Эстәлеккә күсергә

Райков Дмитрий Абрамович

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Райков Дмитрий Абрамович
Зат ир-ат
Гражданлыҡ  Рәсәй империяһы
 Рәсәй республикаһы
 Украинская Народная Республика[d]
 Украина Совет Социалистик Республикаһы
 СССР
Тыуған көнө 29 октябрь (11 ноябрь) 1905
Тыуған урыны Одесса, Херсон губернаһы[d], Рәсәй империяһы
Вафат булған көнө 30 декабрь 1980({{padleft:1980|4|0}}-{{padleft:12|2|0}}-{{padleft:30|2|0}}) (75 йәш) или 1981[1]
Вафат булған урыны Мәскәү, СССР
Һөнәр төрө математик, университет уҡытыусыһы
Эшмәкәрлек төрө функциональ анализ[2], Ихтималлыҡ теорияһы, топология, һандар теорияһы һәм математика[2]
Эш урыны Мәскәү дәүләт педагогия университеты
Уҡыу йорто Мәскәү университетының физика-математика факультеты
М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университеты[3]
Ғилми исеме профессор[d] һәм профессор[d]
Ғилми дәрәжә физика-математика фәндәре докторы[d]
Ғилми етәксе Александр Яковлевич Хинчин[d]
Аспиранттар Петр Кендеров[d], Александр Дынин[d][3], Arkady Aleksandrovich Tempelman[d][3], Владимир Львович Левин[d][3], V. P. Fedorova[d][3], V. E. Kholodovsky[d][3], Larisa Vitalievna Aparina[d][3], D. V. Botnaru[d][3], V. B. Gisin[d][3], Grigory Aleksandrovich Merzon[d][3], V. S. Sekovanov[d][3], Yuriy Nikolaevich Vladimirsky[d][3], Igor Azrielevich Berezansky[d][3], G. Kh. Berman[d][3] һәм Anatoli Evgen'evich Merzon[d][3]
Вики-проект Проект:Математика[d]

Дмитрий Абрамович Райков (29 октябрь (11 ноябрь) 1905, Одесса — декабрь 1980[4], Мәскәү) — совет математигы, функциональ анализ, ихтималлыҡ теорияһы һәм топология өлкәһендә белгес. МДПИ профессоры. Билдәле дәреслектәр авторы, математика буйынса бер нисә классик китапты рус теленә тәржемә итеүсе.

Биографияһы

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1920—1923 йылдарҙа Одесса һәм Мәскәү университеттарында эшселәр факультетында уҡый. 1929 йылда Мәскәү университетын тамамлай.

1920-се йылдарҙа Д. А. Райков әүҙем комсомол хеҙмәткәре, Мәскәү дәүләт университетының комсомол ойошмаһы секретары була. 1929—1930 йылдарҙа теоретик фәнни тикшеренеүҙәрҙең маҡсатҡа ярашлы булыуы тураһында бәхәстәрҙә ҡатнаша, уны файҙаһыҙ тип һанай. Әммә тиҙҙән был ҡараштан баш тарта һәм һуңыраҡ, Воронежда, һандар теорияһы менән шөғөлләнә һәм ысын үҙгәреүсәнле функциялар теорияһы һәм һандар теорияһы буйынса лекциялар уҡый[5].

1929—1930 йылдарҙа Д. А. Райков Г. К. Хворостин менән бергә Мәскәү дәүләт университетының математика һәм механика институтында «пролетар студенттар» тарафынан уҙғарылған Д. Ф. Егоровҡа ҡаршы кампанияны етәкләй [6][7]. 1932 йылда К. Маркстың математик ҡулъяҙмалары өҫтөндә эштә ҡатнаша[8].

1933 йылда Д. А. Райков троцкизм өсөн партиянан сығарыла һәм Воронежға ҡыуыла, унда Воронеж университетында уҡыта. Әммә ике йылдан һуң ул аҡлана, партияға тергеҙелә һәм Мәскәүгә ҡайта.

1935—1943 йылдарҙа Д. А. Райков Дәүләт фәнни-техник нәшриәттә, 1938—1948 йылдарҙа СССР фәндәр академияһының Математика институтында эшләй. Физика-математика фәндәре докторы (1941), профессор (1950)[9].

Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында Д. А. Райков ополчение сафтарында хеҙмәт итә, хөкүмәт наградалары бар, яралана, шунан һуң демобилизациялана.

1949—1952 йылдарҙа Д. А. Райков Кострома педагогия институтында эшләй.

1952—1956 йылдарҙа Шуя педагогия институтында эшләй. Математика кафедраһының беренсе мөдире була.

Д. А Райковты яҡшы белеүсе П. С. Новиков уны Шуянан Мәскәүгә саҡыра, унда ул В. И. Ленин исемендәге Мәскәү педагогия институтында (элекке Юғары ҡатын-ҡыҙҙар курсы) математик анализ кафедраһын етәкләй. 1957 йылдан алып ғүмеренең аҙағына тиклем Д. А. Райков Мәскәү педагогия институтында эшләй, шуның менән бер үк ваҡытта Мәскәү дәүләт университетында спецкурстар уҡыта һәм аспиранттар менән етәкселек итә, математик редакциялар менән хеҙмәттәшлек итә.

