Фәтхулла Гүлән
Фәтхулла Гүлән | |
төр. Fethullah Gülen | |
Фәтхулла Гүлән 2016 йылда | |
Шәхси мәғлүмәт | |
---|---|
Тыуған ваҡыттағы исеме: |
төр. Muhammed Fethullah Gülen |
Ҡушаматы: |
Хужа әфәнде |
Һөнәре, эшмәкәрлек төрө: |
йәмәғәт эшмәкәре, яҙыусы, дин өндәүсе, интеллектуал, публицист |
Тыуған көнө: | |
Тыуған ере: | |
Үлем көнө: |
20 октябрь 2024[4][5] (83 йәш) |
Үлгән ере: |
Stroud Township[d], Монро[d], Пенсильвания, Америка Ҡушма Штаттары[6][7] |
Ерләнгән ере: | |
Ил: | |
Дине: Ағымы: |
|
Атаһы: |
Рәмиз Гүлән |
Эшмәкәрлек йүнәлеше: |
Дәғүәт, суфыйлыҡ, Ислам фәлсәфәһе, Ислам[9], религиозное движение[d][9] һәм политическое движение[d][9] |
Остаздары: |
Алварлы Эфе, Осман Бекташ, Хаджы Сыткы Әфәнди һ. б. |
Хеҙмәттәре: |
60-тан ашыу китап |
Өҫтәмә мәғлүмәт | |
Имзаһы: | |
Рәсми сайт: | |
Фәтхулла Гүлән Викимилектә |
Фәтхулла Гүлән (төрөк. Fethullah Gülen, 27 апрель 1941 -20 октябрь 2024) — төрөк яҙыусыһы һәм мосолман йәмәғәт эшмәкәре. Элекке имам һәм вәғәзсе. «Хеҙмәт» тигән ижтимағи хәрәкәтте ойошторған. Яҙыусылар һәм журналистар фондының почётлы президенты.
АҠШ-тың Пенсильвания штатындағы Сэйлорсбург ҡалаһында йәшәй. Европаға килгәнендә Монако һәм Монте-Карлола туҡтай.[10][11][12] Фәтхулла Гүләндең эйәрсәндәре уны хөрмәт менән Хужа әфәнде тип атай. 2008 йылда Гүлән Prospect һәм Foreign Policy журналдары проектының сайтында үткән һорашыу һөҙөмтәһендә планетаның иң йоғонтоло интеллектуалы тип табыла[13]. 2009 йылдан алып йыл да 500 иң йоғонтоло мосолман исемлегенә инә (2013 йылда — 11-се урында). 2013 йылда Time журналының „Донъяның иң йоғонтоло 100 кешеһе“[14][15] һәм Foreign Policy журналының «Донъяның иң йоғонтоло 500 кешеһе» исемлегенә инә[16].
Гүлән йәш быуынға этик тәрбиә биреүгә баҫым яһай[17]. Гүлән исламдың традицион төрөк (хәнәфи-матури) вариантын тарата һәм үҫтерә, яңы теологик концепциялар сығармай, ә булғандарын яңыртырға тәҡдим итә. Гүлән һәр ваҡыт йәмғиәт үҫешендә фән һәм белем алыуҙың әһәмиәтен билдәләй. Гүләнгә башҡа диндәр һәм инаныстар вәкилдәре менән диалогта булыу хас. Төркиәлә диалоглы мөнәсәбәттәргә башланғыс һалып, Гүлән уны донъя кимәленә лә күсерергә тәҡдим итә. Сәйәсәттә Фәтхулла Гүлән демократияны әлеге осор өсөн иң ҡулай идара итеү формаһы тип таный. Гүлән күп партиялылыҡ яҡлы[18], сәйәсәттә таянған принцибы — «исламда идара итеү идара итеүсе менән буйһоноусы араһындағы килешеүгә нигеҙләнә».
Гүлән Төркиәнең киләсәге, хәҙерге дәүләттә ислам дине, шәхестең үҫешендә белемдең һәм тәрбиәнең әһәмиәте тураһындағы йәмәғәт бәхәстәрендә әүҙем ҡатнаша. Уны йыш ҡына «донъялағы иң мөһим мосолман эшмәкәрҙәренең береһе» тип атайҙар. Үҙенең шәхси тормошонда Гүлән диндар һәм консерватор.
Биографияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Гүлән Төркиәнең Әрзурум ҡалаһы эргәһендәге Ҡоружуҡ ауылында тыуған. Атаһы Рәмиз Гүлән имам булған[19]. Гүлән ауылында төп белемде ала, әммә ғаиләһе менән күсеп киткәндән һуң классик ислам белеме алырға ҡарар итә[20]. Гүлән 10 йәшендә Ҡөрьән хафиз була (Ҡөрьәнде бөтә уҡыу ҡағиҙәләренә ярашлы итеп яттан һөйләй). 14 йәшендә тәүге вәғәзен һөйләй. Гүлән ике мәҙрәсәлә уҡый һәм бер нисә билдәле төрөк суфыйында, шул иҫәптән Алварлы Эфе, Осман Бекташ һәм Хажы Сытҡы Әфәндиҙә белем ала.
Рәсми имам һәм вәғәзсе булып эшләгәндән һуң, Гүлән 1981 йылда пенсияға сыға. 1988—1991 йылдарҙа ул Төркиәнең кеше күп йөрөй торған мәсеттәрендә вәғәздәр серияһы бирә. 1994 йылда Яҙыусылар һәм журналистар фондын ойоштороуҙа ҡатнаша, уға Фондтың почётлы президенты титулы бирелә[21].
1999 йылда АҠШ-ҡа дауаланырға бара һәм шул китеүенән Төркиәгә әйләнеп ҡайтмай. Был ваҡыт эсендә Төркиәлә уға ҡаршы ғәйепләү эше асыла (2000) һәм енәйәт составы булмағанлыҡтан ябыла (2008)[22][23][24]. Уның йөрәгенә операция һәм шәкәр диабеты һәм башҡа сирҙәр менән бәйле операциялар эшләйҙәр. Гүлән үҙе Төркиәгә ҡайтырға теләй, ләкин сәйәси провокацияларҙан һәм тотороҡһоҙлоҡтан ҡурҡа[25].
2013 йыл аҙағындағы коррупцион янъял Рәжәп Эрдоган менән түңкәрелеш яһарға тырышыуҙа ғәйепләнгән Гүлән араһындағы мөнәсәбәтте киҫкенләштерә. 2014 йылдың 19 декабрендә Истанбул суды Гүләнде ҡулға алырға ордер бирә. Прокурор Хәсән Йылмаз Төркиәнең Юстиция министрлығынан Гүләнде Интерполдың «Ҡыҙыл бюллетененә» (халыҡ-ара эҙләү иғлан ителгән енәйәселәрҙе ҡулға алыуға ордер) индереүгә документтар әҙерләүҙе юллап мөрәжәғәт итә.[26] Интерпол Гүләнде эҙләү тураһында ҡарар сығармай.
Теология
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Гүлән яңы теология тәҡдим итмәй, үҙенең вәғәздәрендә һәм китаптарында ул абруйлы классик шәхестәргә һылтана, уларҙың иҫбатламалар һәм һығымталар системаһын файҙалана һәм үҫтерә. Ул ислам диненә ҡарата дөйөм ҡабул ителгән консерватив ҡарашта тора[27][28]. Фәтхулла Гүлән суфыйсылыҡты яҡшы белә һәм хөрмәт итә, әммә үҙе ниндәй ҙә булһа тәриҡәт ағзаһы түгел. Уның өйрәтеүенсә, мосолманға ниндәй ҙә булһа тәриҡәткә (суфыйсылыҡ орденына) инеү мотлаҡ түгел, суфыйсылыҡ — ул исламдың эске үлсәме, һәм ул бер ҡасан да тышҡы үлсәмдәрҙән айырылырға тейеш түгел.[29]
Уның тәғлимәтен уртасыл исламдың дөйөм ҡабул ителгән ағымдарынан ике нәмә айырып тора, Гүләм уларҙы Ҡөрьәндең ҡайһы бер аяттарына нигеҙләнеп сығарған. Беренсеһе — ул мосолман йәмәғәтселеге общинаның һәм милләттең дөйөм именлегенә хеҙмәт итергә тейеш тип раҫлай («hizmet etmek»)[30][31], был хеҙмәт итеү донъяла бөтәһенә лә — мосолмандарға ла, мосолман булмағандарға ла берҙәй ҡағыла[32]. «Хеҙмәт» хәрәкәте Гүлән идеяларына нигеҙләнгән халыҡ-ара ижтимағи хәрәкәт булып тора. Кешеләргә хеҙмәт итеү тураһындағы тәғлимәт Төркиәлә, Үҙәк Азияла һәм донъяның башҡа төбәктәрендә күптәрҙе ылыҡтыра.[33]
