Белорус тимер юлы

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Белорус тимер юлы
бел. Беларуская чыгунка
Тармаҡ транспорт һәм тимер юл транспорты
Нигеҙләү датаһы 1992
Логотип
Рәсем
Ҡыҫҡаса атамаһы БЧ
Дәүләт  Беларусь
Ойошма ағзаһы Международный союз железных дорог[d][1]
Ойоштороу-хоҡуҡ формаһы государственное предприятие[d]
Хужаһы Беларусь
Милке Колядичи[d]
Штаб-фатирҙың урынлашыуы Минск, Беларусь
Хеҙмәткәрҙәр 112 173 кеше (2005)
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Ленин ордены
Продукция железная дорога[d]
Рәсми асылыу датаһы 1992
Электронная почта ns@rw.by
Рәсми сайт rw.by
Подробная карта
Зона обслуживания Беларусь
 Белорус тимер юлы Викимилектә

Белорус тимер юлы (БелЖД, бел. Беларуская чыгунка, БЧ) — Белоруссия тимер юлдары селтәре операторы. Был Беларусь Республикаһының Транспорт һәм коммуникациялар министрлығына буйһонған дәүләт берләшмәһе. Уның составына юридик шәхес статусы булған 66 ойошма һәм өс вәкиллек инә. Белорус тимер юлы идаралығы аппараты — Белорус тимер юлы идаралығы. 1953 йылдың майында ойошторола[2]. Өлөшләтә Литва ССР-ы һәм Украина ССР-ы территориялары аша үтә.

БелЖД сиктәш илдәрҙең тимер юлдары менән бәйләнгән:: Латвияның (Latvijas dzelzceD), Литва (Lietuvos Geleurokeliai), Польшаның (Polskie Koleje Paowe), Рәсәйҙең(Мәскәү һәм Октябрь тимер юлдары) һәм Украинаныңтимер юлдары.

Белорус тимер юл бүлексәләре      Минское отделение Минск бүлексәһе     Барановичское отделение Барановичи бүлексәһе     Брестское отделение Брест бүлексәһе     Витебское отделение Витебск бүлексәһе     Гомельское отделениеГомель бүлексәһе      Могилёвское отделениеМогилев бүлексәһе
Белорус тимер юлы участкалары төҙөлөшө (тар колеялы юлдар һәм ҙур булмаған участкаларҙан тыш).

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Хәҙерге Белоруссия территорияһында беренсе тапҡыр тимер юл бәйләнеше 1862 йылдың 27 декабрендә Поречье — Санкт-Петербург тимер юлы участкаһында асыла[3].

1866 йылда Динабург — Витебск тимер юлы, 1868 йылда Орел — Витебск тимер юлы асыла (1895 йылда Ригала идаралыҡ менән Рига — Орел тимер юлына берләшә).

1871 йылда Мәскәү — Брест тимер юлының Мәскәү — Смоленск — Мәскәү — Брест тимер юлы линияһы асыла (1912 йылдан — Александров тимер юлы).

1873 йылда Ромен тимер юлының Яңы Вилейск — Минск — Гомель, 1874 йылда Гомель — Ромен Ландварово линияһы асыла (1876 йылдан Либаво — Ромен тимер юлы).

1882 йылда Жабинка — Пинск, 1884 йылда Пинск — Лунинец — Вильна, 1886 йылда Лунинец — Гомель һәм Барановичи тимер юлы линиялары — Белосток, 1887 йылда Полесье тимер юлдары составына ингән һәм идаралығы Вильна ҡалаһында булған Гомель — Брянск тимер юлы линияһы асыла.

1894 йылда Лынтуптан алып Свиргә тиклем тимер юл тармағы (24 саҡрым) һәм артабан Сморгонға, 1899 йылда Лынтуптан Шеметовоға, Ижаға Молодечкоға тиклем линия проектлана.

1902 йылда Рига-Орел тимер юлы Витебск — Жлобин линияһы менән тулылана тулылана.

1907 йылда Полесье тимер юлдары Волковыск — Лида — Полоцк линиялары менән тулылана[4].

1915 йылдың көҙөндә рус армияһы, немецтарҙың ҡаты ҡаршылығына ҡарамаҫтан, Молодечно, Вилейка һәм Кривичи (Хәҙер Княгин) тимер юлдарын кайзер ғәскәрҙәренән азат итә[5].

1916 йылдың аҙағында 251-се немец резерв пехота полкында ойошторолған 13-сө рота (240 кеше) фронт алды һыҙығында Шеметово еренә табан капитан Гёттинг етәкселегендә вокзал төҙөй һәм Лынтупы һәм Шеметово тар колеялы тимер юлы ярҙамында тоташтыра[6].

