Танып

Танып

Тамғалары
Һаны һәм йәшәгән урыны
Барлығы: билдәһеҙ Рәсәй Федерацияһы Башҡортостан Асҡын, Балтас, Борай, Ҡариҙел, Мишкә һәм Тәтешле райондары
Тел	башҡорт (төньяҡ-көнбайыш диалект)
Дин	ислам

Танып — башҡорт ҡәбиләһе.

Телдәре башҡорт теле төньяҡ-көнбайыш диалектының танып һәм ҡариҙел һөйләштәренә ҡарай.

Ырыу-ҡәбилә ҡоролошо

• Ҡаҙансы
• Ҡайпан
• Ҡыр (Ҡара)
• Һыу (Өфө)

Тарихы

Башҡортостандың Рус дәүләтенә ҡушылыуынан һуң, ҡәбиләнең аҫаба ерҙәре Себер даруғаһының Танып улусын тәшкил итә.

XVIII быуат таныптар башҡорттарҙың башҡа ҡәбиләләре — балыҡсы, гәрә, ғәйнә, йылан, унлар, урандар менән күрше йәшәгән.

Танып башҡорттарының ерҙәре XVIII—XIX быуаттарҙа Бөрө һәм Уҫы өйәҙҙәренә, ә 1798—1854 йылдарҙа, Башҡортостанда идара итеүҙең кантон системаһы осоронда — 1-се, 5-се (артабан 10-сы, 11-се) башҡорт кантондарына ҡарай.

Урынлашыуы

Танып башҡорттарының тораҡ пункттары
РФ субъекты	Район	Тораҡ пункттар
Башҡортостан	Асҡын районы	Алъяғыш, Баҙансат, Башҡортостан, Вашъяҙы, Дәүләт, Ерекле Шишмә, Иҫке Ҡаҙансы, Иҫке Ҡара, Иҫке Мутабаш, Йырмаялан, Йәнкиҫәк, Ҡаракүл, Ҡарткиҫәк, Ҡубыяҙ, Ҡушкүл, Ҡыйғаҙы, Ҡышлауйылға, Ҡәйүм, Мутайылға, Олойылға, Олокүл, Сат, Солтанай, Төлгөҙбаш, Төпрәле, Хәтмулла, Әбдәл, Әүәҙәй, Яңауыл, Яңы Бағаҙы, Яңы Ҡаҙансы, Яңы Ҡара, Яңы Ҡарткиҫәк, Яңы Ҡубыяҙ, Яңы Мутабаш, Яңы Шишмә
	Балтас районы	Имән, Иҫке Балтас, Иҫке Илекәй, Көнтүгеш, Ҡомъяҙы, Маты, Мишәр, Мәнәгәҙ, Тоҙлоғош, Тутағас, Тушҡыр, Түбәнге Һикеяҙ, Уртайылға, Штәнде, Яңы Балтас, Яңы Тушҡыр
	Ҡариҙел районы	Ураҙбахты, Бағаҙытамаҡ, Дәүләт, Иҫке Бағаҙы, Урта Бағаҙы
	Тәтешле районы	Асауҙы, Ауыҡ-Бүләк, Байҡыбаш, Беләш, Бүл-Ҡайпан, Бәҙрәш, Иҫке Ҡайпан, Иҫке Салдау, Иҫке Һикәяҙ, Иҫке Шарҙаҡ, Кәлтәү, Ҡарман, Ҡытҡыйылға, Сәүкияҙ, Танып-Шишмә, Түбәнге Кәлтәй, Үрге Сәләй, Яңы Ҡайпан, Яңы Шарҙаҡ
Пермь крайы	Көйәҙе районы	Бәдәш (Ташлыйылға), Маныш, Салдау (Кесе Салдау, Яңы Салдау), Сикәш (Татар Сикәше)

Әҙәбиәт

• Асфандияров А. 3. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1. (рус.)
• Асфандияров А. 3. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Уфа: Китап, 2009. — 744 с. — ISBN 978-5-295-04683-4. (рус.)
• Башкирские родословные = Башҡорт шәжәрәләре / Рос. акад. наук. Уфим. науч. центр. Центр этнол. исслед., Акад. наук Респ. Башкортостан. Отд-ние гуманитар. наук; Сост., предисл., поясн. к пер. на рус. яз., послесл. и указ. Р. М. Булгакова, М. Х. Надергулова; науч. рук. Р. Г. Кузеев. Вып. 1. — Уфа: Китап, 2002. — С. 383—384. — 478 с. — ISBN 5-295-03089-X.
• Ғаязов Әл. С., Ғаязов Ән. С. Ҡаҙансылар иле. — Өфө: ДизайнПолиграфСервис, 2007. — 192 с. — ISBN 978-5-94423-125-3.
• История башкирских родов. Танып. Том 6. / С. И. Ха­мидуллин, Ю. М. Юсупов, Р. Р. Асылгужин, Р. Р. Шайхеев, И. Р. Саитбатталов, Ф. X. Гайсина, Р. М. Рыскулов, А. Я. Гуме­рова, Г. Ю. Галеева, Г. Д. Султанова. — Уфа: ГУП РБ Уфимский полиграфкомбинат, 2014. — Т. 6. — 376 с. — ISBN 978-5-85051-629-1. (рус.)
• Йәнғужин Р. З. Башҡорт ҡәбиләләре тарихынан. — Өфө: Башҡортостан «Китап» нәшриәте, 1995. — 96 с. — ISBN 5-295-02551-3.
• Кузеев Р. Г. Происхождение башкирского народа: Этнический состав, история расселения. — М.: Наука, 1974. — 572 с. (рус.)
• Солтангәрәева Р. Ә. Танып ырыуы башҡорттары ижады // Ватандаш. — 2008. — № 8. — С. 135—150. — ISSN 1683-3554.

Һылтанмалар

• Йәнғужин Р. З. Танып // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.

Видеояҙмалар

• YouTube сайтында Башкирское родословие: Танып, Казанчи, Кайпан Сценарий авторы С. Хәмиҙуллин, реж. А. Өмөтбаев. «Историческая среда», «Башҡортостан» ДУП ТРК, 2010 йыл.