Кеплер (телескоп)
«Ке́плер» — НАСА йыһан обсерваторияһында үтә һиҙгер фотометрлы орбиталь телескоп. Ергә оҡшаш экзопланеталарҙы (Ҡояш системаһынан ситтәге планеталарҙы — башҡа йондоҙҙарҙы) эҙләү маҡсаты өсөн махсус төҙөлгән беренсе йыһан аппараты. Планеталарҙың хәрәкәт закондарын асҡан немец математигы һәм астрономы Иоганн Кеплер хөрмәтенә атала. Обсерватория бер үк ваҡытта 100 меңдән ашыу йондоҙҙарҙы күҙәтә ала. Йондоҙ тирәләй планетаның булыуы уның сағыулығының периодик үҙгәреүе буйынса билдәләнә.[7]
«Кеплер» 2009 йылдың 6 мартында АҠШ-тың Көнсығыш яр буйы ваҡыты менән 22:49 сәғәттә (7 март Мәскәү ваҡыты менән 06:49 сәғәттә) ебәрелә. Төҙөлөш һәм сафҡа индереү менән НАСА-ның «Лаборатория реактивного движения» ғилми тикшернеү үҙәге идара итә, «Кеплер»ҙың осоу системаларын эшләү өсөн беренсел подрядсы «Ball Aerospace» яуаплы була. 2009 йылдың декабренән миссия менән идара итеү өсөн яуаплылыҡ Эймс ғилми-тикшеренеү үҙәгенә йөкмәтелә, ул шулай уҡ телескоптың фәнни мәғлүмәттәренә күпләп анализ үткәрә.
Төп программа 3,5 йылға иҫәпләнә. 2013 йылдың 12 майында Кеплер телескобы сафтан сыға; орбита обсерваторияһы боҙола, ә борт компьютеры «йоҡо режимына» күсә. Маховиктарҙың сафтан сығыуынан һуң аппараттың теүәл ориентацияһы мөмкин булмаһа ла, мәғлүмәттәрҙе анализлау бер нисә йыл дауам итә.
Ер ҙурлығындағы планеталар һәм унан да бәләкәйерәктәрҙе асыу кеүек мөһим һәм хатта сенсацион асыштар яһала. Кеплер 530 506 йондоҙҙо күҙәтә һәм 2023 йылдың 16 июненә төрлө тикшеренеүселәр төркөмө раҫлаған 2778 планета таба.[8]
Программаның маҡсаты[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
.
«Кеплер» телескобының фәнни маҡсаты — планета системаларының төҙөлөшөн һәм төрлөлөгөн өйрәнеү. Бының өсөн, күп йондоҙҙарҙы иҫәпкә алып, бер нисә маҡсатҡа өлгәшеү ҡарала:[7]
- Йәшәү зонаһында Ергә оҡшаш нисә планета һәм ҙур планета (йондоҙҙарҙың бөтә спектраль төрҙәре өсөн) булыуын билдәләү.
- Был планеталарҙың орбиталарының дәүмәлен һәм форма диапазонын иҫәпләү.
- Күп йондоҙло системаларҙағы планеталарҙың һанын баһалау.
- Гигант планеталарҙың орбита үлсәмдәренең диапазонын, яҡтылығын, диаметрын, массаһын һәм ҡыҫҡа периодик тығыҙлығын билдәләү.
- Һәр табылған планета системаһында башҡа ысулдар ҡулланып өҫтәмә объекттар табыу.
- Планеталар системаһы табылған йондоҙҙарҙың үҙенсәлектәрен өйрәнеү.
- Алдағы 2 йылда «Кеплер» үҙенең химик составы буйынса Ергә оҡшаш яҡынса 50 планета табасаҡ тип күҙаллана.