  • 1922 йылда Александров тимер юлы һәм Мәскәү-Балтик тимер юлы Мәскәү-Белорус-Балтика тимер юлына берләшә.
  • 1923 йылда чех яҙыусыһы Карел Ванек «Рус әсирлегендә батыр һалдат Швейк мажаралары» романын яҙа. Романда батыр һалдат Швейк Беренсе донъя һуғышы ваҡытында рус әсирлегенә эләгә, унда уны Будслав станцияһына хәрби тимер юлы төҙөүгә ебәрәләр.
  • 1936 йылда Мәскәү-Белорус-Балтика тимер юлы Смоленск ҡалаһынан идара итеү менән Көнбайыш тимер юлы һәм Гомелдән идара итеү менән Белорус тимер юлына бүленә.
  • 1937 йылда Көнбайыш Белоруссияла Кобыльник — Нарочь күле[7] тимер юлының 4 саҡрымлыҡ участкаһы төҙөлөп бөтөү уңайынан архиепископ Ялбжиковский тантаналы телмәр менән сығыш яһай[8].
  • 1939 йылдың 17 ноябрендә «Көнбайыш Украина һәм Көнбайыш Белоруссияның тимер юлдарын ҡайтанан ҡушыу һәм күсмә составты СССР-ҙың тимер юлына ҡушыу тураһында» ЦК ВКП (б) һәм СССР Совнаркомы ҡарары сыға.
  • 02.12.1939. Барановичиҙа идаралығы булған Брест-Литва тимер юлы һәм Белостокск тимер юлы булдырыла[9].
  • 28.07.1951. Көнбайыш тимер юлының Минск бүлексәһе Брест-Литва тимер юлы менән Минск тимер юлына берләшә.
  • 15.05.1953. Минск тимер юлы Белорус тимер юлы менән ҡушыла.
  • 1957 йылда Белорус тимер юлына Көнбайыш тимер юлының Витебск һәм Оршанск бүлексәләре тапшырыла.
  • 07.12.1963. Белорус тимер юлының 48 километр оҙонлоғондағы беренсе электр участкаһы Минск-Олехновичи тантаналы рәүештә файҙаланыуға тапшырыла.
  • 1965 йылда Минск-Сорттарға айырыу буйынса депоһы паровоздан тепловоз менән йөрөтөлөүгә күсә.
  • 1982 йылда Белорус тимер юлы электровоздар файҙалана башлай.
  • 2017 йылдың 1 июлендә Лынтупы станцияһында урындағы тыуған яҡты өйрәнеүсе Е. Громова башланғысы менән «тар колеялы тимер юлдар короле» — инженер, Беренсе Дәүләт Думаһы депутаты Болеслав Антонович Яловецкийгә бюст ҡуйыла.

Электрификация хронологияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

БЧ электрификациялау хронологияһы
Йыл Дөйөм ҡулла-нышлы тимер юл оҙонлоғо, , км[10][11][12] шул иҫәптән,
электрләштерелгән, км 		%
2000 5533 874 16
2005 5518 897 16
2010 5503 898 16
2011 5503 899 16
2012 5483 899 16
2013 5490 1013 18
2014 5491 1012 21
2015 5491 1128 21
2016 5480 1131 21
2017 5480 1215 22
2018 5480 1228 22

Поляк дәүләт тимер юлдары менән сиктәш Гродно — Брузги һәм Брест — Үҙәк — Польша сигенән тыш (артабан Тересполгә), Белорус тимер юлында 25 кВ көсөргәнешлекте кәметеү стандарты файҙаланыла. Уларҙа 3 кВ даими токлы поляк электрохәрәкәт составы файҙаланыла. Беларуста берҙән-бер тоташтырыу станцияһы — Брест-Үҙәк: төньяҡ яғындағы европа колеялы юл 3 кВ поляк даими тогы, көньяҡ (рус колеяһы) белорус үҙгәреүсән (25 кВ) тогы менән электрлаштырыла.

  • 1963: Минск — Олехновичи;
  • 1966: Олехновичи — Молодечно;
  • 1970: Минск — Пухович;
  • 1971: Пухович — Талка;
  • 1972: Талка — Осиповичи;
  • 1974: Минск — Борисов;
  • 1975: Минск — Столбцы;
  • 1979: Орша — Красное;
  • 1980: Борисов — Орша;
  • 1981: Столбцы — Барановичи;
  • 1983: Барановичи — Брест;
  • 1988: Гродно — Кузница (1435 колеялы 1 юл, 1520 мм колеялы юл электрлаштырылмаған);
  • 2004: Помыслище — Крыжовка;
  • 2013: Осиповичи — Жлобин;
  • 2016: Жлобин — Гомель;
  • 2017: Молодечно — Гудогай — Литва дәүләт сиге[13] (артабан Науйойи участкаһына тиклем электрлаштырылған. LG). Минск ҡалаһын урап үтеү: Колодищи — Шабаны;[14];
  • 2020: Жлобин — Светлогорск[15].

Электрификация перспективалары:

2020 йылға тиклем:

  • Светлогорск — Калинковичи (проектты тормошҡа ашырыуға аҡсаның бер өлөшө «Көнсығыш партнёрлыҡ»[16] программаһы сиктәрендә Европа союзы тәьмин итәсәк; бынан тыш, 2019 йылда Белоруссия тимер юлы Эксимбанк инвестицияларын 65,7 миллион евро йәлеп итә).
  • Калинковичи — Барбаров[17]

2025 йылға тиклем:

  • Минскиҙы урап үтеү юлы: Гатово — Михановичи[18].
  • Барановичи — Лунинец — Ситник һәм Ситница — Калинковичи[19].

киләсәктә планлаштырыла.:

  • Жлобин — Могилев
  • Могилев — Орша
  • Бигосово — Полоцк — Витебск — Заольша (Латвия менән Рәсәй сигенә тиклем)
  • Орша — Витебск[20]
  • Гродно — Скидель[21]

Хәҙерге торошо[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Йөк ташыу[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Электровоз БКГ1 һәм контейнерҙар поезы.
Төр буйынса йөк тейәгән структураһы, млн. т. (2017 йыл)
Контейнер ташыусы һаны



Ҡытай—Европа Союэы—Ҡытай йүнәлешендә ташылған контейнерҙар һаны


(мең булһа, 20 мең фунт эквивалентында)[22]

Белорус тимер юлының элекке начальнигы Анатолий Сивактың мәғлүмәттәре буйынса, 2012 йылдың 1 ғинуарына Белоруссия магистраленең пассажирҙар вагондары паркы 1691 берәмек иҫәпләнә. Шул уҡ ваҡытта пассажирҙар вагондары хеҙмәтенең уртаса срогы — 23 йыл самаһы. Пассажирҙар вагондары паркынан туҙыуы 56 процент самаһы тәшкил итә. Йөк ташыуҙы тәьмин итеүгә килгәндә, әлеге ваҡытта Белорус тимер юлының инвентарь паркында 28643 йөк машинаһы иҫәпләнә, уларҙан 4617 ябыҡ, 2914 платформа, 6914 ярымвагон, 7027 цистерна һәм 7171 вагон. Парктың туҙыуы 58,3 процент тәшкил итә.[23].

