Осетин теле

	Осетин теле
Халыҡтың үҙенә үҙе биргән исеме	Ирон ӕвзаг һәм Iron ævzag
Классификация
Категория	Евразия телдәре
	Һинд-европа телдәре Һинд-иран телдәре Иран телдәре восточноиранские языки[d] Осетин теле
Әлифба	Кирил алфавиты һәм Осетинская письменность[d]
Тел коды
ГОСТ 7.75–97	ост 524
ISO 639-1	os
ISO 639-2	oss
ISO 639-3	oss
	Был телдә Википедия
	Шаблон: просмотр • обсуждение • править

Осетин теле (осет. ирон æвзаг) — Һиндевропа тел ғаиләһендәге Иран төркөмөнә ингән тел. Ул Рәсәйҙәге Төньяҡ Осетия — Алания рәсми теле булып һанала. Шулай уҡ ул Көньяҡ Осетияның рәсми теле.

Имлә[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Хәҙерге осетин телендә кирил әлифбаһы ҡулланыла. Унда 43 хәреф бар.

А а	Ӕ ӕ	Б б	В в	Г г	Гъ гъ
Д д	Дж дж	Дз дз	Е е	Ё ё	Ж ж
З з	И и	Й й	К к	Къ къ	Л л
М м	Н н	О о	П п	Пъ пъ	Р р
С с	Т т	Тъ тъ	У у	Ф ф	Х х
Хъ хъ	Ц ц	Цъ цъ	Ч ч	Чъ чъ	Ш ш
Щ щ	Ъ ъ	Ы ы	Ь ь	Э э	Ю ю
Я я

Әйтелеү ҡағиҙәләре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һуҙынҡы өндәре әйтелеше[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Осетин телендә 5 көслө һуҙынҡы өндәре (а, е и, о, у) һәм 2 көсһөҙ һуҙынҡы өндәре (æ, ы) ла бар.

Көслө һуҙынҡы өндәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

А хәрефе әйтелеше урыҫ баҫымлы а-ға яҡын. ХАФӘ-лә был өн [a] тип яҙыла. Мәҫәлән, гал [gal] — башҡ. үгеҙ, бал [bal] — башҡ. сейә

Е хәрефе әйтелеше башҡортса һәм урыҫса э-гә, болгарса, сербсә һәм македонса е-гә яҡын. ХАФӘ-лә был өн [e] тип яҙыла. Е хәрефе йотациялы түгел. Мәҫәлән, Терк — башҡ. Терек (йылға)

И хәрефе урыҫса баҫымлы и-гә яҡын. ХАФӘ-лә был өн [i] тип яҙыла. Мәҫәлән, Ир — башҡ. осетин, и — башҡ. бар

О хәрефе урыҫ баҫымлы о-ға яҡын. ХАФӘ-лә был өн [o] тип яҙыла. Мәҫәлән, бон — башҡ. көн

у хәрефе урыҫ баҫымлы у-нә яҡын. ХАФӘ-лә был өнө [u] тип яҙыла. Мәҫәлән бур — башҡ. һары (төҫ)

Көсһөҙ һуҙынҡы өндәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Æ хәрефе әйтелеше өлөшләтә урыҫ баҫымһыҙ а-ға яҡын. ХАФӘ-лә был өн [ɐ] тип яҙыла. А һәм Æ хәрефтәре әйтелеше айырыла (мәҫәлән, дар [dar] — башҡ. тот!, дæр [dɐr] — башҡ. дә)

Ы хәрефе әйтелеше урыҫ ы-һынан айырыла, башҡортса ы-ға өлөшләтә генә яҡын. ХАФӘ-лә был өн [ɨ] тип яҙыла. Был хәреф урыҫ ноябрь һүҙендәге б һәм рь араһындағы өнгә йәки монстр һүҙенә т һәм р араһындағы өнгә яҡын. Мәҫәлән, ныр [nɨr] — башҡ. хәҙер, быру — башҡ. ҡойма^[1]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

↑ Әйтелеү ҡағиҙәләре сығанағы: Осетин теле дәрестәре. Беренсе дәрес — Һуҙынҡы өндәр^[1].

Был тел йәки тел белеме тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.

[1] Әйтелеү ҡағиҙәләре сығанағы: Осетин теле дәрестәре. Беренсе дәрес — Һуҙынҡы өндәр^[1].

[1]

[1]