Кеплер телескобының күреү яланы күк сфераһының 105 квадрат градус майҙаны менән сикләнә[9], был бөтә күк сфераһы майҙанының дүрттән бер өлөшөнә генә тиң, ул 41253 квадрат градус тәшкил итә. Был өлкә күк сфераһының төньяҡ ярымшарҙағы өс йондоҙлоҡҡа ҡағыла — Аҡҡош, Лира һәм Аждаһа[10]. «Кеплер» күҙәткән күк участкаһын йондоҙло күктә табыу еңел. Ул Йәйге-көҙгө өсмөйөш менән бәйле, айырыуса астеризм. менән күренеп тора. Күк сфераһының төньяҡ ярымшарында, һәм көҙөн Ерҙең Төньяҡ ярымшарының урта киңлектәрендә яҡшы күренә. Был оҙонса тигеҙ эргәле өсмөйөштә өс сағыу йондоҙ бар — Вега (α Лира), Денеб (α Аҡҡош) һәм Альтаир (α Бөркөт) ҡыҫҡа яғы (Денеб — Вега) күрһәтелгән участканы киҫеп үтә һәм уның менән ҙурлығы буйынса сағыштырыла.
Техник характеристикалары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Габариттары: диаметры яҡынса 2,7 м һәм оҙонлоғо яҡынса 4,7 м.
- Массаһы: дөйөм 1052,4 кг, фотометры 478 кг, йыһан аппараты 562,7 кг, 11,7 кг — ауырлығы гидразинлы яғыулыҡ.
Ҡеүәтте дөйөм майҙаны 10,2 м2 булған, төрлө яҫылыҡтарҙа урынлашҡан дүрт ҡояш батареяһы тәьмин итә. 2860 күҙәнәктән торған аккумулятор батареялары 1100 ватт ҡеүәт бирә. Электр һаҡлауҙы 20 А×х ҡеүәтле литий-ионлы аккумулятор батареяһы тәьмин итә. Электрон хәтер (ҡаты туплаусы) 16 Гбайт һыйҙырышлы һәм 60 көн эсендә мәғлүмәттәр йыйыуға иҫәпләнгән. Эшкәртеү мәғлүмәттәре 30 көн һайын пакеттарҙа трансляциялана.[7]
Фотометр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Фотометр тикшеренеүҙәр үткәреү өсөн дөйөм сиселеше 95 мегапиксел булған 42 ПЗС-матрицанан һәм массивтың мөйөштәрендә теүәл идара итеүҙе тәьмин итеү өсөн урынлаштырылған дүрт өҫтәмә ПЗС-матрицанан тора. 42 CCD-матрицаның һәр береһенең үлсәме 5×2,5 см һәм 2200×1024 пикселле. 2010 йылдың 12 ғинуарында фотометрҙың ике фотометр матрицаһынан торған бер модуле сафтан сыға. Матрицанан мәғлүмәттәр һәр 6 секунд һайын алына, туйындырыу сигенә етә һәм борттағы компьютерҙа һәр пиксел өсөн 30 секунд эсендә ҡабатлана. 42 матрицалы ҡоролманың һәр береһенең мәғлүмәт өсөн 2 сығышы бар, йәғни бөтәһе 84 мәғлүмәт шинаһы бар. Үткәреү һыҙаты 430890 нм тәшкил итә. Күҙәтеү өсөн 16-сы йондоҙ дәүмәленә тиклемге йондоҙҙар бар.[11]
Телескоп шмидт системалары. Апертураһы 0,95 метр (шул уҡ ваҡытта телескоптың беренсел көҙгөһөнөң диаметры 1,4 метр). Күреү майҙаны 115 квадрат градус.
Эш температураһы режимы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Шмидт корректоры, метр оҙонлоҡтағы, телескоптың алғы яғындағы бер аҙ сферик булмаған линза ,-30 °C, ә артҡы яғындағы беренсел көҙгө −11 °C кимәлендә эшләй. ПЗС-матрицаһы фокаль яҫылыҡта детектор тауыштарын кәметеү өсөн −85 °C температурала эшләргә тейеш була. Ябыҡ туҙанға ҡаршы ҡапҡасы менән калибрлау ваҡытында телескоп компоненттарының күбеһе бер аҙ йылыраҡ. Экстремаль түбән температурала эшләү өсөн шыйыҡландырылған газ менән һыуытыу талап ителмәй, ә телескоптың эшләү ваҡыты техниканың ышаныслылығы менән сикләнә.
