Муратов Дмитрий Андреевич

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Муратов Дмитрий Андреевич
рус. Дмитрий Андреевич Муратов
Рәсем
Зат ир-ат[1]
Гражданлыҡ  Рәсәй
Патронимы йәки матронимы Андреевич[d]
Тыуған көнө 29 октябрь 1961({{padleft:1961|4|0}}-{{padleft:10|2|0}}-{{padleft:29|2|0}})[2] (62 йәш)
Тыуған урыны Һамар, РСФСР, СССР[3]
Туған тел урыҫ теле
Яҙма әҫәрҙәр теле урыҫ теле
Һөнәр төрө журналист, телетапшырыуҙар алып барыусы
Эш урыны Новая газета[d][4]
Биләгән вазифаһы баш мөхәррир[d][4]
Уҡыу йорто Һамар дәүләт университеты[d][5]
Әүҙемлек урыны Мәскәү
Сәйәси фирҡә ағзаһы Яблоко[d][6]
Ойошма ағзаһы Комитет 2008: Свободный выбор[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Тасуирлау биттәре nobelprize.org/prizes/pe…[7]
 Муратов Дмитрий Андреевич Викимилектә

Дмитрий Андреевич Муратова ( 29 октябрь 1961({{padleft:1961|4|0}}-{{padleft:10|2|0}}-{{padleft:29|2|0}})[2] (62 йәш), Һамар[3]) — Рәсәй журналисы һәм хоҡуҡ яҡлаусы. «Новая газета»ның баш мөхәррире (1995-2017 йылдарҙа һәм 2019 йылдан), гәзиткә нигеҙ һалыусыларҙың береһе.

«Һүҙ азатлығын яҡлау буйынса тырышлығы өсөн» 2021 йылда Тыныслыҡ буйынса Нобелб премияһы лауреаты (бойондороҡһоҙ Рәсәй тарихында беренсе һәм хоҡуҡ яҡлаусы Андрей Сахаров һәм совет президенты Михаил Горбачевтан һуң был награданы ала)[8][9].

Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Дмитрий Моратов 1961 йылдың 30 октябрендә Куйбышевта тыуған. 1983 йылда Куйбышев дәүләт университетының филология факультетын тамамлай, шунан һуң 1983-1985 йылдарҙа Совет Армияһында хеҙмәт итә.[10].

Хәрби хеҙмәттән һуң «Волжский комсомолец» гәзитендә эшләй. 1987 йылда «Комсомольская правда» гәзитенең комсомол тормошо бүлеге мөдире була. 1990 йылда баҫманың мәғлүмәт бүлеге мөхәррире була. 1992 йылдың ноябрендә «КП»-нан китә һәм бер үк ваҡытта «6-й этаж» журналистар ширҡәтенә нигеҙ һала, уның составына гәзиттең яңы редакция сәйәсәте менән риза булмаған журналистар ҙа инә. Киләһе йылда ширҡәт «New Daily New Newspaper» гәзитенә нигеҙ һалыусы була, уның беренсе сығарылышы 1993 йылдың 1 апрелендә сыға. Моратов уның редакцияһына инә һәм баш мөхәррир урынбаҫары була.[10]

1994 йылдың декабренән — 1995 йылдың ғинуарында Чечня территорияһындағы хәрби зонала гәзиттең махсус хәбәрсеһе була. 1995 йылдың февралендә «Новая ежедневная газета»нан «Новая газета» тип кенә аталған баҫманың баш мөхәррире була.[10]Күпмелер ваҡыт Моратов гәзиттә һәм телевидениела эшләүҙе берләшә. Әйтәйек, 1997 йылда «Пресс-клуб» (ATV — ORTV) программаһын алып барыусы була, 1998-2000 йылдарҙа — «НТВ» телеканалында «Суд идёт» аҙналыҡ программаһын алып барыусы була.. 2004 йылда «2008: Свободный выбор» комитетына нигеҙ һала, әммә 2005 йылда унан ситләшә, «демократтарҙың берләшергә тырышыуы менән бөтөнләй ҡәнәғәт түгелмен» тип белдерә..

Рәсәй Президенты Дмитрий Медведев менән «Новая газета» гәзитенең баш мөхәррире Дмитрий Муратовҡа интервью ваҡытында, 2009 йыл

2004 йылда Яблоко Рәсәй демократик партияһына инә.[3] 2005 йылда «Крокодил» журналының милекселәре иҫәбенә инә.[11]. Әммә 2008 йылда яңыртылған журнал ншер ителеүҙән туҡтатыла[12].