Икенсеһе — мосолман йәмәғәтселеге кәм тигәндә «Изге Яҙма кешеләре» (христиандар һәм йәһүдиҙәр) менән конфессия-ара диалог алып барырға тейеш. Гүләндеү атеистарға мөнәсәбәте ыңғай түгел, мәҫәлән, 2004 йылда ул терроризмды «атеизм кеүек үк ерәнес» тип атай.[34] Унан һуңғы интервьюһында атеистар менән кеше үлтереүселәрҙе тигеҙләргә түгел, ислам диненә ярашлы, кешеләрҙең был ике төрө лә йәһәннәм ғазаптарына дусар буласағын билдәләргә теләүен аңлата.[35]
Фән һәм мәғариф
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Гүлән үҙ вәғәздәрендә физиканы, математиканы, химияны өйрәнеү — Аллаға баш эйеү ул тип әйтә. Гүләндең фекерҙәре уның эйәрсәндәрен донъяның төрлө мөйөштәрендә меңдән ашыу шәхси һәм дәүләт уҡыу йортон асыуға рухландыра. Төркиәлә «Гүлән мәктәптәре» иң яҡшыларҙан һанала: ҡиммәтле заманса ҡорамалдар, енес буйынса тигеҙ ҡараш, беренсе кластан инглиз теленә өйрәтеү. Әммә был уҡыу йорттарының элекке уҡытыусылары яғынан тәнҡит тә ишетелә, айырыуса ҡатын-ҡыҙҙарға ҡараш йәһәтенән. Улар әйтеүенсә, ҡатын-ҡыҙ уҡытыусыларға административ вәкәләттәр бирелмәй, уларҙың автономияһы сикле — алтынсы класта уҡыған ҡыҙҙарҙан башлап тәнәфестәрҙә һәм төшкө ялда улар ир-ат хеҙмәттәштәренән һәм класташтарынан айырым тотола.[36]
Конфессия-ара һәм мәҙәниәт-ара диалог
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Гүләндең эйәрсәндәре төрлө илдәрҙә конфессия-ара һәм мәҙәниәт-ара диалогты киңәйтә торған төрлө институттар ойоштора. Көнбайыш цивилизацияһының күп яҡтарын Гүлән хупламаһа ла (тәүге китаптарында был айырыуса асыҡ күренә), дин әһелдәренә ҡағылышлы түҙем мөнәсәбәт һәм диалог идеяларын алға һөрә.
Төрөк мәҙәниәте нигеҙендә Гүлән башҡаларға ҡарата ислам диненән сығанаҡ алған ихтирамлы мөнәсәбәт һәм һөйләшеп килешеүгә ынтылыш ятыуын билдәләй.[37] Ул ислам диненең һәр ваҡыт үҙе осратҡан мәҙәниәттәр һәм цивилизацияларҙың тик яҡшы яҡтарын ҡабул итеүен һыҙыҡ өҫтөнә ала. Уның фекеренсә, «диалог хәҙерге заман талабына әйләнде».[38]
Гүлән башҡа конфессиялар лидерҙары, атап әйткәндә, папа Иоанн Павел II, грек православие патриархы Варфоломей, баш сефард раввины Элияху Бакши-Дорон менән шәхси осраша.[39] 2000-се йылдар аҙағында «Хеҙмәт» хәрәкәте дингә ҡарамаған кешеләр менән дә диалогтар башлай, мәҫәлән, Лондондың Dialogue Society йәмғиәтенең консультатив советында мосолмандарға ҡарағанда атеистар һәм агностиктар күберәк.[40]
Гүлән шулай уҡ ислам диненең үҙендәге төрлө ағымдарҙың кооперацияһы яҡлы, мәҫәлән, ул мәсет менән әләви ҡорамын (cem evi) бер ихатала төҙөүҙе хуплай.[41].
