А. Арутюнов, А. И. Османов, Г. Е. Сергеева. М.: Наука, 2002. С.492.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Нуғайҙар // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 22 март 2023)

[пер.2010-1] 1,0 ^1,1 Официальный сайт Всероссийской переписи населения 2010 года. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года Өҙөмтә хатаһы: <ref> тег дөрөҫ түгел: «пер.2010» исеме бер нисә тапҡыр, икенсе йөкмәткегә билдәләнгән

[этнорф2010-2] Всероссийская перепись населения 2010. Национальный состав населения РФ 2010

[этноСРФ-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Всероссийская перепись населения 2010 г. Национальный состав регионов России

[4] Всеукраїнський перепис населення 2001. Русская версия. Результаты. Национальность и родной язык.

[5] Народы Дагестана / Отв. ред. С. А. Арутюнов, А. И. Османов, Г. Е. Сергеева. М.: Наука, 2002. С.492.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]