Белорус тимер юлы өсөн бер нисә проблема хас, шуларҙың береһе — төп средстволарҙың ныҡ туҙыуы — туҙыуы 64,7 % тәшкил итә, вагондарҙың 42 % ҡулланыу эксплуатациялау ваҡыты уҙған. Белорус тимер юлында инвестициялар дефициты 2000 йылда Белоруссияның 461 миллиард һум (яҡынса 163,5 миллион доллар). 2009 йылға тиклем инвестициялар етешмәүе банктарҙың кредит ресурстарын йәлеп итеү менән ҡаплана. 2009 йылда Белорус тимер юлы банктарға 233 миллиард белорус һумын (яҡынса 82,5 миллион доллар) кире ҡайтарырға тейеш[24].

2012 йыл башынан алып Белорус тимер юлы 2673 йөк машинаһы һатып ала. Шул иҫәптән 1470 ярым вагон, 676 вагон-цистерна, 411 хоппер-цементовоз һәм 116 ябыҡ вагон һатып алына. Күсмә состав раҫланған тәьмин итеү графиктарына ярашлы магистраль менән тәьмин ителә. 2012 йылда йәмғеһе 3746 йөк вагоны: 2080 ярым вагон, 1000 вагон-цистерна, 550 хоппер-цементовоз һәм 116 ябыҡ вагон һатып алырға ниәтләй. Күсмә составты яңыртыу Белорус тимер юлының был йүнәлештә маҡсатлы эш алып барған мөһим инвестиция проекттарының береһе булып тора. Белоруссияның тимер юл транспорты үҫеше дәүләт программаһына ярашлы, 2015 йыл аҙағына тиклем Белоруссия тимер юлы дөйөм алғанда 12,5 мең берәмек яңы күсмә состав һатып аласаҡ. 2018 йылда Белорус тимер юлы 429 вагон, шул иҫәптән 416 ярымвагон, 10 ябыҡ вагон һәм 3 фитнес платформаһы һатып ала[22].

Шулай уҡ 2016 йылда тимер юл транспортының йөк әйләнеше 41,1 миллиард тонна-километр тәшкил итә (бөтә төр транспорт төрҙәренең дөйөм күләмендә 32,7 %), дөйөм алғанда 126,8 миллион йөк ташыла. Йөк ташыу структураһында тимер юл транспортының тотҡан урыны 30,4 процент тәшкил итә. Ташыуҙар күләме уҙған йыл менән сағыштырғанда кәмей[25].2015 йылда тимер юл транспортына 80,3 миллион тонна йөк тейәлә, шуларҙың 22,5 миллионы нефть һәм нефть продукттары, 20,1 миллионы төҙөлөш тауарҙары, 13,3 миллионы химия һәм минераль ашламалар, 6,6 миллионы урман йөктәре, 3,6 миллионы цемент, 2,1 миллионы ҡара металл, 1,2 миллион иген һәм 10,9 миллион тонна башҡа йөк[26] ташыла.


Дөйөм алғанда, 2016 йылда керем 357,28 миллион белорус һумы тәшкил итә (2015 йыл менән сағыштырғанда — 1,2 %), ә берекмәнең саф табышы 6,05 процентҡа кәмей (ул саҡтағы курс буйынса 3 миллион АҠШ доллары самаһы). Дөйөм килем 9,1 миллион һум тәшкил итә (таҙа табышҡа инмәгән оҙайлы активтарҙы ҡайтанан баһалауҙы иҫәпкә алып). 2016 йылдың 31 декабренә ҡарата лизинг түләүҙәре буйынса берекмәнең йөкләмәләре 244,28 миллион һум тәшкил итә, ә оҙайлы кредиттарҙың һәм займдарҙың дөйөм күләме 806,8 миллион һум тәшкил итә[27].

2018 йылда тариф йөк әйләнеше 1993 йылдан алып максималь күрһәткескә етә (52,6 миллиард тонна/километр, 2017 йыл менән сағыштырғанда үҫеш 8,3 %). Йөк вагон әйләнеше 3,85 тәүлеккә тиклем кәмегән, вагондарҙың етештереү ҡеүәте 4926 тонна/километрға тиклем арта, локомотивтарҙың 1297 мең километрға тиклем арта. Йөк ташыу һөҙөмтәлелеген арттырыу өсөн локомотив бригадаларҙы хеҙмәтләндереү, составтарҙың оҙонлоғон һәм ауырлығын арттырыу, БКГ2 электровоздарын күп берәмек системаһы буйынса файҙаланыу киң ҡулланыла. 2018 йыл йомғаҡтары буйынса йөк ташыуҙан табыш (2716 миллион һум, йәки 1300 миллион доллар) тимер юлдың дөйөм табышынан 79,4 процент тәшкил итә. Беларусь Республикаһы аша килгән контейнерҙар һаны Ҡытай — Европа союзы — Ҡытай йүнәлешендә генә 331,5 меңгә етә (+29 %), контейнер поездары һаны — 2835 (6,4 %). 2018 йылда тимер юл контейнерҙарының дөйөм һаны 635,4 мең тәшкил итә. Контейнерҙарҙың яртыһынан ашыуы (474,3 мең) юғары тиҙлекле контейнер поездары ташый. 2018 йылдың аҙағына Белорус тимер юлының инвентарь паркында 667 тепловоз һәм 97 электровоз (бөтәһе 764 локомотив, шул иҫәптән пассажирҙар составы өсөн) иҫәпләнә. Йөк ташыу өсөн 226 станция асыла[22].

Колеяны үҙгәртеү Ҡаҙағстан — Ҡытай сигендә, 1435 миллиметр тәгәрмәскә күсергәндә, Достык станцияһында теркәлә. Брест — Рәсәй сигендә Осиновка станцияһына тиклем контейнер поездарының маршрут тиҙлеге 1172 км / тәүлек тәшкил итә[22].