2015 йылда Гүлән Ганди, Кинг һәм Икеда исемендәге абруйлы тыныслыҡ премияһына лайыҡ була. 15 йыл эсендә награданы тәүге тапҡыр мосолманға тапшыралар.[42]
Публикациялары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Гүлән — 60-тан ашыу китап һәм төрлө темаларға яҙылған бик күп мәҡәләләр авторы. Уның вәғәздәре һәм семинарҙары меңәрләгән аудио- һәм видеокассеталарҙа һәм дискыларҙа сыҡҡан. Уның китаптары донъяның бик күп телдәренә, шул иҫәптән рус теленә лә тәржемә ителгән.
Хәҙерге заман мәсьәләләренә ҡараштары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Секуляризм һәм шәриғәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Гүлән диндән азат йәмғиәт ҡороу яҡлы сәйәсәтте (лаицизм) тәнҡитләй. Шул уҡ ваҡытта ул, ислам дине менән демократия һыйышып йәшәй ала, тип иҫәпләй[43] . Гүлән фекеренсә, иман, исламдың төп шарттары булған намаҙ, ураҙа, зәкәт, хаж, ғаилә һәм шәхес-ара мөнәсәбәттәр, тормоштоң төрлө яҡтары шәриғәткә ҡарай.
Европа берләшмәһе һәм Төркиә
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Гүлән Төркиәнең Европа берләшмәһенә инеү тураһындағы ғаризаһын хуплай һәм Төркиә лә, Европа берләшмәһе лә бынан бер нәмә лә юғалтмаясаҡ, бәлки, киреһенсә, отасаҡ ҡына, тип иҫәпләй.
Ҡатын-ҡыҙҙың урыны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Гүлән фекеренсә, ислам дине ҡатын-ҡыҙҙарға ҡотолоу килтергән, мосолман донъяһында улар әүәл-әүәлдәрҙән «бер ҡасан да өйҙә бикләнеп ултырмай … бер ваҡытта ла ҡыйырһытылмай». Гүлән уйынса, «көнбайыш тибындағы феминизм … ир-атҡа ҡарата нәфрәт менән тулы булғанлыҡтан, бөтә инҡилаби хәрәкәттәр кеүек үк һүнеүгә дусар».
Террорсылыҡ
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Гүлән террорсылыҡтың бөтә төрҙәрен дә ғәйепләй. Ислам динендә, ти Гүлән, һуғыш һәм солох осорҙары өсөн шарттар аныҡ билдәләнгән. Тыныс ваҡытта айырым кешеләр һуғышырға һәм кеше үлтерергә тейеш түгел. «Террорсы шәһиттәр мәңгелеккә йәһәннәмгә олаға, һәм шунда улар ғәйепһеҙ кешеләрҙе үлтергән өсөн яуапҡа тарттырыласаҡ».[44] Гүлән 2001 йылдың 11 сентябрендәге Бөтә донъя сауҙа үҙәгендәге террористик актты ғәйепләп сығыш яһаған беренсе шөһрәтле мосолман була. Киләһе көндө Washington Post гәзитендә сыҡҡан мәҡәләлә ул: «Мосолмандың террорсы булыуы мөмкин түгел, һәм террорсы ысын мосолман була алмай», тип яҙа. Гүлән ислам имиджының үҙҙәрен мосолман тип йөрөткән террорсылар тарафынан «урланыуы» өсөн ҡайғыра. Ислам динен Гүлән уны ялғанға батырған маргиналдар өйөрөнөң ғәмәлдәре аша түгел, ә уның сығанаҡтары һәм тарихтағы сағылышы аша өйрәнергә кәңәш итә.[45] Гүлән Рәсәйҙәге Бесланда булған террорсылыҡ акты ҡорбандарының ҡайғыһын уртаҡлашты.
Сүриәләге һуғыш тураһында Гүлән: «Ундағы ваҡиғалар йөрәкте һыҙлата, был илдә ҡан ҡойолоуын туҡтатырға, мәсьәләләрҙе тыныс юл менән һәм бөтәһе ҡатнашлығында айыҡ аҡылдан фекер алышып хәл итергә кәрәк», ти[46]. 2014 йылдың сентябрендә Гүлән, Рәсәйҙә һәм башҡа күп илдәрҙә тыйылған ИГИЛ террорсы төркөмөнөң һуңғы ваҡыт йышайып киткән ҡанлы енәйәттәрен ғәйепләп һәм Ираҡ менән Сүриәләге ҡорбандарҙың яҡындарының һәм туғандарының ҡайғыһын уртаҡлашып, ваҡытлы матбуғат баҫмаларында белдереү баҫтыра.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ Fethullah Gülen // Энциклопедия Брокгауз (нем.)
