Ғәләүетдинов Ишмөхәмәт Ғилметдин улы

Ишмөхәмәт Ғилметдин улы Ғәләүетдинов
Тыуған көнө	1 ғинуар 1948({{padleft:1948|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:1|2|0}})
Тыуған урыны	Башҡорт АССР-ы Учалы районы Сораман ауылы
Вафат көнө	10 октябрь 2015({{padleft:2015|4|0}}-{{padleft:10|2|0}}-{{padleft:10|2|0}}) (67 йәш)
Вафат урыны	Башҡортостан Республикаһы Өфө ҡалаһы
Ил	СССР → Рәсәй Федерацияһы
Ғилми даирәһе	филология
Эшләгән урыны	СССР Фәндәр академияһы Башкортостан тарих, тел һәм әҙәбиәт институты
Альма-матер	Башҡорт дәүләт университеты (1969)
Ғилми дәрәжәһе	филология фәндәре докторы (1992)
Ғилми исеме	профессор
Ниндәй өлкәлә танылған	Филология фәндәре докторы, профессор
Награда һәм премиялары	БАССР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1986)

Ғәләүетдинов Ишмөхәмәт Ғилметдин улы (1 ғинуар 1948 йыл — 10 октябрь 2015 йыл) — башҡорт теле белгесе, шәрҡиәтсе, юғары мәктәп уҡытыусыһы. Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы (1995), филология фәндәре докторы (1992), профессор (1994). Рәсәй Федерацияһының (2005) һәм Башҡорт АССР-ының (1986) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре, Рәсәй Федерацияһының почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2008).

Биографияһы

• Ишмөхәмәт Ғилметдин улы Ғәләүетдинов 1948 йылдың 1 ғинуарында Башҡорт АССР-ы (1993 йылдан Башҡортостан Республикаһы) Учалы районы Сораман ауылында тыуған. 1969 йылда Башҡорт дәүләт университетын тамамлай.
• Шул уҡ йылдан алып СССР Фәндәр академияһының Тарих, тел һәм әҙәбиәт институтында эшләй, 1992 йылдан — бүлек мөдире.
• 1993 йылдан алып Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының баш ғилми секретары вазифаһын башҡара.
• 1996—2006 йылдарҙа Гуманитар фәндәр бүлегенең академик-секретары вазифаһын башҡара.
• 2000—2010 йылдарҙа Өфө дәүләт сәнғәт академияһы ректоры, бер үк ваҡытта 2001 йылдан алып башҡорт, рус һәм сит телдәр кафедраһы мөдире, 2010 йылдан — башҡорт теле һәм әҙәбиәте кафедраһы мөдире.
• 2011 йылдан башлап «Проблемы востоковедения» журналы мөхәррире.

Ишмөхәмәт Ғилметдин улы Ғәләүетдинов 2015 йылдың 10 октябрендә Өфө ҡалаһында вафат булды.

Ғилми эшмәкәрлеге

Ишмөхәмәт Ғәләүетдиновтың археография, текстология, әҙәби башҡорт теленең тарихи үҫешен өйрәнеү проблемалары, башҡорт балалар фольклоры менән бәйле. «Башҡорт әҙәби теленең ике быуаты» («Два века башкирского литературного языка; 2000»)монографияһында автор XIX быуат — XX быуат башы яҙма ҡомартҡылары нигеҙендә башҡорт әҙәби теленең үҫешен яҡтырта, уның телдән тыш сәбәптәрен күрһәтә. 300-ҙән ашыу фәнни хеҙмәт авторы. Рәсәй Фәндәр Академияһының Шәрҡиәтселәр йәмғиәте президенты (2004—2006).

Хеҙмәттәре

• Башҡорт әҙәби теленең тарихы. — Өфө, 1993 (авторҙ.);
• «Тарих нама-и булгар» Таджетдина Ялсыгулова. — Уфа, 1990;
• Башкирские народные детские игры. — Уфа, 2002.

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

• БАССР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1986)
• Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2005)
• Рәсәй Федерацияһының почетлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре (2008)

Балалар фольклорын өйрәнеүе

Ишмөхәмәт Ғәләүетдиновтың «Балалар фольлоры: Бала саҡ — уйнап көлөп үҫер саҡ» йыйынтығында Һынамыштар, Һанашмаҡтар, Тиҙәйткестәр, Үсекләшеүҙәр, Уйындар һ. б. балалар өсөн халыҡ ижады үрнәктәр урын алған

Әҙәбиәт

• Ғәләүетдинов И. Ғ. һәм башҡалар. Балалар фольлоры: Бала саҡ — уйнап көлөп үҫер саҡ (баш.). — Өфө: Башҡортостан «Китап» нәшриәте, 1994. — ISBN 5-295-01280-8.

Һылтанмалар

• ГАЛЯУТДИНОВ Ишмухамет Гильмутдинович
• А. Р. Абдуллин. Востоковед из Уфы // Вестник Академии наук Республики Башкортостан. 1997. Т. 2. № 4.
• М. Ямалетдинов. Ишмөхәмәт Ғәләүетдинов = Ишмухамет Галяутдинов: документальная повесть. — Өфө, 2009.