Соколова Нина Васильевна

Соколова Нина Васильевна
	Соколова Нина Васильевна
Зат	ҡатын-ҡыҙ
Гражданлыҡ	Рәсәй империяһы; СССР; Рәсәй
Тыуған көнө	10 (23) декабрь 1912
Тыуған урыны	Череповец, Новгород губернаһы[d], Рәсәй империяһы
Вафат булған көнө	17 декабрь 2001 (89 йәш)
Вафат булған урыны	Санкт-Петербург, Рәсәй
Ерләнгән урыны	Серафимовка зыяраты[d]
Һөнәр төрө	уҡытыусы
Уҡыу йорто	Санкт-Петербург дәүләт һыу коммуникациялары университеты[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

Соколова Нина Васильевна (10 декабрь 1912 йыл, Череповец, Рәсәй империяһы — 17 декабрь 2001 йыл, Санкт-Петербург, Рәсәй)^[1] — СССР-ҙың Хәрби-Диңгеҙ флоты инженер-полковнигы, СССР-ҙа беренсе водолаз ҡатын-ҡыҙ. Ладога аша торба үткәреү идеяһы авторы, үҙе үк уны төҙөүҙә ҡатнашҡан (1942)^[2]. Ике Ҡыҙыл Йондоҙ, «Почёт Билдәһе» ордендары кавалеры.

Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ни́на Васи́льевна Соколо́ва (ҡыҙ фамилияһы Пи́менова) 1912 йылда Череповецта күп балалы ғаиләлә тыуған.

1931—1936 йылдарҙа Ленинград дәүләт һыу коммуникациялары университетында уҡыған һәм инженер-гидротехник һөнәренә эйә булған^[3]^[4]^[5].

Уҡып сыҡҡас, Айырым тәғәйенләнешле һыу аҫты эштәрендә (Экспедиции подводных работ особого назначения — (ЭПРОН)) хеҙмәт юлын башлай һәм 3-сө ранг хәрби инженер дәрәжәһенә эйә була. ^[4]^[5]^[6]^[7].

1939 йылда Ленинградта курс үтеп, водолаз һөнәре ала. 10 метр тәрәнлекккә төшә алыр өсөн, ҡатын-ҡыҙ булараҡ, М. И. Калининдыңмахсус рөхсәте кәрәк була^[5]^[3]^[7].

1939 йылда Соколова Баренц диңгеҙендә Полярный причалын төҙөүгә етәкселек итә^[4].

Бөйөк Ватан һуғышы башынан алып Ладогала авария-ҡотҡарыу хеҙмәтен тәьмин итеү менән шөғөлләнә ^[3]^[5].

1941 йылда һыу аҫтынан хәрби техниканы сығарыу, күл төбөнән телефон кабеле үткәреү эштәрендә ҡатнаша. Йәшәү юлы төҙөүгә лә өлөш индерә^[8].

1942 йылдың яҙында ҡамалған Ленинградта яғыулыҡ бөтә башлағас, һыу аҫтынан торба үткәреү идеяһын тәҡдим итә һәм уны бойомға ашырыуҙа ҡатнашып, 43 көн эсендә быны үтәп тә сығалар (5 май — 16 июнь, 1942). Шуның өсөн Ҡыҙыл Йондоҙ ордены менән бүләкләнә^[9]^[10]^[4]^[5]^[6]^[7].

Һыу аҫтынан Ленинградҡа кабель үткәреүҙә лә ҡатнаша.1942 йылда яралана, госпиталдән һуң эшенә кире ҡайта^[5].

Ладогала эшләгән осронда һыу аҫтында 644 сәғәт үткәрә — 27 тәүлек самаһы^[3]^[6].

1946 йылда инженер-полковник званиеһы ала. Высшем военно-морском училище имени М. В. Фрунзе исемендәге Юғары хәрби-диңгеҙ училищеһында уҡыта. 1958 йылда отставкаға сыға^[3]^[5].

2001 йылда Санкт-Петербургта вафат була^[3]^[4].

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

↑ Ҡалып:Find a Grave.
↑ Санкт-Петербург. Петроград. Ленинград, 1992, с. 312
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Савина, 2016
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Бычков, 2012
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 Бычков, 2013
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Федосеев В. Тысячи спасённых жизней и подъём взорванного моста через Неву. История первой женщины-водолаза в стране (билдәһеҙ). topspb.tv. Телеканал «Санкт-Петербург» (26 ноябрь 2018). Дата обращения: 12 февраль 2020.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Глебова А. «Советская русалка»: как водолаз Нина Соколова проложила «Дорогу жизни» по дну Ладоги (билдәһеҙ). mir24.tv. Телеканал «Мир 24» (26 ғинуар 2020). Дата обращения: 12 февраль 2020.
↑ Шитов А. Жизнь счастливого человека. Увековечена память женщины, спасавшей блокадный Ленинград (билдәһеҙ). tass.ru. ТАСС (ғинуар 2019). Дата обращения: 12 февраль 2020.
↑ Карпов, 1969
↑ Калашников Г. В. Ладожский трубопровод (билдәһеҙ). encspb.ru. Санкт-Петербург: энциклопедия. — Комитет по культуре Санкт-Петербурга ; Институт Петра Великого. Дата обращения: 12 февраль 2020.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Карпов В. К. Подводные мастера // Ладога родная : Воспоминания ветеранов Ладожской флотилии. — Л. : Лениздат, 1969.
Калашников Г. В. Ладожский трубопровод (билдәһеҙ). encspb.ru. Санкт-Петербург: энциклопедия. — Комитет по культуре Санкт-Петербурга ; Институт Петра Великого. Дата обращения: 12 февраль 2020.
Бычков С. Первая и единственная: Подводная война Нины Соколовой // Московский комсомолец : газета. — М., 2012. — № 25 935 (11 мая).
Бычков С. Предана забвению // Московский комсомолец. — М., 2013. — № 25 935 (9 мая).
Савина Е. Артерия её жизни: 27 суток под водой провела первая в стране женщина-водолаз // Российская газета. — М., 2016. — № 158 (7026) (20 июля).

[FaG-1] Ҡалып:Find a Grave.

[Санкт-Петербург._Петроград._Ленинград—1992——312-2] Санкт-Петербург. Петроград. Ленинград, 1992, с. 312

[Савина—2016——-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Савина, 2016

[Бычков—2012——-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Бычков, 2012

[Бычков—2013——-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 Бычков, 2013

[Федосеев-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Федосеев В. Тысячи спасённых жизней и подъём взорванного моста через Неву. История первой женщины-водолаза в стране (билдәһеҙ). topspb.tv. Телеканал «Санкт-Петербург» (26 ноябрь 2018). Дата обращения: 12 февраль 2020.

[Глебова-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Глебова А. «Советская русалка»: как водолаз Нина Соколова проложила «Дорогу жизни» по дну Ладоги (билдәһеҙ). mir24.tv. Телеканал «Мир 24» (26 ғинуар 2020). Дата обращения: 12 февраль 2020.

[Шитов-8] Шитов А. Жизнь счастливого человека. Увековечена память женщины, спасавшей блокадный Ленинград (билдәһеҙ). tass.ru. ТАСС (ғинуар 2019). Дата обращения: 12 февраль 2020.

[Карпов—1969——-9] Карпов, 1969

[Калашников-10] Калашников Г. В. Ладожский трубопровод (билдәһеҙ). encspb.ru. Санкт-Петербург: энциклопедия. — Комитет по культуре Санкт-Петербурга ; Институт Петра Великого. Дата обращения: 12 февраль 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]