Тарсинова Рәмзиә Өсәйен ҡыҙы
| Тарсинова Рәмзиә Өсәйен ҡыҙы | |
| Зат | ҡатын-ҡыҙ |
|---|---|
| Гражданлыҡ |
 СССР Украина |
| Тыуған көнө | 9 декабрь 1926 |
| Тыуған урыны | Симферополь, РСФСР, СССР |
| Вафат булған көнө | 7 апрель 2021[1] (94 йәш) |
| Вафат булған урыны | Ҡырым |
| Ерләнгән урыны | Абдал[d] |
| Атаһы | Усеин Баккал[d] |
| Һөнәр төрө | бейеүсе, балетмейстер, хореограф |
| Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре | |
| Тасуирлау биттәре | archive.ph/xFVFT#selecti… |
Тарсинова Рәмзиә Өсәйен ҡыҙы (рус. Ремзие́ Усеи́новна Тарси́нова ҡыҙ фамилияһы — Баккал, ҡырымтат. Remziye Üsein qızı Tarsinova, Ремзие Усеин къызы Тарсинова; 9 сентябрь 1926 йыл—7 апрель 2021 йыл) — совет тажик, ҡырым -татар һәм украин бейеүсеһе, балетмейстер. «Хайтарма» ансамблдең художество етәксеһе (1992—2016), Тажик ССР -ның халыҡ артисы (1983, Украинаның атҡаҙанған артисы (2020).
Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Рәмзиә Өсәйен ҡыҙы Тарсинова 1926 йылдың 9 декабрендә Симферополдә тыуған. Атаһы бейеүсе һәм балетмейстер — Өсәйен Баккал (1897—1973).
Биш йәшендә бейеү менән шөғөлләнә башлай. Симферополь балалар бейеү студияһында В. Харченкола уҡый. Симферополь балет студияһын тамамлай. Педагогы Константин Семенович Бек була. Ҡырым татарҙарын депортациялау ваҡытында 1944 йылда ғаилә Тажик ССР-ына ебәрелә. 1947—1960 йылдарҙа Ленинабадта А. С. Пушкин исемендәге музыкаль-драма театрында эшләй, атаһы шул театрҙа баш балетмейстер булып эшләй. Рәмзиә башта солист, ә һуңынан баш балетмейстер була «Лейлә һәм Мәжнүн», «Фәрхәд һәм Ширин», «Камол Хучанди», "Юғалған ханым"спектаклдәренә бейеүҙәр ҡуя.
1975 йылда ҡырым-татар ансамбле «Хайтарма» өсөн бейеү программалары эшләй башлай. 1980 йылда 250 кешенән торған коллектив составында йәйге Олимпия уйындарын асыу тантанаһында ҡатнаша һәм унда сығыш яһай.[2].
1989 йылда Ҡырымға ҡайта. Ҡырым татар театры һәм "Ҡырым"ансамбле өсөн бейеүҙәр ҡуя башлай. 1992 йылдан алып Ҡырым дәүләт филармонияһы Евпатория бүлексәһе ҡарамағындағы «Хайтарма» ансамбленең художество етәксеһе һәм балетмейстеры булып эшләй.[3]. 2016 йылдың июнендә ансамблдең художество етәксеһе вазифаһынан бушатыла[4]. Уның һуңғы постановкаһы «Баҡсаһарай-Хансарай» вокаль-хореографик композицияһы була[5].
«С танцем по жизни» (2018)китабы авторы[6]
2021 йылдың 7 апрелендә Ҡырымда вафат була. Абдал ҡәберлегендә ерләнгән[7].
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Украинаның атҡаҙанған артисы (21 август 2020) — Дәүләт төҙөлөшөнә, Украинаның социаль-иҡтисади, фәнни-техник, мәҙәни-мәғариф үҫешенә ҙур шәхси өлөш индергәне, ҙур хеҙмәт ҡаҙаныштары һәм юғары профессионализмы өсөн[8]
Тажик ССР ССР атҡаҙанған артисы (1961);
Тажик ССР -ның халыҡ артисы (1983);
Тажикстан Юғары Советының Почёт грамотаһы (1963 һәм 1970);
«Сәнғәт Отличнигы» миҙалы (1977);
"Хеҙмәт Ветераны"миҙалы (1977);
«Фиҙакәр хеҙмәте өсөн» миҙалы (6 март 2017);
Ҡырымдың Дәүләт премия лауреаты (1996);
«Олимп-80» Почёт грамотаһы (1980);
Ҡырыс Республикаһы Юғары Радаһының Почёт грамотаһы; (2000);
СССР мәҙәниәт Министрлығының «актив эше өсөн» билдәһе.
Ғаиләһе[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ҡыҙы Гөлнара Гуденко[7].
Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Алифер Т. Ремзие Баккал балетмейстер, педагог, хәстәрлекле әсә, һөйөүсе өләсәй / Т.Алифер // Ҡырым тауышы. 2001 14 декабрь. 8-се бит.
- Алядинова Л. Артистың тормошо сәнскеле розалар менән ҡапланғаны / Л. Алядинова // Ҡырым тауышы. — 2011. 23 декабрь. С. 1, 4
- «Bakkal yıldızı =» = Баккал Йондоҙо… / / Qırımnıñ sadıq qızları = Ҡырымдың тоғро ҡыҙҙары / L. Halilova, L. Cemileva. — Agmescit, 2004. С. 162170
- Ҡырым-татар театры балетмейстеры / / шәхес Рухы мәңгелек… (Ҡырымдың биш йөҙ шәхесе). Симфереполь, 2000/2001. 163-сө бит.
- Меджитова М.Даа ойнар эдим. Рем Ремзіє Бакъкъалнынъ омюри ве яратыджылыгъы акъкъында // ЯД, 6 декабрь 1996.;
- Ваит Ф. Бөтә тормош — бейеүҙә // ГК. 1994, 9 сент.
- Сеитосманов А. Секрет прост: не падать духом // ГК. 1995, 9 июня.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Не стало легенды крымскотатарского танца Ремзие Баккал (урыҫ)
- ↑ 75 лет в танце, вся жизнь в труде. www.qirimbirligi.ru. Дата обращения: 26 июнь 2020.
- ↑ День крымскотатарской письменности и культуры. Республиканская крымскотатарская библиотека им. И. Гаспринского (7 ноябрь 2018). Дата обращения: 26 июнь 2020.
- ↑ В Крыму уволили часть артистов ансамбля "Хайтарма". LB.ua (17 октябрь 2016). Дата обращения: 26 июнь 2020.
- ↑ Крымскотатарскому хореографу Ремзие Баккал не дали доработать до юбилея. avdet.org (10 декабрь 2016). Дата обращения: 26 июнь 2020.
- ↑ Ваапова Заррина. Ремзие Баккал : "С танцем по жизни". Crimeantatars.club (7 ноябрь 2018). Дата обращения: 26 июнь 2020.
- ↑ 7,0 7,1 YouTube сайтында На 95-м году ушла из жизни легендарная артистка Ремзие Баккал. Millet Channel
- ↑ УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ № 335/2020