Миссия барышы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Обсерватория Канаверал морононо космодромдан 2009 йылдың 6 мартта АҠШ Көнсығыш яр буйы ваҡыты буйынса 22:49 сәғәттә (7мартта Мәскәү ваҡыты буйынса 06:49 сәғәттә) ебәрелә. Орбитаға аппаратты «Дельта-2» ракета-йөрөтүсе сығара.
Ике тапҡыр, 2006 йылдың ғинуар һәм мартында, финанс проблемалары арҡаһында старт кисектерелә. Миссияның дөйөм хаҡы яҡынса 467 миллион доллар тәшкил итә.
Орбитаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Телескоп Ер орбитаһына яҡын, ләкин орбиталь периоды бер аҙ оҙонораҡ булған түңәрәк гелиоцентрик орбитала урынлаштырыла. Орбитаның ярым күсәре — 1.0132 АУ, эксцентриклығы 0.036091, афелий 1.0498 а.е, перигелион 0.97667 АУ, орбиталь ауышлығы 0,44745°, әйләнеү периоды 372,53 тәүлек, перигелион аргументы 2,9411° уртаса аномалия 41,177° тигәнде аңлата, уртаса мөйөш хәрәкәте 0,96635°/тәүлек тигәнде аңлата. Ҡояш тирәләй хәрәкәтендә «Кеплер» яйлап Ерҙән ҡалыша; Ергә тиклемге алыҫлығы 2017 йылдың 1 июленә 0,937 АУ (140,2 млн км) тәшкил итә.[7]
2009 йыл[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
2009 йылдың 8 апрелендә аппарат фотометрҙың калибрланмаған камераһы (неоткалиброванная камера) төшөргән беренсе фотоһүрәтте тапшыра. Унда Аҡҡош һәм Лира йондоҙлоҡтарҙың 4,5 миллионға яҡын йондоҙо бар . Буталсыҡ һүрәт булыуға ҡарамаҫтан, фотола TrES-2 йондоҙо яҡшы күренә һәм таралған тупланма NGC 6791 яҡшы күренә. TrES-2 Кеплер-1 тип атала, сөнки ул Кеплер тарафынан беренсе булып асылған, уның кәм тигәндә бер планетаһы бар..Калибрлау тамамланғансы «Кеплер» шулай уҡ газ гиганты планетаһының атмосфераһын таба, шулай итеп, яңы обсерваторияның иҫ киткес мөмкинселеген күрһәтә. Британия ғалимдары билдәләүенсә, «Кеплер» орбиталь телескобы алыҫ экзопланеталарҙы ғына түгел, ә шулай уҡ уларҙың юлдаштарын да билдәләүгә һәләтле.. Иҫәпләүҙәр күрһәтеүенсә, «Кеплер» теоретик рәүештә 0,2 Ерҙән артыҡ массалы экзопланеталарҙың юлдаштарын таба ала.[11]
2010 йыл[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
2010 йылдың 4 ғинуарында тәүге 5 планетаның асылыуы тураһында иғлан ителә (Kepler-4 b, Kepler-5 b, Kepler-6 b, Kepler-7 b һәм Kepler-8 b). Был планеталарҙың барыһы ла «эҫе Юпитерҙар» 3,3 көндән 4,9 көнгә тиклем әйләнеш периоды менән.[12] 2010 йылдың 9 ғинуарында фотометрҙың фотометрлы 42 модулдең 2-һе сафтан сыға. Ошо мәлдән башлап «Кеплер» күҙәтеү майҙаны яҡынса биш процентҡа кәмей.
