Литвинова Елизавета Фёдоровна

Литвинова Елизавета Фёдоровна
Зат	ҡатын-ҡыҙ
Гражданлыҡ	Рәсәй империяһы
Тыуған ваҡыттағы исеме	рус. Елизавета Федоровна Ивашкина
Тыуған көнө	21 сентябрь 1845({{padleft:1845|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:21|2|0}})
Тыуған урыны	Тула, Рәсәй империяһы
Вафат булған көнө	1919
Һөнәр төрө	математик, уҡытыусы, учитель средней школы, гимназии, биограф
Эшмәкәрлек төрө	математика, педагогика һәм биографистика[d]
Уҡыу йорто	Цюрихтың Швейцария юғары техник мәктәбе Бернский университет[d]
Диссертация	Q57313862?
Ғилми етәксе	Людвиг Шлефли[d]
Кемдә уҡыған	Карл Герман Амандус Шварц[d]
Вики-проект	Проект:Математика[d]
Литвинова Елизавета Фёдоровна Викимилектә

Елизавета Федоровна Литвинова (ҡыҙ фамилияһы Ивашкина; 21 сентябрь 1845({{padleft:1845|4|0}}-{{padleft:9|2|0}}-{{padleft:21|2|0}}), Тула — 1919) — урыҫ математигы, педагог һәм фәнде популярлаштырыусы .

Биографияһы

Литвинова Екатерина Федоровна 1845 йылдың 21 сентябрендә Тула губернаһында дворян ғаиләһендә тыуған. Башланғыс белемде Санкт-Петербург ҡатын-ҡыҙҙар урта мәктәбендә ала. 1866 йылда Елизавета Виктор Литвиновҡа кейәүгә сыға, ул Софья Ковалевскаяның ире В. О. Ковалевскийҙан айырмалы уға Европаға шундағы университеттарҙа уҡыу өсөн барырға рөхсәт итмәй. Математик белемде Петербургта А.nbsp;Н.nbsp;Страннолюбский етәкселеге аҫтында ала, ул София Ковалевскаяның остазы булған.

1872 йылда, ире үлгәндән һуң, Литвинова Цюрихҡа китә, унда политехник институтҡа уҡырға инә. 1873 йылда император Александр II Цюрихта уҡыған Рәсәй империяһы ҡатын-ҡыҙҙары тыуған илгә ҡайтырға тейеш, юғиһә эҙемтәләр менән осрашасаҡ тигән указ сығара. Литвинова указды һанға һуҡмаған күптәрҙең береһе була. Ул уҡыуын дауам итә, 1876 йылда Цюрихта бакалавр дәрәжәһен ала, ә 1878 йылда Берн университетында доктор дәрәжәһен алып, Людвиг Шлефли етәкселеге аҫтында «Решение проблемы отображения» темаһына докторлыҡ диссертацияһын яҡлай. 1897 йылда Брюсселдә Халыҡ-ара ҡатын-ҡыҙҙар конгресында ҡатнашҡан дүрт Рәсәй делегатының береһе була.

Карьераһы

Рәсәйгә ҡайтып, Литвинова 1873 йылдағы указды һанға һуҡмағаны өсөн университетта эш таба алмай. Ҡатын-ҡыҙҙар урта мәктәбендә уҡытыусы булып эшләй, С.В.Ковалевская, боронғо грек философы Аристотель, сәйәсмән һәм йәмәғәт эшмәкәре Фрэнсис Бэкон һ.б. кеүек билдәле кешеләр тураһындағы биографик мәҡәләләр яҙыу менән килемен тулыландыра. 35 йыл уҡытыу эсендә философия һәм математика уҡытыу практикаһы буйынса 70 ашыу мәҡәләләр яҙа.

Пенсияға китә, һәм, бөтә ихтималлыҡтар буйынса, Февраль һәм 1917 йылғы Октябрь революцияһын апаһы менән Рәсәйҙә ҡаршылай. Е.Ф. Литвинованың вафаты датаһы аныҡ билдәле түгел: бәлки, 1919 йылда Петроградта аслыҡ ваҡытында вафат була, башҡа фараздар буйынса, 1921 йәки 1922 йылда вафат була.