йыл 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Йөк ташылған, мең т.[28][29][30] 88 000 125 097 937 139 152 775 673 153 140 040 437 141 439 131 758 126 295 146 200 157 500 145
Йөк әйләнеше, млн т·км[31][32] 425 31 559 43 224 46 406 49 351 48 818 43 997 44 785 40 107 41 538 48 574 52 48 205,4

Тимер юлы менән ташылған йөктәрҙең күбеһе халыҡ-ара, дүрттән бер өлөштән ашыуы — транзит. Мәҫәлән, 2017 йылда тимер юл транспорты менән ташылған 146 295 мең кешенең 112 785 меңе (77,1 %) халыҡ-ара, шул иҫәптән 39 082 меңе (дөйөм йөктәр күләменән 26,7 %) транзит өлөшөнә тура килә. 2017 йылда йөк әйләнешенең 48 538 миллион саҡрымы (79,3 %) халыҡ-ара, шул иҫәптән 15 958 миллион тонна/километр (дөйөм йөк әйләнешенең 32,9 проценты) транзитҡа тура килә[33].

2018 йылда тариф йөк әйләнешенең 79 проценты халыҡ-ара: 37 % — транзит, 32 % — импорт, 10 % — эеспорт. Республика буйынса йөк ташыу тариф йөк әйләнешенең 21 процентын тәшкил итә[22].

Иң көсөргәнешле станциялар (тейәү буйынса):

  • Ситница (Барановичибүлексәһе, Брест өлкәһенең Лунинецкий районы) «Гранит» гранит ҡырсынташ етештереү предприятиеһының етештереүсеһен һәм Микашевичиҙың башҡа предприятиеларын хеҙмәтләндерә. 2018 йылда уның өлөшөнә Белорус тимер юлы тейәгән 15 процент һәм Барановичи бүлексәһенән 60 процент тура килә. 2018 йылдың тәүге ярты йыллығында 8,3 миллион самаһы йөк тейәп оҙата (йылына яҡынса 16 — 17 миллион т.), 2018 йылдың июлендә тәүлек һайын 50 мең т. самаһы оҙатыла[34];
  • Калий (Минск өлкәһенең Могилёвск бүлексәһе, Солигорск ҡалаһы) «Беларуськалий» асыҡ акционерҙар йәмғиәте калийлы ашламалар етештереүсеһен хеҙмәтләндерә, 2015 йылда 12,2 миллион т. йөк тейәлә[35];
  • Барбаров (Гомель бүлексәһе Гомель өлкәһенең Мозырь ҡалаһы) Мозырь НПЗ, Белоруснефть-Транс һәм башҡа предприятиеларҙы хеҙмәтләндерә, 2014 йылда 10,8 миллиондан ашыу нефть продукттары тейәлә — 186,7 мең вагон[36];
  • Новополоцк (Витебск бүлексәһе, Витебск өлкәһенең Новополоцк ҡалаһы) «Нафтан» нефть эшкәртеү заводы, «Полимир» химия заводы, Белоруснефть-Новополоцк нефть ташыу һәм башҡа предприятиеларҙы хеҙмәтләндерә (йылына яҡынса 9,5—10 миллион т)[37].

Йөк ташыу форматы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Республика транспорт-экспедиция унитар предприятиеһы «Белинтертранс — Белорус тимер юлының транспорт-логистика үҙәге» («БТЛЦ»).

Пассажирҙар ташыу[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Төбәк линияның ЭР9Т электропоезы эконом Минск — Борисов экономкласы Минск — Көнсығыш станцияһына килә.

2018 йылда Белорус тимер юлы 79,9 миллион пассажирҙы, шул иҫәптән 62,2 миллион кешене (дөйөм алғанда тимер юл транспорты менән пассажирҙар ташыу күләмендә 77,9 процент), 10,2 миллион кеше (12,7 процент) төбәк-ара бәйләнештә (12,7 процент), халыҡ-ара һәм ҡала линияларында 3,8 миллион пассажир (4,7 процент) ташый. Пассажирҙар һаны ҡала һәм халыҡ-ара линияларҙа арта, ә ташылған пассажирҙарҙың дөйөм һаны 0,9 процентҡа кәмей. Халыҡ-ара линияларҙа пассажирҙар һаны Латвия (17,2 %), Литва (14,7 %), Украина (4,7 %) һәм Польша (3,6 %) менән ярайһы уҡ арта. Дөйөм пассажирҙар әйләнеше 6215,3 миллион пассажир тәшкил итә. 2018 йылда Белорус тимер юлының килеме 358 миллион һум (яҡынса 170 миллион доллар) тәшкил итте, йәғни төп эшмәкәрлегенән 10,5 процент[22].

2015 йылда Белорус тимер юлы 87,1 миллион пассажирҙы, шул иҫәптән 4 миллион халыҡ-ара бәйләнештә (1,7 миллион инеү, 1,7 миллион сығыу, 0,6 миллион транзит), 12,4 миллион төбәк-ара һәм төбәк бизнес-класлы линиялар, 67,4 миллион эконом класлы һәм 3,3 миллион ҡала линиялары менән ташый. Пассажирҙар әйләнеше 7117 миллион пассажирҙы тәшкил итә: 1124 миллион халыҡ-ара бәйләнеш, 3032 миллион төбәк-ара һәм төбәк бизнес-класлы бизнес-линиялар, 2962 миллион төбәк эконом класлы линиялар (шул иҫәптән 73 миллион ҡала линиялары)[38]. Популяр йүнәлештәр статистикаһы баҫылмай.

Пассажирҙар ташыу (млн)[39][38][40]: Шул иҫәптән төбәк линияһы



ҡала һәм эконом линия (млн)[41][22]:
төбәк бизнес-класс линияһы электропоезы (тиҙләтелгән) ЭПр.