2010 йылдың 15 июнендә телескоптың тәүге 43 көн күҙәтеүҙәрендә йыйылған мәғлүмәттәрҙе эшкәртеү һөҙөмтәләре баҫылып сыға. «Кеплер» был ваҡыт эсендә күк йөҙөн өҙлөкһөҙ күҙәтә һәм 706 потенциаль планетаны таба, уларҙың ҙурлығы Ерҙең ҙурлығынан алып Юпитерҙан бер аҙ ҙурыраҡ арала тирбәлә. Ғалимдар «ҡыҙыҡһыныуға эйә булмаған» 306 кандидат тураһында мәғлүмәт бирә. Ҡалған 400 планета-кандидат тураһында мәғлүмәттәрҙе, шул иҫәптән Ергә оҡшаш планеталарҙы, ғалимдар 2011 йылдың февралендә яңынан тикшерергә һәм баҫтырырға ниәтләй[13].
2011 йыл[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
2011 йылдың 11 ғинуарында ғалимдар бик аҙ билдәле экзопланета — Kepler-10 b табылыуы тураһында хәбәр итә , радиусы Ерҙекенән 1,42 тапҡырға ғына ҙурыраҡ.
2011 йылдың 2 февралендә 2009 йылдың 13 майынан 16 сентябренә тиклем күҙәтеүҙәр һөҙөмтәләре мәғлүмәттәре баҫылып сыға. Уларҙа планетаға 1235 кандидат тураһында хәбәр ителә. Шуларҙың алтмыш һигеҙе яҡынса Ер ҙурлығында; 288 суперер; 662-һе Нептун ҙурлығында; 165 Юпитер ҙурлығында һәм 19 Юпитерҙан ҙурыраҡ. Кандидаттарҙың 54 планетаһы йәшәү зонаһында, уларҙың бишәүһе ҙурлығы буйынса Ергә яҡын.
2011 йылдың 23 сентябрендә 2009 йылдың 18 сентябренән 16 декабренә тиклем күҙәтеүҙәр һөҙөмтәләре мәғлүмәттәре баҫылып сыға.
2011 йылдың декабрь башында «Кеплер» тарафынан асылған беренсе суперер йәшәү зона һында Kepler-22 b һәм бер аҙ һуңыраҡ радиусы Ерҙекенән бәләкәйерәк булған планета Kepler-20 e табылыуы тураһында хәбәр ителә.
2012 йыл[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
2012 йылдың ғинуарында өс мини-ер KOI-961, йондоҙ янында табылыуы тураһында иғлан ителә, уларҙың береһе Марс ҙурлығында
2012 йылдың 4 апрелендә телескоптың миссияһын кәм тигәндә 2016 йылға тиклем оҙайтыу тураһында иғлан ителә.
2012 йылдың 16 июлендә гиростабилизацияланған платформаның дүрт двигатель-маховигының береһе ватыла.
2012 йылдың ноябре Кеплер үҙенең миссияһының төп өлөшөн тамамлай, әммә тағы ла дүрт йыл дауамында эшен дауам итә.
2013 йыл[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
2013 йылдың 7 ғинуарында Америка астрономия йәмғиәтенең 221- се съезында 2009 йылдың майынан 2011 йылдың мартына тиклем күҙәтеүҙәр һөҙөмтәләре тәҡдим ителә, планета-кандидаттар һаны 2740-ҡа тиклем еткерелә. 2012 йылда бирелгән мәғлүмәттәргә ҡарата кандидаттар һаны үҫеше ике Ерҙән кәмерәк ҙурлыҡта күҙәтелә. 2013 йылдың 12 майында гиростабилизацияланған платформаның 4-се двигатель-маховигы билдәһеҙ сәбәптәр арҡаһында ватыла. Аппараттың ориентирлашыуы тотороҡһоҙлана Һәм Кеплерҙы әйләндереү өсөн ориентирлау двигателдәрен ҡулланыу планлаштырыла, NASA иҫәпләүҙәренсә, улар өсөн яғыулыҡ тағы бер нисә айға етерлек була.