- ↑ Mohammad Fethullah Gülen // AlKindi (онлайн-каталог Доминиканского института востоковедения)
- ↑ Fethullah Gülen // Munzinger Personen (нем.)
- ↑ Turkish U.S.-based cleric Gulen has died, media says — 2024.
- ↑ В США умер проповедник, которого обвиняли в подготовке госпереворота в Турции - Газета.Ru | Новости (урыҫ) — 2024.
- ↑ Fetullah Gülen öldü, morga alındı... Odatv hastanenin önünde canlı yayında — Odatv, 2024.
- ↑ FETÖ elebaşı Gülen'in cenazesi Pensilvanya'da St. Luke's Hastanesinde tutuluyor — Информационное агентство Анадолу, 2024.
- ↑ https://www.hurriyet.com.tr/gundem/feto-elebasi-fetullah-gulenin-cenazesine-qr-kodla-girilecek-42570637
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Gülen, M. Fethullah // Чешская национальная авторитетная база данных
- ↑ Williams, Paul L. «A visit to the Pennsylvania fortress of „The World’s most Dangerous Islamist“»
- ↑ Stakelbeck, Eric «The Gülen Movement: A New Islamic World Order?
- ↑ Berlinski, Claire „Who Is Fethullah Gülen? 2014 йыл 16 август архивланған.
- ↑ top 100 public intellectual poll 2009 йыл 30 сентябрь архивланған.“
- ↑ 100 Most Influential People for 2013 2013 йыл 19 апрель архивланған.
- ↑ Гюлен: основания для надежды. Журнал „Родина“, № 5, 2009 год.»
- ↑ the 500 most powerful people in the world 2014 йыл 9 апрель архивланған.
- ↑ «Гюлен делает упор на этичекое воспитание» — профессор Рыбаков. 2014 йыл 21 февраль архивланған.
- ↑ How far they have travelled . The Economist (6 март 2008). Дата обращения: 2 май 2012.
- ↑ "Личность в контексте истории: Фетхуллах Гюлен.
- ↑ Интервью с учителем Ф. 2007 йыл 16 октябрь архивланған.
- ↑ Официальный сайт Фонда писателей и журналистов 2009 йыл 12 май архивланған.
- ↑ U.S. charter schools tied to powerful Turkish imam . 60 Minutes. CBS News (13 май 2012). Дата обращения: 14 май 2012. 2012 йыл 14 май архивланған.
- ↑ WorldWide Religious News-Gulen acquitted of trying to overthrow secular government 2007 йыл 27 сентябрь архивланған.
- ↑ Решение Верховного Суда Турецкой Республики № 2008/1328 от 5.5.2006 года.
- ↑ Видео-ответ Ф.Гюлена на призыв премьер-министра Турции Р. Т. Эрдогана вернуться. 17.06.12.
- ↑ Алена Палажченко. Суд Стамбула выдал ордер на арест богослова Гюлена . РИА Новости (19 декабрь 2014).
- ↑ Robert W. Hefner, Muhammad Qasim Zaman, Schooling Islam: the culture and politics of modern Muslim education.
- ↑ Portrait of Fethullah Gülen, A Modern Turkish-Islamic Reformist 2018 йыл 25 декабрь архивланған.
- ↑ Thomas Michel S.J., Sufism and Modernity in the Thought of Fethullah Gülen // The Muslim World, Vol. 95 No. 3, July 2005, p.345-5
- ↑ Mehmet Kalyoncu A Civilian Response to Ethno-Religious Conflict: The Gülen Movement in Southeast Turkey.
- ↑ Berna Turam, Between Islam and the State: The Politics of Engagement.
- ↑ Saritoprak, Z. and Griffith, S. Fethullah Gülen and the 'People of the Book': A Voice from Turkey for Interfaith Dialogue // The Muslim World, Vol. 95 No. 3, July 2005, p.337-338
- ↑ Lester R. Kurtz, "Gulen’s Paradox: Combining Commitment and Tolerance, // Muslim World, Vol. 95, July 2005; 379—381.