2018 йылдың аҙағына Белорус тимер юлының инвентарь паркында 288 электр поезд секцияһы һәм 145 дизель-поезд секцияһы иҫәпләнә. Пассажирҙар ташыу ЭР9 һәм Stadler Flirt (ЭПг, ЭПр, ЭПППППм) электр поездары, шулай уҡ ДР1, ДРБ1, ДБ1, Д1, Д1, П3, П3, 6-сы поездары менән тормошҡа ашырыла. Ҡала яны билеттарына хаҡтар Европала иң түбәндәрҙән (Украинанан һәм Молдованан[42] һуң тора, улар Рәсәйгә ҡарағанда уртаса 4 тапҡырға түбәнерәк һәм Германияға ҡарағанда 8 тапҡырға кәмерәк.

2019 йылдың уртаһында пассажирҙар ташыу ойоштороуға сығымдарҙың уртаса 43 процентын ҡаплай, ә 2020 йылға тимер юлы сығымдарын ҡаплау 60 процентҡа тиклем арттырыу көтөлә. 2019 йылда дөйөм халыҡ-ара линиялар поездарында тулы күләмдә кире ҡайтарыу кимәле эконом класлы төбәк линиялары поездарында 16 процентҡа тиклем һәм ҡала линиялары поездарында 21 процент тәшкил итә. 2018 йылдың 20 мартында төбәк эконом-класс линиялары поездарында юл йөрөү тарифтары 24 процентҡа (0,1 доллар самаһы) күтәрелә[43]), әммә бер йылда был йөк ташыуға сығымдарҙы ҡаплау кимәле, Белорус тимер юлы мәғлүмәттәре буйынса, ни бары 1 процентҡа артҡан. Тарифтарҙы арттырыуға рөхсәт Беларусь Республикаһының Монополияға ҡаршы көйләү һәм сауҙа министрлығы халыҡ килеменең артыуын иҫәпкә алып бирә. EX-press.by баҫмаһы иҫәптәре буйынса, пассажирҙар йөрөтөү варианттары автомобиль транспорты менән сағыштырғанда конкурентлыҡҡа һәләтле түгел[44].

Рассажирҙар ташыу форматы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

2011 йылда индерелгән пассажир ташыуҙың яңы классификацияһы:

  • Халыҡ-ара линиялар
  • Коммерция линиялары
  • Төбәк-ара линиялар
  • Төбәк линиялары
  • Ҡала линиялары

Минск бүлексәһенең ҡала яны поездарының йүнәлештәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Белорус тимер юлының Брест йүнәлеше
  • Белорус тимер юлының Осиповичи йүнәлеше
  • Белорус тимер юлының Молодечнент йүнәлеше
  • Белорус тимер юлының Оршан йүнәлеше

Етәкселәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Владимирский Павел (1936—1937)
  • Пономарёв Михаил (1937—1938)
  • Некрасов Пётр (1938—1940)
  • Краснобаев Нил (1940—1942, 1943—1946)
  • Комаров Дмитрий (1946—1952)
  • Меркулов Владимир (1952—1953)
  • Котяш Гавриил (1953—1969)
  • Юшкевич Евгений (1969—1981)
  • Андреев Андрей (1981—1990)
  • Шкапич Степан (1990—1993)
  • Володько Евгений (1993—1998)
  • Рахманько Виктор (1998—2001)
  • Гапеев Василий (2001—2004)
  • Жерело Владимир (2004—2008)
  • Сивак Анатолий (2008—2012)
  • Морозов Владимир (2012 — хәҙерге заманда)

Үҫеш перспективаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

2011 йылда раҫланған, 2019 йылға тормошҡа ашырыу күҙалланған, Белорус тимер юлы үҫешенең төп перспективалы йүнәлештәре араһында:

  • Минск тимер юл узелында (тәү сиратта халыҡ-ара линияларҙы хеҙмәтләндереү өсөн) пассажирҙар техник станцияһы төҙөлөшө;
  • Минскиҙан алып Помысла, Смолевичи, Руденск станцияларына, шулай уҡ Минск (Помысла — Дегтярёвка) обходына тиклемге өсөнсө төп юлдар, шулай уҡ Минскиҙың көнсығыш һәм көньяҡ өлөштәрендә икенсе төп юлдар төҙөү;
  • Бер төркөм көсөргәнешле станцияларҙа икенсе юл һалыу;
  • Жлобин — Калинковичи участкаһын электрлаштырыу;
  • Локомотив (яғыулыҡ-энергетика комплексын алмаштырыу, 2М62, 2ТЭ10М, 2ТЭ10У һәм маневрлы тепловоздар) һәм вагон паркын яңыртыу[45][46].

2000—2010 йылдар башында тимер юл линияһын төҙөү пландары бер нисә тапҡыр Гомель өлкәһенең Лельчицкий районында төҙөлөш таш ятҡылыҡтарының һәм һоро күмер ятҡылыҡтарының продукцияһын сығарыу өсөн, Михалки йәки Ельск станцияһының ғәмәлдәге тимер юл селтәренә ҡушыу менән бәйле булған тимер юл линияһын төҙөү пландары белдерелә[47].

2019 йылдың июнендә Уречье станцияһынан Осиповичи — Слуцк күсереү станцияһында Любань аша Нежинск тау-байыҡтырыу комбинатына 30 саҡрым оҙонлоҡтағы линия төҙөлә башланы.

2020 йылда, 2020—2025 йылдар осорона раҫланған Белорус тимер юлын үҫтереү перспективалары.

  • БКГ серияһындағы 15 яңы электровоз
  • 29 вагон (22 плацкарт, 6 купе һәм 1 штаб)
  • 3 дизель-поезд PESA ДП6
  • 2 Stadler ЭПм электр поезы.

