Балыҡ сәнәғәте

Балыҡ сәнәғәте — балыҡ, диңгеҙ хайуаны, киттар, диңгеҙ умыртҡаһыҙҙары һәм ылымыҡтарҙы тотоу, уларҙы аҙыҡ-түлек, медицина, мал аҙығы һәм техник продукция итеп эшкәртеү буйынса аҙыҡ-түлек сәнәғәте тармағы.

Башҡортостанда балыҡ сәнәғәте тарихы

Башҡортостанда балыҡ эшкәртеү тармағынан һәм балыҡсылыҡтан тора. Башҡортостанда етештереү эшмәкәрлегенең иң тәүге формаларының береһе балыҡсылыҡ була (кәсеп техникаһы примитив булған, балыҡты башлыса тоҙлағандар, ҡаҡлағандар һәм киптергәндәр). 20 быуат башында Өфөлә балыҡсылыҡ заводы төҙөлгәндән һуң балыҡты яңынан үрсетеү башлана. 1919 й. «Башохотрыбсоюз» («Башкиррыбхоз») предприятиеһы ойошторола. 2004 й. тармаҡ 28 пр—тие һәм производствонан тора, шул иҫәптән «Ҡариҙел балыҡсылыҡ хужалығы» МУП—ы, «Ҡарман балыҡсылыҡ хужалығы» ЯСЙ (Краснокама р—ны), «Миәкә Балыҡ Компанияһы» ЯСЙ, «„Балыҡ“ балыҡсылыҡ хужалығы» ААЙ (Фёдоровка р—ны). Башҡортостан Республикаһы аҙыҡ-түлек сәнәғәте етештереү күләменең 0,4 %—тан ашыуы балыҡ сәнәғәте өлөшөнә тура килә.

Башҡортостанда балыҡ тотоу динамикаһы

1913 й. — 1300 тонна
1928—350 тонна
1940—718 тонна
1960—592 тонна
1980—455 тонна
2000—342 тонна
2005—948 тонна
2009—903 тонна

Ер шарында балыҡ етештереү

Төп мәҡәлә: Балыҡ етештереү буйынса илдәр теҙмәһе

Сығанаҡ: БМО-ның аҙыҡ-түлек һәм ауыл хужалығы берекмәләре (ингл. Food and Agriculture Organization of the United Nation, FAO)^[1].

**Балыҡ етештереү (етештереүҙе һәм үрсетеүҙе үҙ эсенә ала)в 2009 йыл (тонн)**
Урын	Дәүләт	Етештереү (Тотоу)
1	Ҡытай	60,474,939
2	Индонезия	9,815,202
3	Һиндостан	7,845,163
4	Перу	6,964,446
5	Япония	5,195,958
6	Филиппин	5,083,131
7	АҠШ	4,710,453
8	Чили	4,702,902
9	Вьетнам	4,832,900
10	Бангладеш	3,949,267
	Барлығы	113,573,761

СССР-ҙа балыҡ тотоу

Балыҡ тотоу, млн. тонн

Регион	Тотоу (1930 й.)	Тотоу (1940 й.)	Тотоу (1950 й.)	Тотоу (1960 й.)	Тотоу (1970 й.)
Үҙәк Атлантика һәм Балтика	0.014	0.018	0.104	0.629	1.91
Алыҫ Көнсығыш	0.305	0.322	0.484	0.861	2.612
Төньяҡ	0.061	0.218	0.285	0.797	1.303
Ҡара һәм Аҙау(Азов) диңгеҙҙәре	0.145	0.221	0.283	0.587	1.038
Каспий диңгеҙе	0.604	0.322	0.313	0.378	0.529
Бөтә СССР	1.129	1.101	1.469	3.252	7.392

Балыҡсылыҡ фонды

Республика балыҡсылыҡ хужалығы һыу ятҡылыҡтарының ҙур фонды бар: дөйөм оҙонлоғо һәм майҙанына ҡарата промыслала йылғаларҙы ҡулланыу яҡынса 3 %, күлдәр — 29, һыуһаҡлағыстар — 73, быуалар — 6 %—ҡа яҡын тәшкил итә. Тауар балығын етештереү күләме б—са респ. Волга буйы федераль округында 2—се урында тора (2006). Продукцияһы Башҡортостан Республикаһында һәм Рәсәй Федерацияһының башҡа төбәктәрендә һатыла.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

Иҫкәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 Fishery Statistics programme (ингл.). The agricultural production. FAOSTAT. Дата обращения: 30 май 2011. Архивировано 3 март 2012 года. Өҙөмтә хатаһы: <ref> тег дөрөҫ түгел: «fao» исеме бер нисә тапҡыр төрлө йөкмәткегә бирелгән

Һылтанмалар

Балыҡ сәнәғәте // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
Большая советская энциклопедия, 1971 г.
[1] 2013 йыл 4 октябрь архивланған. — «Сказ о рыбаках и „золотой рыбе“» — статья в газете «Новый вторник» (9 апреля 2013 года).'

[fao-1] 1,0 ^1,1 Fishery Statistics programme (ингл.). The agricultural production. FAOSTAT. Дата обращения: 30 май 2011. Архивировано 3 март 2012 года. Өҙөмтә хатаһы: <ref> тег дөрөҫ түгел: «fao» исеме бер нисә тапҡыр төрлө йөкмәткегә бирелгән

[1]