- ↑ Fethullah Gülen and Atheist-Terrorist Comparison 2009 йыл 12 май архивланған.
- ↑ Hürriyet Arama Mobil(недоступная ссылка)
- ↑ Spiegelman, Margaret What Scares Turkey's Women? The Daily Beast. Дата обращения: 28 ноябрь 2012.
- ↑ Mehmet Gindem.
- ↑ Сюкияйнен Л. Р. Пример диалога в современном мире: Фетхуллах Гюлен // «Диалог Аврасья». — 2009.
- ↑ Advocate of Dialogue: Fethullah Gülen
- ↑ European Muslims, Civility and Public Life Perspectives On and From the Gülen Movement
- ↑ Genel Bakış Cami ve cemevi aynı bahçede 2013 йыл 28 декабрь архивланған. ntvmsnbc.com
- ↑ Премию мира имени Ганди в этом году получил Фетхуллах Гюлен 2017 йыл 27 май архивланған.
- ↑ Интервью(недоступная ссылка) газете «правда» от 15 сентября 2006 года.
- ↑ Фетхуллах Гюлен: Террористы-самоубийцы последуют в ад // Islam News
- ↑ Toward a Global Civilization of Love and Tolerance
- ↑ Fethullah Gülen: «Suriye’de akan kan dursun»-HABERTÜRK
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- рус телендә
- Бабосов Е. М. Фетхуллах Гюлен — турецкий мыслитель и проповедник всемирного масштаба. — Мн.: Беларуская навука, 2014. — 203 с. — ISBN 978-985-08-1696-2.
- Социально-философские аспекты учения Ф. Гюлена: взгляд белорусских учёных / Общественное объед. "Диалог Евразия", Фак. философии и социальных наук БГУ. — Мн.: Беларуская навука, 2012. — 264 с. — 1000 экз. — ISBN 978-985-08-1402-9.
- Сулейманов Р. Р. Турецкий демарш. Как ученики Нурси и Гюлена влияли на мусульман Татарстана. Часть 1. Религиозные эмиссары сделали ставку на женщин и школьников // Московский комсомолец-Поволжье. — 28.12.2015.
- Сулейманов Р. Р. Турецкий демарш. Как ученики Нурси и Гюлена влияли на мусульман Татарстана. Часть 2. Тайные уроки, мистики и ультраконсерваторы // Московский комсомолец-Поволжье. — 12.01.2016.
- Сюкияйнен Л. Р. Религия, право и исламская мысль в современной Турции // Турция на рубеже XX–XXI веков / Отв. ред.: И. В. Зайцев, Н. Ю. Ульченко. — М.: Институт востоковедения РАН, 2008. — С. 198—216. — 288 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-89282-365-4.
- Челноков А. С. Президент «параллельной Турции» // Совершенно секретно. — 10.08.2016. — № 8/385.
- Толерантность религий и цивилизаций. Взгляды Фетхуллаха Гюлена / Сост В. А. Ставицкий, Табасаранцев. — М.: Экономика, 2012. — 359 с. — 2000 экз. — ISBN 978-5-282-03237-6.
- Эргене Э. Движение Гюлена: зов к благоразумию. — М.: Новый Свет, 2010. — 85 с. — ISBN 978-5-98359-047-2.