2013 йылдың 16 майында матбуғатта телескоптың сафтан сығыуы тураһында хәбәрҙәр барлыҡҡа килә, әммә 2014 йылда инженерҙар уның эшкә яраҡлығын тергеҙеүгә өлгәшә.
2014 йыл[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
2014 йылдың 30 майында рәсми рәүештә яңы «К2» миссияһы старт ала, ул эклиптика яҫылығының төрлө участкаларҙың 75 тәүлек дауамында сағыу йондоҙҙарын күҙәтеүҙән ғибәрәт.. Өсөнсө двигатель-маховик урынына йыһан аппаратын тотороҡландырыусы фактор сифатында был миссияла ҡояш нурланышы баҫымы ҡулланыла.
2015 йыл[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
2015 йылдың ғинуарында «Кеплер» раҫлаған планеталар һаны 1000-дән ашып китә. Шулай уҡ 2015 йылдың ғинуарында НАСА 11,2 миллиард йыллыҡ йондоҙ Кеплер-444 (Ғаләм йәшенең 80 проценты) тирәләй Ергә оҡшаш раҫланған биш экзопланета табылыуы тураһында хәбәр итә, был йондоҙ системаһын әлеге ваҡытта асылғандарҙың иң боронғоһо итә[14]
2015 йылдың апрелендә кампанияның тамамланыуы тураһында иғлан ителә. (7 февраль — 24 апрель 2015), яҡынса 16 000 йондоҙҙо һәм ике билдәле таралған йондоҙҙар тупланмаларын , Плеяд һәм Гиадты, күҙәтеүҙе үҙ эсенә ала.
2015 йылдың майында «Кеплер» яңы ғына асылған суаернова KSN 2011b (1а тибындағы), шартлағанға тиклем, шартлау һәм унан һуңғы процесты күҙәтә.. Супернованың шартлағанға тиклемге деталдәре ғалимдарға «ҡара материяны» яҡшыраҡ аңларға ярҙам итә.
2015 йылдың 24 июлендә NASA раҫланған экзопланета Kepler-452 b асыуы тураһында иғлан итә,Ул Ер ҙурлығында һәм Ҡояшҡа оҡшаш йондоҙҙоң йәшәү зонаһында әйләнә. Был йондоҙ 1,5 миллиард йылға олораҡ, Ҡояштан 4 процентҡа ҙурыраҡ һәм 10 процентҡа сағыуыраҡ.[15]
4696 кандидатты үҙ эсенә алған «Кеплер» планета-кандидаттарҙың етенсе каталогы сығарыла, был 2015 йылдың ғинуарында сығарылған каталогҡа ҡарағанда 521 кандидатҡа артығыраҡ.
2016 йыл[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
2016 йылдың 10 апрелендә НАСА инженерҙары «Кеплер»ҙың авария хәлен теркәй. Шул уҡ ваҡытта телескоп автоматик рәүештә тотороҡлана һәм антеннаны Ергә йүнәлтә, инженерҙарға телеметрия алырға мөмкинлек бирә. 11 апрелдә телескоп менән идара итеү тергеҙелә.