2009 йылда Мәскәү ҡала думаһына V саҡырылыш һайлауҙарҙа «Яблоко» партияһы ярҙамы менән, V саҡырылыш Мәскәү ҡала думаһына инә. 2011 йылда 101 номеры буйынса Яблоко Рәсәй Берләшкән Демократик партияһының һайлау исемлегенә инә.[10]

2013 йылдан алып әлеге көнгә тиклем Моратов Рәсәй Федерацияһы Эске эштәр министрлығы ҡарамағындағы йәмәғәт советы ағзаһы булып тора.[13].

2017 йылдан «Новой газета»ның баш мөхәррир вазифаһын ҡалдыра,[14] 2019 йылда шул уҡ вазифаға кире ҡайта[15].

2019 йылдың 8 июнендә Иван Голуновҡа суд булғанға тиклем үк, Моратов «Эхо Москвы» гәзитенең баш мөхәррире Алексей Венедиктов менән бергә Мәскәү мэрҙарының ике урынбаҫары Александр Горбенко (хәүефһеҙлек һәм мәғлүмәт сәйәсәте өсөн яуаплы) һәм Наталья Сергунина (сәйәси йүнәлеште күҙәтә), шулай уҡ Мәскәүҙә Эске эштәр министрлығы етәксеһе Юрий Баранов менән осрашты. Моратовтың һүҙҙәре буйынса, фекер алышыуҙан һуң был ултырышта ҡатнашыусыларҙың барыһы ла «ғәйепләүсенең дәлилдәре бик һай» булыуын аңлай, һәм «Ваняны кәм тигәндә өйҙәге тотҡонлоҡта иреккә сығарыу кәрәк тигән фекер тыуа» тигән фекер тыуа.»[16][17]

2021 йылдың октябрендә американ-филиппин журналисы Мария Резса менән бергә тыныслыҡ буйынса Нобель премияһына лайыҡ була.[8][18]. Моратов фекеренсә, был премия — Новая Газета һәм вафат булған журналист коллегалары Игорь Домниковтың, Юрий Щекочихиндың, Анна Политковскаяның, Анастасия Бабурованың, Наталья Эстемированың һәм Станислав Маркеловтың ҡаҙаныштары.[19]. Моратов шулай уҡ: «Әгәр мин комитетта булһам, бөтә букмекерҙар ставка яһаған өсөн тауыш бирер инем. Әммә был кешенең алда барыһы ла барҙыр әле, тип уйлайым. Мин, әлбиттә, Алексей Навальный тураһында һөйләйем»[20]. Моратов үҙенең Нобель премияһын умыртҡа һөйәге мускул атрофияһы булған балаларҙы дауалауға һәм журналистикаға йүнәлтергә, шул иҫәптән «сит ил агенттары» тип иғлан ителгән кешеләргә ярҙам итергә ниәтләүен белдерҙе. Уның һүҙҙәренсә, аҡса бүлеү тураһында һуңғы ҡарарҙы «Новая газета» редакцияһы ҡабул итәсәк.[21].

Награда һәм премиялары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Премия алғандан һуң
2010 йыл

Хәйриә[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

2019 йылдың 19 апрелендә «Моратов» һәм «Новая газета» комала ятҡан журналист һәм яҙыусы Дмитрий Быков өсөн Өфөнән Мәскәүгә махсус медицина рейсы ойошторалар һәм түләйҙәр.[26][27].

2020 йылдың февралендә Моратов, хоккей һөйөүсе булараҡ, Валерий Харламовтың таяғын һатыуға ҡуя. 100 000 аҡш доллары күләмендәге килемде Моратов умыртҡа һөйәге мускуллы атрофия менән сирләгән балаларға ярҙам итеү менән шөғөлләнгән хәйриә фондына күсерә.[28].

2021 йылда тыныслыҡ буйынса Нобель премияһын алғас, Моратов аҡсаһының бер өлөшөн «Изге хәйриә түңәрәге» фондына тапшырасағы тураһында белдерә.[29].

Сәйәси ҡараштары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Владимир Путиндың төрлө мәсьәләләр буйынса сәйәсәте, шулай уҡ БДБ илдәренең башҡа лидерҙары сәйәсәте менән бер нисә тапҡыр килешмәүсәнлеген белдерҙе. Атап әйткәндә, 2014 йылдың мартында Рәсәй властарының Ҡырымдағы сәйәсәтенә ҡарата апелляцияға ҡул ҡуя.[30] һәм 2020 йылдың сентябрендә — Белоруссияла илдең ғәмәлдәге президенты Александр Лукашенкоға ҡаршы протест акциялары яҡлап хат яҙа[31].