Вокзал хужалығы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Белорус тимер юлының вагон хужалығы составына 12 вагон депоһы һәм 2 йыуыу-парлау станцияһы инә:

  • ВЧД-1 Минск вагон депоһы
  • ВЧД-2 Молодечно Рефрижератор вагон депоһы
  • ВЧД-3 Оршан вагон депоһы
  • ВЧД-4 Барановичи вагон депоһы
  • ВЧД-5 Волковысск вагондар депоһы
  • ВЧД-6 Брест вагон депоһы
  • ВЧД-7 Гомель вагон депоһы
  • ВЧД-8 Жлобин вагон депоһы
  • ВЧД-9 Осиповичи вагон депоһы
  • ВЧД-10 Могилев вагон депоһы
  • ВЧД-11 Витебск вагон депоһы
  • ВЧД-12 Полоцк вагон депоһы
  • Барбаров йыуыу-парлау станцияһы
  • Новополоцк йыуыу-парлау станцияһы

Локомотив хужалығы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

ТЧ-1 Минск-Сортировкалау локомотив депоһы

Юлда 16 төп һәм дүрт әйләнештәге локомотив депоһы, бер моторлы вагон депоһы.

Төп локомотив деполары:

Әйләнешле локомотив деполары:

    • ТД-1 Бобруйск
    • ТД-2 Гродно
    • ТД-3 Крулевщизна
    • ТД-4 Слуцк

Моторлы вагон депоһы

Хәрәкәт итеү составы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Бүлектә элек Белорус тимер юлында файҙаланылған һәм әлеге ваҡытта ҡулланылған локомотивтар типтары күрһәтелгән[48].

Паровоздар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Минскиҙа Эр паровозына һәйкәл

XIX—XX быуаттарҙа Белорус тимер юлында Г-49 (Завод Зигль, Вена, 1862 йылдан), В (Коломенск заводы, 1871 йылдан), Нв (1892 йылдан), А (1892 йылдан), В (1893 йылдан), Ов (1893 йылдан), Щ (1906 йылдан), С (1910 йылдан), Су (1930 йылдан), Эу (1926 йылдан), ФД (1938 йылдан), ТЭ, ТЛ, ТЛ, ТЛ, ТЛ, ТЛ, СЕКЛ, ТЛУТО, 55 (1942 йылдан), СО (1938 йылдан), ИС, 1939 йылдан), Эр (1946 йылдан), Л (1947 йылдан), ЛВ (1955 йылдан), П36 (1955 йылдан) фйҙаланыла.

Белорус тимер юлында паровоздарҙы даими файҙаланыу, башлыса, 1970-се йылдар башына тиклем дауам итә. «Минск-Сортировочный» станцияһы 1965 йылға тепловозға күсә, ә 1975 йылға «Могилев» станцияһы тулыһынса тергеҙелә. Һуңыраҡ айырым паровоздар ҡайһы бер тауар станцияларында маневрҙар өсөн файҙаланыла.

Тепловоздар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Тәүге тепловоздар 1945 йылда Белорус тимер юлына (Да серияһы) килә, әммә уларҙы әүҙем индереү 1960 йылда ғына башлана: магистраль тепловоздар ТЭЗ (1963 йылдан), ТЭ7 (1965 йылдан), ВМЭ1 (1967 йылдан), маневр тепловоздары ВМЭ1 (1960 йылдан), ТГМ1 (1960 йылдан), ТГМ3 (1960 йылдан). Уларҙы дөйөм файҙаланыуҙағы тимер юлдарында файҙаланыу туҡтатылған, әммә маневрлы ТГМ1 һәм ТГМ3 тепловоздары айырым сәнәғәт предприятиелары тарафынан ҡулланыла. 2020 йылға ҡарата тепловоздар файҙаланыла:

2020 йылға ҡарата ЧМЭ3 (1965 йылдан), М62, 2М62 һәм 2М62У (1970 йылдан), ТЭМ2 (1971 йылдан), ТЭП70 (1973 йылдан); ТЭП70БС — 2006 йылдан, 2ТЭ10М (1987 йылдан), 2ТЭ10У (1990 йылдан), ТМЭ1 (2011 йылдан), ТМЭ3 (2012 йылдан). 2020 йылдың башында ТЭП60 пассажирҙар тепловоздарын файҙаланыу тамамлана.

Дизель-поездар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Төрлө ваҡытта Белорус тимер юлында ДР1 (1969 йылдан алып) дизель-поездары ҡулланылды; ДР1Б 2006 йылдан, ДРБ1 (1994 йылдан), ДДДБ1 (1998 йылдан), ДП1 (2012), ДП3 (2014), ДП6 (2019). Дизель-поездары электрофикацияланмаған участкаларҙа файҙаланыла һәм ҡала яны поездарына алмашҡа ҡуйылды.

Электровоздар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

ВЛ80С (1982 йылдан алып), ЧС4Т (1983 йылдан), БКГ1 (2012 йылдан), БКГ2. Белорус тимер юлы селтәрен 1980-се йылдарҙағы электрофикациялау йөк һәм пассажирҙар электровоздарын ҡулланыуға мөмкин бирә. Һөҙөмтәлә «Минск-Сортировочный»ҙа һәм «Барановичи»ҙа тартыу көсө буларыҡ электровоздар ҡутуплана.

Электропоездар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

ЭР9 (1963 йылдан алып), ЭПг (2011 йылдан), ЭПр (2011 йылдан), ЭПм (2016 йылдан). Күпмелер ваҡыт ЭР11 ҡала яны электр поездары файҙаланыла. Электр поездарын файҙаланыу 1960 йылдар башынан алып Белорус тимер юлының электрофикацияһы башланыуы мөмуинлек мөмкин бирә.