Ғилми һөҙөмтәләре

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Д. А. Райков ихтималлыҡ теорияһы менән А. Я Хинчин етәкселеге аҫтында шөғөлләнә башлай. Уның һандар теорияһына ҡараған тикшеренеүҙәре ябай һандарҙың таралыуының асимптотик законын иҫбатлау менән бәйле [10].

Д. А. Райков Крейн-Мильман теоремаһы ярҙамында локаль компактлы төркөмдөң унитар төшөнсәләренең тулы системаһы барлығын иҫбат итә[11]. И. М. Гельфанд менән берлектә топологик төркөмдәрҙең үҙенсәлектәре теорияһын аналитик төҙөү схемаһын тәҡдим итә[10].

Гармоник анализ өлкәһендә күп кенә дөйөм һөҙөмтәләргә өлгәшә[12].

Д. А. Райков математикның төрлө бүлектәре буйынса күп кенә билдәле китаптарҙы инглиз, итальян һәм немец теленән урыҫ теленә тәржемә итә. Улар араһында Э. Геккеның «Лекции по теории алгебраических чисел» (1940), Б. Л. ван дер Вардендың «Современная алгебра»һы (1947), Георг Полиа һәм Габор Сегеның «Задачи и теоремы из анализа» (1956), Е. Титчмарштың «Введение в теорию интегралов Фурье» (1948), Г. Хардиҙың «Расходящиеся ряды» (1951), Ф. Трикомиҙың «Лекции по уравнениям в частных производных» (1957), П. Халмоштың «Конечномерные векторные пространства» (1963), Э. Ландауҙың «Введение в дифференциальное и интегральное исчисление» китаптары 1948) һәм күп башҡалар.

Ҡайһы бер хеҙмәттәре

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • Броншейн И. Н., Райков Д. А. Справочник по элементарной математике, механике и физике. 3-е изд. — М.: ОГИЗ, 1943.
  • Гельфанд И. М., Райков Д. А., Шилов Г. Е. Коммутативные нормированные кольца // УМН, 1:2(12) (1946), 48-146.
  • Делоне Б. Н., Райков Д. А. Аналитическая геометрия, Том 1. — М.: ГИТТЛ, 1948.
  • Делоне Б. Н., Райков Д. А. Аналитическая геометрия, Том 2. — М.: ГИТТЛ, 1949.
  • Гельфанд И. М., Райков Д. А., Шилов Г. Е. Коммутативные нормированные кольца. — М.: Физматгиз, 1960.
  • Райков Д. А. Векторные пространства. — М.: Физматгиз, 1962.
  • Райков Д. А. Одномерный математический анализ. — М.: Высшая школа, 1982.
  • Райков Д. А. Многомерный математический анализ. — М.: Высшая школа, 1989.

Иҫкәрмәләр

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  1. ↑ http://library.ruslan.cc/authors/%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%BE%D0%B2-%D0%B4%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B9-%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87/
  2. ↑ 2,0 2,1 Чешская национальная авторитетная база данных
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 Математическая генеалогия (ингл.) — 1997.
  4. ↑ Д. А. Райков умер в самом конце декабря 1980 г. // Горин Е.А., Фрагменты научной биографии Д. А. Райкова: гармонический анализ. УМН, т. 61:5, 2006, стр. 158
  5. ↑ Дело Лузина, 1999, с. 190
  6. ↑ Дело Лузина, 1999, с. 218, 235
  7. ↑ Форд Ч. Великий перелом на московском математическом фронте // Историко-математические исследования / Под редакцией С. С. Демидова. — Вторая серия. Вып.3 (38). — Москва: Изд-во «Янус-К», 1999.
  8. ↑ Математика в СССР за тридцать лет, 1948, с. 14
  9. ↑ Математика в СССР за сорок лет, 1959, Т.1, с. 579
  10. ↑ 10,0 10,1 Математика в СССР за тридцать лет, 1948
  11. ↑ Математика в СССР за сорок лет, 1959
  12. ↑ Горин, 2006

Әҙәбиәт

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
  • Математика в СССР за тридцать лет: 1917–1947. — М.-Л.: ОГИЗ, 1948.
  • Математика в СССР за сорок лет: 1917–1957. — М.-Л.: Физматгиз, 1959.
  • [http://www.mathnet.ru/links/232c5d0ae83668772bf677fa19178e87/rm5325.pdfГорин Е. А. Фрагменты научной биографии Д. А. Райкова: гармонический анализ // УМН. — 2006. — Т. 61. — № 5. — С. 157—172.]
  • Гордон И. И. Б. Н. Делоне и Д. А. Райков, «Аналитическая геометрия» т. I и II (рецензия) // УМН, 5:6(40) (1950), 180—186.
  • Дело академика Николая Николаевича Лузина. — СПб.: РХГИ, 1999. — ISBN 5—88812—103—7.

Һылтанмалар

[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Райков_Дмитрий_Абрамович&oldid=1037308» битенән алынған