2016 йылда Рәсәй Федерацияһының VII саҡырылыш Дәүләт Думаһына һайлауҙарҙа Яблоко сәйәси партияһының ышаныслы кешеһе була.[13] 2018 йылда Моратов Президентлыҡҡа кандидат Григорий Явлинскийға һәм уның ышаныслы кешеһенә ярҙам итеү буйынса Йәмәғәт штабы рәйестәше була.[32][33].

2021 йылдың ғинуарында Алексей Навальныйҙы иреккә сығарыуҙы талап иткән петицияны хуплай.[34].

Интервью[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ https://viaf.org/viaf/64151246516444131329/
  2. ↑ 2,0 2,1 https://ria.ru/20211008/muratov-1753662577.html
  3. ↑ 3,0 3,1 Muratov and Novaya Gazeta: Russia's independent media stalwarts
  4. ↑ 4,0 4,1 https://www.themoscowtimes.com/2021/10/08/russian-journalist-dmitry-muratov-wins-nobel-peace-prize-a75250
  5. ↑ https://lenta.ru/lib/14160484/
  6. ↑ https://www.yabloko.ru/cat-news/2021/10/08
  7. ↑ Dmitry Andreyevich Muratov – Facts – 2021 - NobelPrize.org
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Главред «Новой газеты» Муратов стал лауреатом Нобелевской премии. РБК. РБК (8 октябрь 2021). Дата обращения: 8 октябрь 2021. Архивировано 8 октябрь 2021 года.
  9. ↑ Муратов и Ресса удостоены Нобелевской премии мира. BFM.ru (8 октябрь 2021). Дата обращения: 8 октябрь 2021. Архивировано 8 октябрь 2021 года.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 Дмитрий Муратов. Лентапедия. Дата обращения: 5 ноябрь 2011. Архивировано 26 октябрь 2011 года.
  11. ↑ Атлас контентменеджеров. Муратов Дмитрий. — Медиа Атлас
  12. ↑ «Крокодил» без денег не кусается.
  13. ↑ 13,0 13,1 Биография российского журналиста Дмитрия Муратова.
  14. ↑ Главред «Новой газеты» покидает пост (13 ноябрь 2017).
  15. ↑ Муратов вернулся на должность главного редактора «Новой газеты» (15 ноябрь 2019).
  16. ↑ 1 (11 июнь 2019).
  17. ↑ https://www.proekt.media/narrative/osvobozhdenie-golunova/
  18. ↑ Главный редактор «Новой газеты» Дмитрий Муратов получил Нобелевскую премию мира (8 октябрь 2021).
  19. ↑ Главный редактор «Новой газеты» Дмитрий Муратов и филиппинская журналистка Мария Ресса стали лауреатами Нобелевской премии мира (8 октябрь 2021).
  20. ↑ «Если б я был в комитете, проголосовал бы за Навального» (8 октябрь 2021).
  21. ↑ Главред «Новой газеты» Дмитрий Муратов стал первым россиянином, получившим Нобелевскую премию мира (8 октябрь 2021).
  22. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 13 января 1999 года № 98 «О награждении государственными наградами Российской Федерации работников печати, радио и телевидения»
  23. ↑ Биография Дмитрия Муратова.
  24. ↑ Главред «Новой газеты» получил в Эстонии орден за защиту свободы слова.
  25. ↑ Golden Pen of Freedom Awarded to Novaya Gazeta Editor, Dmitry Muratov - WAN-IFRA.
  26. ↑ У Дмитрия Быкова нашли тяжелую форму сепсиса.
  27. ↑ Дмитрий Муратов — Особое мнение (11 сентябрь 2020).
  28. ↑ Харламов играет за Тимура! Но этого мало (7 февраль 2020).
  29. ↑ Муратов передаст часть Нобелевской премии мира в фонд детям (10 август 2021).
  30. ↑ Обращение инициативной группы по проведению Конгресса интеллигенции «Против войны, против самоизоляции России, против реставрации тоталитаризма» и письмо деятелей культуры в поддержку позиции Владимира Путина по Украине и Крыму (13 март 2014). Дата обращения: 30 июль 2017. Архивировано 30 июль 2017 года. 2017 йыл 30 июль архивланған.
  31. ↑ «Мы глубоко возмущены, что диалогу с обществом власть предпочитает насилие». Дата обращения: 17 сентябрь 2020. Архивировано 26 октябрь 2020 года.
  32. ↑ Явлинский может удержать нас от войны. 2021 йыл 8 октябрь архивланған.
  33. ↑ News.
  34. ↑ Петиция «Освободить Алексея Навального».

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Муратов_Дмитрий_Андреевич&oldid=1226539» битенән алынған