Запас базаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Куйбышев тимер юлының запастағы базалар исемлеге:[49]

  • Негорелое (10.06.2015. хәрәкәтсән составы юҡ)
  • Шклов
  • Салдановка (ябылған)
  • Славное
  • Лунинец
  • Янов Полесский (ябылған)
  • Крулевщизна (ябылған)
  • Кричев(паровоздар)

Сортҡа айырыу станциялары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Электр менән тәьмин ителеше[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Электр һәм электр менән тәьмин итеү хужалығы 7 дистанцияны үҙ эсенә ала: Минск, Барановичи, Брест, Гомель, Могилев, Витебс һәм Оршанский. Уларҙың береһе — Витебск — тимер юлдың электр үтмәгән участкаларын хеҙмәтләндерә. Электр һәм электр менән тәьмин итеү хужалығында юл электротехник лабораторияһы, 20 ауыр ярҙамсы станция бар, 26 райондың бәйләнеш селтәрен, энергетиканы —18 районды электр менән тәьмин итеү селтәрен хеҙмәтләндерә.

Электрлаштырылған участкаларҙа юлдарҙың эксплуатацияланылған оҙонлоғо —1212 километр, был һан юлдарҙың дөйөм оҙонлоғоноң 22 проценты, шул иҫәптән алмаш токта —1185,9 километр, даими токта 27,5 километр. 6 —10 кВ контактлы һауа линиялары селтәре оҙонлоғо 7968,7 километр, 6—10 кВ кабель линияһы оҙонлоғо 1343 километр[50].

2018 йылда хужалыҡтың электрифмкация техник ҡоролмалары ҡулланыусыларға 745,7 миллион кВт электр энергияһы, шул иҫәптән электр транспортына 577,5 миллион кВт тәшкил иткән[22].

Ведомство ҡарамағындағы предприятиелар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Тимер юлсыларҙың Минск ҡала мәҙәниәт һарайы

Белорус тимер юлы составына бер нисә сәнәғәт предприятиеһы инә[51]:

Шулай уҡ уның составына инә:

Наградалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

26.11.1971. СССР Юғары Советы Президиумы «Юғары производство уңыштары һәм 100 йыллығы менән бәйле Белорус тимер юлын Ленин ордены менән наградларға» ҡарар итә[52].