Әҫәрҙәре

• Даламбер, его жизнь и научная деятельность / С портр. Даламбера, грав. в Лейпциге Геданом. — СПб., 1891. — 80 с., 1 л. фронт. (портр.) — (Жизнь замечательных людей. Биографическая библиотека Ф. Павленкова)
• Ф. Бэкон. Его жизнь, научные труды и общественная деятельность. — СПб., 1891.
• Джон Локк, его жизнь и философская деятельность — СПб., 1892. — 77 с.
• С. В. Ковалевская: (Женщина-математик): Её жизнь и учёная деятельность: Биогр. очерк / С портр. С. В. Ковалевской, грав. в Лейпциге Геданом. — СПб., 1894. — 92 с. — (Жизнь замечательных людей. Биографическая библиотека Ф. Павленкова)
• Кондорсэ, его жизнь и деятельность, научная и политическая. — СПб: тип. т-ва «Обществ. польза», 1894.
• Н. И. Лобачевский. Его жизнь и учёная деятельность. — СПб.: тип. П. П. Сойкина, 1895. — 79 с.

Библиография

• Koblitz, A. H. Elizaveta Fedorovna Litvinova (1845–1919) – Russian Mathematician and Pedagogue (инг.). — AWM Newsletter, 1984. — Т. 14. — № 1.
• Koblitz, A. H. Science, Women, and the Russian Intelligentsia: The Generation of the 1860s (инг.). — 1988. — Т. 79. — № 2. — С. 208—226. — ISSN 0021-1753. — DOI:10.1086/354696
• Björk, J. E. Sonja Kovalevsky: Her life and professorship at Stockholm / edited by. Albeverio, S., Elander, N., Nirrie Everitt W., Kurasov, P.. — Springer, 2002. — (Operator Methods in Ordinary and Partial Differential Equations). — ISBN 978-3-0348-9479-1.
• Marilyn, O., Harvey, J. Litvinova, Elizaveta Fedorovna (1862-1919?). — Routledge, 2003. — (A: The Biographical Dictionary of Women in Science). — ISBN 9781135963422.
• Koblitz, A. H. Elizaveta Fedorovna Litvinova / edited by. Bettye Anne Case, Anne M. Leggett. — Princeton University Press, 2005. — С. 54—59. — (Complexities: Women in Mathematics). — ISBN 0-691-11462-5.
• Bettye Anne Case, Anne M. Leggett. Complexities: Women in Mathematics. — 2005. — ISBN 978-0691114620.
• Valkova, O. The Conquest of Science: Women and Science in Russia, 1860–1940 (инг.). — 2008. — Т. 23. — № 1. — С. 136—165. — ISSN 0369-7827. — DOI:10.1086/591872
• Colbois, B., Riedtmann, C., Schroeder V. Société Mathématique Suisse / Swiss Mathematical Society 1910–2010. — 2010. — ISBN 978-3037190890.
• Koblitz, A. H. Science, Women and Revolution in Russia. — Routledge, 2013. — ISBN 90-5702-620-1.
• Renate, T. Aller Trotz Männerkultur zum": Naturwissenschaften Mathematik in Frauen und
• Коблиц А. Х. Елизавета Фёдоровна Литвинова = Elizaveta Fedorovna Litvinova (1845-1919?) / под ред. Гринштейна, С. и Пола Дж. Кэмпбелла. — Нью-Йорк: Greenwood Press, 1987. — С. 129–134. — (Женщины-математики: биобиблиографический справочник). — ISBN 978-0-313-24849-8.

Һылтанмалар

• Елизавета Фёдоровна Литвинова (англ.) в проекте «Математическая генеалогия»
• «Елизавета Литвинова», биографии женщин-математиков на сайте Колледжа Агнес Скотт^[en]
• Wege von Frauen: Mathematikerinnen in der Schweiz (PDF)
• Kurzbiografie bei Agnes Scott
• Kurzbiographie auf lib.ru
• Elizaveta Federovna Litvinova 2021 йыл 29 апрель архивланған. Epigenesys, 2017. [Consulta: 14 octubre 2018].
• http://biblioclub.ru Литвинова Елизавета Федоровна электронные книги, биография. 2021 йыл 23 апрель архивланған.