2018 йыл[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
2018 йылдың 30 октябрендә NASA рәсми вәкиле Пол Херц Kepler йыһан обсерваторияһы миссияһының тамамланыуы тураһында иғлан итә.[11]
2018 йылдың 15 ноябрендә «Кеплер» үҙ эшен туҡтата, сөнки орбитаға ҡайтыу өсөн яғыулыҡ етмәй. Ошо көндә Иоганн Кеплер вафат була
Миссия һөҙөмтәләре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
2015 йылдың июленә ҡарата телескоп аша асылған 4700 кандидаттың 1000-дән ашыу планетаһының тәбиғәте раҫланған. Бөтә кандидаттар араһында 49 % Ерҙән 2 тапҡыр бәләкәйрәк Кандидаттарҙың яҡынса 40 % күп планеталы системалар составына инә. Кеплер ғалимдары төркөмө тарафынан асылған планеталарға кандидаттарҙан тыш, ҡайһы берҙәрен проектында ҡатнашыусылар аса, унда шулай уҡ астрономия менән мауығыусылар ҙа инә.[11]
«Кеплер»-ҙың иң әһәмиәтле асыштары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
«Кеплер» тарафынан асылған бер гигантлы ҡайһы бер системалар:[16]
- Kepler-4 b, Kepler-5 b, Kepler-6 b, Kepler-7 b, Kepler-8 b Кеплер проекты тарафынан асылған тәүге раҫланған планеталар-эҫе гиганттар (ҡарағыҙ. Газ планетаһы);
- Kepler-39 b — беренсе раҫланған һоро кәрлә;
- Kepler-45 — эҫе юпитерҙың (горячий юпитер) ҡыҙыл кәрлә тирәләй әйләнгән тәүге билдәле ҡыҫҡа ваҡытлы системаһы
«Кеплер» асҡан ҡайһы бер күп планеталы системалар:
- Kepler-9 — беренсе күп планеталы система, транзит ысулы менән асылған;
- Kepler-10 — ике суперер системаһы, шуларҙың береһе Кеплер-10с — бөтә билдәле экзопланеталарҙың иң ҙур ҡаялы суперер;
- Kepler-36 — бик яҡын орбиталарҙа бер-береһе тирәләй әйләнгән ике транзит планета системаһы менән һары подразделение: Кеплер-36 б — ерҙән 1,49 тапҡырға ҙур диаметрлы суперер, һәм ул башлыса тау тоҡомдарынан тора, ә Кеплер-36 с — мини-Нептун, Ерҙән 3,68 тапҡырға ҙурыраҡ;
- Kepler-223 — үҙ-ара резонанстары 8:6:4:3 булған орбиталарҙа әйләнгән дүрт планета, суперер йәки нептундар системаһы;
- Kepler-37 — бөтә билдәле экзопланеталарҙың иң бәләкәйен үҙ эсенә алған система: Kepler-37 b ерҙең 0,354 радиусын тәшкил итә, йәғни Меркурий радиусынан бер аҙ ғына бәләкәйерәк ;
- Kepler-138 — ҡыҙыл кәрлә, уның тирәләй өс транзит планетаһы билдәле;
- Kepler-11 — кәм тигәндә алты транзит планетаһы булған йондоҙ;
- Kepler-90 — 8 транзит планетаһы булған система, система HD 10180 менән бергә
- Kepler-444 — боронғо K2V класс йондоҙоноң компактлы системаһы, Ерҙән бәләкәйерәк 5 планетанан тора.
«Кеплер»: тарафынан асылған икеләтә тығыҙ йондоҙҙар системаһындағы планеталар:
- Kepler-47 — икеләтә тотолған йондоҙ тирәләй әйләнгән өс транзит планетаһы булған система: планеталарҙың береһе дөйөм йәшәү зонаһы йондоҙло пар;
- Kepler-64 — (PH1) иерархиялы дүрт тапҡыр йондоҙ системаһы, уның парҙарының береһе тирәләй проект ирекмәндәре тапҡан планета "Planet Hunters әйлдәнә "Кеплер " фәнни мәғлүмәттәрендә планетаның ҙурлығы Ерҙән 6,18 тапҡырға ҙурыраҡ.