- башҡа телдәрҙә
- Akar M. Gül Adam Timaş Yayınları (инг.)баш. (инг.)баш., İstanbul, 2001 ISBN 975362591X
- Akyol T. (инг.)баш. (инг.)баш. Asya’daki Türkiye, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları 2004 ISBN 9756714271
- Alpay Ş. (төр.)баш. (төр.)баш. Gülen’in Katkısı, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 2004 ISBN 9756714298
- Avcı H. (инг.)баш. (инг.)баш. Haliç'te Yaşayan Simonlar: Dün Devlet Bugün Cemaat (төр.)баш. (төр.)баш.. Angora, 2010. 608 p. ISBN 9752870758
- Aymaz A. (төр.)баш. (төр.)баш., Diyalog Adımları, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları 2003 ISBN 9756714212
- Balcı B. Orta Asya’da İslam misyonerleri: Fethullah Gülen okulları, İletişim Yayınları (инг.)баш. (инг.)баш., İstanbul, 2005, ISBN 9750503120
- Barış F. Maskeli Balon Medyatik Bir İnfazın Anatomisi, Timaş Yayınları, 1999 ISBN 975-362-506-5
- Bulaç A. (төр.)баш. (төр.)баш., Din — Kent ve Cemaat Fethullah Gülen Örneği, Ufuk Kitapları, 2008 ISBN 978-975-606-558-7
- Beşer F. (төр.)баш. (төр.)баш. Fethullah Gülen Hoca Efendinin Fıkıhını Anlamak
- Camcı S., Ünal K. Fethullah Gülen’in Konuşma ve Yazılarında Hoşgörü ve Diyalog İklimi, Merkür Yayıncılık, 1999 ISBN 975-690-601-4
- Camcı S., Ünal K. Hoşgörü Ve Diyalog İklimi / F. Gülen’in Konuşmalarında Ve Yazılarında, Merkür Yayınları, İzmir, 1999 ISBN 975-6906-01-4
- Ebaugh H. R. he Gülen Movement: A Sociological Analysis of a Civic Movement Rooted in Moderate Islam. — Springer, 2009. — 134 p. — ISBN 978-1-4020-9893-2.
- Canan İ. (төр.)баш. (төр.)баш. Fethullah Gülen’in Sünnet Anlayışı, Ufuk Yayınları, 2007 ISBN 9756065488
- Çetinkaya H. (төр.)баш. (төр.)баш. Din Baronunun kazları, Günizi yayıncılık, ISBN 9-758731-66-1
- Çetinkaya H. (төр.)баш. (төр.)баш. Fethullah Gülen’in 40 yıllık serüveni, Günizi yayıncılık, ISBN 9-758731-29-7
- Cevizoğlu H. Fethullah Gülen Hareketinin Perde Arkası 35 Yıllık Yol Arkadaşı Nurettin Veren Anlatıyor.
- Değer M. E. Bir Cumhuriyet Düşmanının Portesi ya da Fethullah Gülen Hocaefendinin derin misyonu, ISBN 975-6747-31-5
- Ebaugh H. R. Gülen Hareketi, Doğan Kitap, İstanbul, 2002 ISBN 9786051118857
- Ergil D. (төр.)баш. (төр.)баш. 100 Soruda Fethullah Gülen ve Hareketi’’, Timaş Yayınları, İstanbul, 2010
- Esposito J. L., Yavuz M. H. Turkish Islam and the Secular State: The Gülen Movement Syracuse University Press, Syracuse, New York, 2003 ISBN 0-8156-3015-8
- Koru F. (инг.)баш. (инг.)баш. Yerli ve Özgün: Nobellik Bir Öykü, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 2004 ISBN 9756714255
- Gülerce H. (төр.)баш. (төр.)баш. İslam 'ın Gülen Yüzü, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 2004 ISBN 9756714247
- Gönültaş N. (төр.)баш. (төр.)баш. Gurbet Lahikası, Samanyolu Yayıncılık, İstanbul, 2008 ISBN 9789758894758
- Hablemitoğlu N. (инг.)баш. (инг.)баш. Köstebek (төр.)баш. (төр.)баш., Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 975677494-0
- Hendrick J. D. Gülen: The Ambiguous Politics of Market Islam in Turkey and the World, NYU Press, Ağustos 2013, 978-0814770986
- Hunt R. A. Muslim citizens of the globalized world: contributions of the Gülen movement, The Light Inc, New Jersey, 2007 ISBN 978-1-59784-073-6
- Mercan F. Fethullah Gülen’in Sıradışı Hayatı: ABD’de Geçirdiği Dokuz Yılın Hikayesi, Doğan Kitapçılık, İstanbul, 2008 ISBN 9789759919221
- Ortaylı İ., Ateş T. (инг.)баш. (инг.)баш., Karakaş E. Barış Köprüleri Dünya’ya Açılan Türk Okulları 1, Ufuk Kitapları, 2005 ISBN 978-975-606-506-8
- Sönmez İ. A.Fethullah Gülen Gerçeği: Hukuki Gerçekler Işığında Hoşgörü ve Uzlaşma Aksiyonu Hakkında Bir İnceleme Kaynak Yayınları, 1998 ISBN 975-738-854-8
- Taşgetiren A. (төр.)баш. (төр.)баш., Bir Gönül İnsanı, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 2004 ISBN 9756714263
- The Gülen Hizmet Movement: Circumspect Activism in Faith-Based Reform / Eds. Tamer Balci, Christopher L. Miller. — Cambridge Scholars Publishing, 2013. — 300 p. — ISBN 978-1-4438-4507-6.