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ https://vademecum.uic.org/en/memberDetail/12
  2. ↑ Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  3. ↑ Wilno i koleje żelazne z Wilna do Petersburga i Rygi oraz do granic na Kowno i Warszawę : przewodnik z planem, widokami Wilna i mappą kolei żelaznych / wyd. A. H. Kirkor. — Wilno : nakł. i druk. A. H. Kirkora, 1862.
  4. ↑ коллектив авторов. История железнодорожного транспорта России / Е.Я. Красковский, М.М. Уздин. — Санкт-Петербург: АО «Иван Федоров», 1994. — Т. 1. — С. 70—79. — 336 с. — ISBN 5-85952-005-0.
  5. ↑ Национальный исторический архив Беларуси. — Ф. 2415. Оп. 1. Д. 236. Л. 2-7 об.; Беларусь в годы Первой мировой войны (1914—1918): сборник документов. — Мн., 2014. — 356 стр.- ISBN 978-985-01-1073-2.
  6. ↑ Битва у Нарочи, 1916. Немецкие источники о русском весеннем наступлении. (Нарочская операция): мемориал/ авт. текста, сост. А. В. Богданов. — Брест: Полиграфика, 2016. — С.244-246.
  7. ↑ «Четыре километра узкоколейки — улыбнется снисходительно или иронично житель столицы, правильно воспринимая узкоколейные железные дороги за пережиток прошлого. Однако это не пережиток на Восточных Кресах, где недостаток путей сообщения ощущается весьма основательно. По этой причине инициатива Лиги поддержки туризма — организации, которая принесла Польше уже не одну полезную инвестицию — здесь пошла в нужном направлении. Нарочь — „Виленское море“ — самое крупное озеро Польши, теперь, с 5 июня [1937 г.] имеет железнодорожное сообщение […] Да настоящего времени „Виленское море“ было доступным только для людей, закаленных в трудностях. Путешествие из Вильны до Кобыльника занимало около 10 часов, потому что эти последние 4300 метров необходимо было брести по бездорожью. Сейчас из Вильны нужно ехать едва ли 4 часа (включая пересадку в Лынтупах с „нормального“ на узкоколейный паровоз), причем железная дорога подходит к самому берегу озера, почти до школьного лагеря и базы Лиги Морской и Колониальной. Эта железная дорога принадлежит к самым живописным в Польше. Некоторые её участки (особенно возле Ольшево), живо напоминают Шварцвальд или Вогезы. Колея вьется серпантином по высокой насыпи, среди густого бора, перескакивая через яры, на дне которых бегут стремительные речушки, где водится форель. Последний отрезок железной дороги с нарочанским пейзажем самый красивый. Ради одного этого зрелища стоит сюда приехать. Маленький вокзальчик, гармонично вписавшийся в окружающую местность, выдержан в своеобразном стиле, а построен… из вагонных кузовов, изменённых до неузнаваемости. Далее простираются почти 80 квадратных километров водного пространства, покрытой яхтами, катерами, лодками, байдарками […] Строительство дороги, под руководством инженера Забаклицкого, было завершено в рекордный термин — 3 месяца. Из общего бюджета около 70 тыс. злотых, 60 % дало Министерство Коммуникации, а остаток — Лига поддержки туризма» (Журнал «Turysta w Polsce», 1937 г.).
  8. ↑ Постановление ЦК ВКП(б) и СНК СССР «О перешивке железных дорог Западной Украины и Западной Белоруссии и переоборудовании подвижного состава на колею СССР». 17 ноября 1939 г.// «Ты з Заходняй, я з Усходняй нашай Беларусі…». Верасень 1939 г. — 1956 г.: документы і матэрыялы. У 2 кн. Кн. 1. Верасень 1939 г. — 1941 г. — Мн.: Беларуская навука. — 2009. — С. 59.
  9. ↑ Постановление ЦК ВКП(б) и СНК СССР «О перешивке железных дорог Западной Украины и Западной Белоруссии и переоборудовании подвижного состава на колею СССР». 17 ноября 1939 г.// «Ты з Заходняй, я з Усходняй нашай Беларусі…». Верасень 1939 г. — 1956 г.: документы і матэрыялы. У 2 кн. Кн. 1. Верасень 1939 г. — 1941 г. — Мн.: Беларуская навука. — 2009. — С. 59.
  10. ↑ Транспорт и связь в Республике Беларусь. — Мн., 2012. — С. 41.
  11. ↑ Транспорт и связь в Республике Беларусь. — Мн., 2018. — С. 38.
  12. ↑ Беларусь в цифрах. — Мн., 2019. — С. 48.
  13. ↑ БелЖД открыла движение электропоездов до литовской границы. 2017 йыл 17 сентябрь архивланған.
  14. ↑ С 29 декабря 2017 на ЖД участке Колодищи-Шабаны подано напряжение
  15. ↑ Лукашенко вспомнил, как его выручили машинисты БелЖД, когда «метро забастовало». 2020 йыл 21 июнь архивланған.
  16. ↑ На что ЕС выделит странам «Восточного партнерства» около 10 млрд евро
  17. ↑ БЖД привлекла 65,7 млн евро для электрификации участка Жлобин-Калинковичи
  18. ↑ Девятый коридор электрифицируют в Беларуси 2014 йыл 22 август архивланған.
  19. ↑ Электропоезда пойдут в Лунинец. Дата обращения: 17 август 2018. Архивировано 18 август 2018 года. 2018 йыл 18 август архивланған.
  20. ↑ ВСЕ ИДЕТ ПУТЕМ 2018 йыл 10 сентябрь архивланған.
  21. ↑ Власти принимают предложения по развитию Скиделя. Белорусское телеграфное агентство (25 июнь 2014). Дата обращения: 22 август 2019.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 22,5 22,6 22,7 Годовой отчёт — 2018 2019 йыл 29 июль архивланған.
  23. ↑ На пути к обновлению 2012 йыл 16 апрель архивланған.
  24. ↑ Необходимо задать параметр title= в шаблоне {{cite web}}. [1]. 2009 йыл 19 апрель архивланған.
  25. ↑ БЖД перевозит почти 80 % пассажиров электричками экономкласса 2019 йыл 3 май архивланған.
  26. ↑ Транспорт и связь в Республике Беларусь. Статистический сборник. — Мн., 2016. — С. 53.
  27. ↑ Чистая прибыль Белорусской железной дороги упала в три раза в 2016 году
  28. ↑ Транспорт и связь в Республике Беларусь. — Мн., 2012. — С. 44.
  29. ↑ Транспорт и связь в Республике Беларусь. — Мн., 2018. — С. 41.
  30. ↑ Беларусь в цифрах. — Мн., 2019. — С. 49.
  31. ↑ Транспорт и связь в Республике Беларусь. — Мн., 2012. — С. 46.
  32. ↑ Транспорт и связь в Республике Беларусь. — Мн., 2018. — С. 42.
  33. ↑ Транспорт и связь в Республике Беларусь. — Мн., 2018. — С. 41-42.
  34. ↑ Растет добыча — будет путь! — уверены железнодорожники станции Ситница 2019 йыл 24 октябрь архивланған.
  35. ↑ Очередной рекорд установили железнодорожники станции Калий. По итогам 2015-го погрузка составила 12 млн. 165 тыс. тонн. 2019 йыл 24 октябрь архивланған.
  36. ↑ Станция Барбаров: под знаком 40-летия 2019 йыл 24 октябрь архивланған.
  37. ↑ Состав длиною в 1000 километров 2019 йыл 24 октябрь архивланған.
  38. ↑ 38,0 38,1 Транспорт и связь в Республике Беларусь. Статистический сборник. — Мн., 2016. — С. 54.
  39. ↑ Транспорт и связь в Республике Беларусь. — Мн., 2012. — С. 50.
  40. ↑ Беларусь в цифрах. — Мн., 2019. — С. 50.
  41. ↑ Транспорт и связь в Республике Беларусь. — Мн., 2018. — С. 45.
  42. ↑ Цены на железнодорожные билеты в Беларуси — одни из самых низких в Европе
  43. ↑ С 20 марта в Беларуси подорожал проезд в поездах городских линий и региональных линий экономкласса. С 1 апреля подорожает проезд в поездах региональных линий бизнес-класса и межрегиональных линий 2019 йыл 29 июль архивланған.
  44. ↑ К 2020 году белорусы должны возмещать 60 % за проезд в поездах. Сколько сейчас недоплачивают пассажиры 2019 йыл 29 июль архивланған.
  45. ↑ Постановление Совета Министров Республики Беларусь от 20 декабря 2010 года «Об утверждении Государственной программы развития железнодорожного транспорта Республики Беларусь на 2011—2015 годы»
  46. ↑ Постановление Совета Министров Республики Беларусь от 20 декабря 2010 года «Об утверждении Государственной программы развития железнодорожного транспорта Республики Беларусь на 2011—2015 годы»
  47. ↑ «Полесье-Лельчицы» — самый крупный инвестпроект в истории Гомельской области 2019 йыл 7 июнь архивланған.
  48. ↑ Локомотивы — Белорусская железная дорога
  49. ↑ Базы запаса. Архивировано 16 июль 2012 года.
  50. ↑ Страница оф. сайта БелЖД — Электрификация и электроснабжение 2016 йыл 23 сентябрь архивланған.
  51. ↑ данные оф. сайта БЖД 2010 йыл 1 ғинуар архивланған.
  52. ↑ Указ Президиума ВС СССР от 26.11.1971 № 2357-VIII «О награждении Белорусской железной дороги орденом Ленина»

Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Белорус_тимер_юлы&oldid=1266010» битенән алынған