«Кеплер» тарафынан табылған планеталар:
- Kepler-22 b — йондоҙҙоң йәшәү зонаһында телескоп асҡан беренсе планета: моғайын, Нептундың миниатюр аналогы ;
- Kepler-62 — биш планетаны үҙ эсенә алған ҡыҙғылт-һары кәрлә системаһы, уларҙың икәүһе йәшәү зонаһында әйләнә һәм суперер ҙурлығында;
- Kepler-69 ике билдәле планетаһы булған һары кәрлә системаһы, уларҙың береһе йәшәү зонаһының эске ситендә әйләнә;
- Kepler-296 — ҡыҙыл кәрлә системаһы, уның кәм тигәндә бер планетаһы (e) йәшәү зонаһында урынлашҡан; уның радиусы 1,53 ± 0,26 ер радиусы менән баһалана;
- Kepler-186 — биш планеталы система, йәшәү зонаһының тышҡы ситендә ~130 тәүлек периоды менән әйләнгән ер ҙурлығындағы планетаны үҙ эсенә ала;
- Kepler-438 b — радиусы 1,12 булған планета , ҡыҙыл кәрләнең йәшәү зонаһында ~35 тәүлек периоды менән әйләнә; , Kepler-395 с менән бер рәттән Венераның аналогы булып тора, тип фаразлана.
- Kepler-442 b — радиусы 1,34 булған планета кеше йәшәгән зонала йондоҙҙар һуңғы спектраль K класы, ~112 тәүлек периоды менән әйләнә.
- Kepler-452 b — радиусы 1,6 булған планета , ҡояшҡа оҡшаш йәшәү зонаһында ~385 тәүлек периоды менән әйләнә.
«Кеплер» тарафынан табылған башҡа системалар:
- Kepler-21 b — F-субгиганттың эҫе суперере;
- KIC 12557548 — ҡыҙғылт-һары кәрлә 0,14 ҡояш яҡтылығы менән яҡынса 470 алыҫлыҡта парсек системаһы, тиҙ парға әйләнгән планетаны үҙ эсенә ала, Уның массаһы 0,1 Ер массаһы, ул 15,685 сәғәтлек период менән әйләнә;
- Kepler-78 b — ер ҙурлығындағы планета, билдәле экзопланеталар араһында иң ҡыҫҡа периодтарҙың береһендә орбитала әйләнә.
- Kepler-421 b — билдәле транзит планеталар араһында иң оҙон әйләнеү осорона эйә булған Нептун ҙурлығындағы планета, ҡар һыҙығына яҡын урынлашҡан;
- Kepler-409 b — Ер диаметры 1,19 булған планета, 69 тәүлек периоды менән Ҡояшҡа оҡшаш йондоҙ тирәләй әйләнә, Сулпандың беренсе иң теүәл аналог булып торалыр, тип фаразлана>;
- K2-39b — яҡынса һигеҙ радиусы һәм массаһы яҡынса 50 Ер радиусы булған субгигант йондоҙ.
«Кеплер» тарафынан табылған планета булмаған тәбиғәтле объекттар:
- KOI-74 b — 0,252 Ҡояш массаһын тәшкил иткән транзит аҡ кәрлә, A1V йондоҙ тирәләй 5,19 тәүлек периоды менән әйләнә;
- KOI-256 — тар икеләтә система, составында аҡ кәрлә һәм ҡыҙыл кәрлә, дөйөм масса үҙәге тирәләй 1,38 тәүлектә әйләнә.
Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- TESS
- Kepler object of interest
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 https://www.jpl.nasa.gov/news/press_kits/Kepler-presskit-2-19-smfile.pdf
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Макдауэлл Д. Jonathan's Space Report — 1989.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 https://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi?find_body=1&body_group=mb&sstr=-227
- ↑ https://www.nasa.gov/mission_pages/kepler/news/keplerm-20090514.html
- ↑ https://www.nasaspaceflight.com/2018/10/kepler-retired-after-running-out-of-fuel/
- ↑ https://www.jpl.nasa.gov/news/kepler-telescope-bids-goodnight-with-final-commands
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Справочная:космическая обсерватория «Кеплер», Научно-популярное. Астраномия (29 ноябрь 2018). 19 апрель 2024 тикшерелгән.
- ↑ Kepler, the Little NASA Spacecraft That Could, No Longer Can (30 октябрь 2018). 31 октябрь 2018 тикшерелгән.