- Balci T., Miller C. L. The Gülen Hizmet Movement: A Cautinary Tale // . — 2013. — P. 1—21.
- Akinci A. The Oratory of M. Fethullah Gülen // . — 2013. — P. 23—46.
- Bozkurt S., Yıldırım Y. Fethullah Gülen’s Vision for Peace through Education and Dialogue // . — 2013. — P. 47—60.
- Balci T. Islam and Democracy in the Thought of Nursi and Gülen // . — 2013. — P. 61—90.
- Alianak S. L. Islamic Mediators and Creators of Grassroots Demands: The GHM Compared to the MB Egypt and MB Jordan // . — 2013. — P. 91—118.
- Curtis M. Among the Heavenly Branches: Leadership and Authority among Women in the Gülen Hizmet Movement // . — 2013. — P. 119—154.
- Webb M. The Genius and Vulnerability of the Gülen Hizmet Movement // . — 2013. — P. 155—164.
- Miller C. L. The Gülen Hizmet Movement and Secularization Theory: Explaining the Improbable // . — 2013. — P. 165—188.
- Topal S. Pursuit of Piety in the Public Sphere: A Weberian Analysis of the Gülen Hizmet Movement // . — 2013. — P. 189—200.
- Pearson T. D. Is Genuine Interfaith Dialogue Impossible? Alasdair MacIntyre and Fethullah Gülen in Conversation // . — 2013. — P. 201—214.
- Ruzgar M. An Analysis of the Gülen Hizmet Movement’s Interfaith Dialogue Activities // . — 2013. — P. 215—232.
- Miller C. L., Balci T. Interdisciplinary Inquiry and the Gülen Gestalt // . — 2013. — P. 233—250.
- Ünal İ. Fethullah Gülen’le Amerika’da Bir Ay, Nil Yayınları, 2001 ISBN 9757402842
- Yanardağ M. Türkiye Nasıl Kuşatıldı?/Fethullah Gülen Hareketinin Perde Arkası, ISBN 9944490008
- Editör: Mustafa Armağan (төр.)баш. (төр.)баш. Diyaloğa Adanmış Hayat: Aydınların Kaleminden Fethullah Gülen (Kozadan Kelebeğe 2),Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 2002 ISBN 9756714107
- Editör: Mustafa Armağan (төр.)баш. (төр.)баш. Medya Aynasında Fethullah Gülen (Kozadan Kelebeğe) Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 1999 ISBN 9759432609
- Yıldırım M. Meczup Yaratmak, ISBN 9-756047-05-4
- Veren N. (төр.)баш. (төр.)баш. Kuşatma / ABD’nin Truva Atı Fethullah Gülen Harekatı, ISBN 9944-490-13-9
- Gülaltay S. T. (инг.)баш. (инг.)баш. Fethullah Müslüman mı, İleri Yayınları, ISBN 9756288566
- Savaş V. (төр.)баш. (төр.)баш. İrtica ve Bölücülüğe Karşı Militan Demokrasi, ISBN 9-754948-93-3
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Официальный сайт Фетхуллаха Гюлена 2013 йыл 4 ноябрь архивланған.
- Фонд писателей и журналистов 2015 йыл 17 ноябрь архивланған., где Гюлен является почетным президентом и его **-* речь 2013 йыл 15 октябрь архивланған.
- Институт Гюлена 2022 йыл 30 март архивланған.
- Фетхуллах Гюлен и движение «Хизмет» через призму науки
- Новости движения «Хизмет» 2020 йыл 30 август архивланған.
- Gulen Movement Canada 2019 йыл 8 февраль архивланған. Fethullah Gulen Movement Canada website
- Что такое движение Гюлена? 2013 йыл 23 сентябрь архивланған.
- Конференции по изучению Фетхуллаха Гюлена 2010 йыл 5 март архивланған.
- Статьи Гюлена 2013 йыл 28 декабрь архивланған.
- Сайт про общественное движение «Хизмет» (Движение Гюлена) 2013 йыл 6 октябрь архивланған.
- Институт межкультурного диалога