- ↑ Jack J. Lissauer, Imke de Pater. Fundamental Planetary Science: Physics, Chemistry and Habitability. — Cambridge University Press, 2013. — С. 395.
- ↑ Jay M. Pasachoff, Alex Filippenko. The Cosmos: Astronomy in the New Millennium. — Cambridge University Press, 2013. — С. 241.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Наследие «Звёздного вестника», Астрономия. Комонавтика (18 февраль 2015). 19 апрель 2024 тикшерелгән.
- ↑ Kepler: The First Five 2010 йыл 28 май архивланған. } (Тикшерелеү көнө: 19 апрель 2024)
- ↑ NASA — NASA Releases Kepler Data on Potential Extrasolar Planets (Тикшерелеү көнө: 19 апрель 2024)
- ↑ Campante, T. L.; Barclay, T.; Swift, J. J.; Huber, D.; Adibekyan, V. Zh.; Cochran, W.; Burke, C. J.; Isaacson, H.; Quintana, E. V.; Davies, G. R.; Silva Aguirre, V.; Ragozzine, D.; Riddle, R.; Baranec, C.; Basu, S.; Chaplin, W. J.; Christensen-Dalsgaard, J.; Metcalfe, T. S.; Bedding, T. R.; Handberg, R.; Stello, D.; Brewer, J. M.; Hekker, S.; Karoff, C.; Kolbl, R.; Law, N. M.; Lundkvist, M.; Miglio, A.; Rowe, J. F.; Santos, N. C.; Van Laerhoven, C.; Arentoft, T.; Elsworth, Y. P.; Fischer, D. A.; Kawaler, S. D.; Kjeldsen, H.; Lund, M. N.; Marcy, G. W.; Sousa, S. G.; Sozzetti, A.; White, T. R. An Ancient Extrasolar System with Five Sub-Earth-size Planets (инг.) // The Astrophysical Journal : journal. — IOP Publishing, 2015. — Т. 799. — № 2. — С. article 170. — DOI:10.1088/0004-637X/799/2/170 — — Ҡалып:Arxiv
- ↑ Jenkins, Jon M.; Twicken, Joseph D.; Batalha, Natalie M.; Caldwell, Douglas A.; Cochran, William D.; Endl, Michael; Latham, David W.; Esquerdo, Gilbert A.; Seader, Shawn; Bieryla, Allyson; Petigura, Erik; Ciardi, David R.; Marcy, Geoffrey W.; Isaacson, Howard; Huber, Daniel; Rowe, Jason F.; Torres, Guillermo; Bryson, Stephen T.; Buchhave, Lars; Ramirez, Ivan; Wolfgang, Angie; Li, Jie; Campbell, Jennifer R.; Tenenbaum, Peter; Sanderfer, Dwight; Henze, Christopher E.; Catanzarite, Joseph H.; Gilliland, Ronald L.; Borucki, William J. Discovery and Validation of Kepler-452b: A 1.6 R⨁ Super Earth Exoplanet in the Habitable Zone of a G2 Star (инг.) // The Astronomical Journal : journal. — IOP Publishing, 2015. — Т. 150. — № 2. — С. 56. — DOI:10.1088/0004-6256/150/2/56
- ↑ 10 любопытных открытий космического телескопа «Кеплера, Hi-News.ru (18 февраль 2015). 19 апрель 2024 тикшерелгән.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Справочная:космическая обсерватория «Кеплер», Научно-популярное. Астраномия (29 ноябрь 2018). 19 апрель 2024 тикшерелгән.
- Миссия тураһында мәҡәлә рус телендә
- Беренсе 5 планета өсөн кеплер фотометрияһы
- 10 любопытных открытий космического телескопа «Кеплера, Hi-News.ru (18 февраль 2015). 19 апрель 2024 тикшерелгән.
- Наследие «Звёздного вестника», Астрономия. Комонавтика (18 февраль 2015). 19 апрель 2024 тикшерелгән.