Беляев Павел Иванович

Беляев Павел Иванович
Заты	ир-ат
Гражданлығы	СССР
Хеҙмәт итеүе	СССР
Тыуған көнө	26 июнь 1925({{padleft:1925|4|0}}-{{padleft:6|2|0}}-{{padleft:26|2|0}})[…]
Тыуған урыны	Вологда өлкәһе, Бабушкинский район[d], Рослятинское сельское поселение[d], Челищево[d]
Вафат булған көнө	10 ғинуар 1970({{padleft:1970|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:10|2|0}})[…] (44 йәш)
Вафат булған урыны	СССР, Мәскәү ҡалаһы
Үлем сәбәбе	перитонит[d]
Ерләнгән урыны	Новодевичье зыяраты[d]
Һөнәр төрө	Космонавт, лётчик-истребитель
Уҡыу йорто	Ейск юғары хәрби авиация институты[d] Ю. А. Гагарин исемендәге Хәрби-һауа академияһы[d]
Летал на	Восход-2[d]
Сәйәси фирҡә ағзаһы	Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Время в космосе	1562 Минут
Хәрби звание	полковник[d]
Һуғыш/алыш	Бөйөк Ватан һуғышы
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	Лётчик-космонавт СССР[d] Герой Социалистического Труда Герой Монгольской Народной Республики[d]
Беляев Павел Иванович Викимилектә

Беляев Павел Иванович (26 июнь 1925 йыл, Челищево, Төньяҡ Двина губернаһы — 10 ғинуар 1970 йыл, Мәскәү) — Советтар Союзы Геройы, СССР-ҙың 10-сы летчик-космонавы, полковник. Совет-япон һуғышында ҡатнашыусы. СССР-ҙың атҡаҙанған спорт мастеры (1965).

Ленин ордены, Ҡыҙыл Йондоҙ ордены һәм миҙалдар, шул иҫәптән СССР Фәндәр Академияһының К. Э. Циолковский исемендәге Алтын миҙалы кавалеры, Болгария Халыҡ Республикаһының Социалистик Хеҙмәт Геройы, Вьетнам Социалистик Республикаһының Хеҙмәт Геройы, Монголия Халыҡ Республикаһы Геройы. Калуга, Калининград, Пермь, Вологда, Төмән, Снежинск, Березники ҡалаларының почетлы гражданы.

Биографияһы

Павел Иванович Беляев 1925 йылдың 26 июнендә Төньяҡ Двина өлкәһе (хәҙерге Бабушкин районы, Вологда өлкәһе) Рослятинск районының Челищево ауылында тыуған. 1937—1941 йылдарҙа Каменск-Уральский ҡалаһындағы 3-сө, 1941—1942 йылдарҙа — 1-се урта мәктәптә уҡыған. 1942 йылда ун йыллыҡ мәктәпте тамамлағас, Синара торба заводында токарь булып хеҙмәт юлын башлай. 1943 йылда ул үҙ теләге менән Ҡыҙыл Армия сафына хеҙмәткә бара һәм Удмурт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһының Сарапул ҡалаһында урынлашҡан хәрби авиация осоусылар мәктәбенә ебәрелә. Училищены 1945 йылда тамамлай.

Хәрби летчик булараҡ, Тымыҡ океан флоты 12-сө һөжүм һауа дивизияһының 38-се гвардия истребитель авиация полкы составында (1945 йылдың август-сентябре) совет-япон һуғышында ҡатнаша, артабан СССР Хәрби-диңгеҙ флотының авиация частәрендә хеҙмәт итә.

1956 йылдан Хәрби-һауа көстәре академияһына (хәҙерге ваҡытта Ю. А. Гагарин исемендә) уҡырға инә һәм уны 1959 йылда тамамлай.

Үҙләштергән самолеттары У-2, Ут-2, Як-7Б, Як-9, Як-11, Ла-11, МиГ-15 и МиГ-17, дөйөм осош ваҡыты 500-ҙән ашыу сәғәт була.

Космонавтикаға килеүе

1960 йылда космонавтар отрядына алына. Йәше буйынса ла, хәрби званиеһы (майор) һәм дәрәжәһе (эскадрилья командиры) буйынса ла ул иң олоһо булып сыға. Төркөмдәге хеҙмәттәштәре уға исеме һәм атаһы исеме менән мөрәжәғәт иткән берҙән-бер кеше була. Ул «Восток» һәм «Восход» тибындағы судноларҙа осоштар өсөн күнегеүҙәр үткән.

1965 йылдың 18-19 мартында ул Восход-2 космик корабы командиры булараҡ Йыһанға осош яһай. Осош ваҡытында икенсе пилот А. А. Леонов донъяла беренсе тапҡыр асыҡ Йыһанға сыға. Осоштоң һуңғы этабында, караптың йүнәлеш тотоу системаһы эшләмәҫ булып, автоматик режимдан сығыу мөмкинлеге булмағас, Беляев карапҡа ҡулдан йүнәлеш бирә һәм тормоз системаһын ҡабыҙа. Был операциялар космонавтикала беренсе тапҡыр башҡарыла:77.

Артабанғы йылдарҙа ул «Союз» тибындағы караптарҙа осоу әҙерлеген үтә

Ул 1970-се йылдың 10 ғинуарында операциянан һуң перитонит арҡаһында вафат була. Мәскәүҙә Новодевичье зыяратында ерләнгән.

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

• Советтар Союзы Геройы (1965)
• «Алтын йондоҙ» миҙалы
• Ленин ордены (23 март 1965).
• Ҡыҙыл Йондоҙ ордены (17 июнь 1961).
• «Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы (11 ноябрь 1953).
• «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы (1945 йыл 9 май).
• «Японияны еңгән өсөн» миҙалы(1945 йылдың 30 сентябренә)
• «1941-1945 йылдарҙағы бөйөк ватан һуғышында маҡтаулы хеҙмәте өсөн» миҙалы(1965 25 май).
• «Сиҙәм ерҙәрҙе үҙләштергән өсөн» миҙалы (19 март 1965).
• Йәнә 4 совет миҙалы һәм сит илдәрҙең маҡтаулы исемдәре һәм орден-миҙалдары бирелгән

Галерея

• Космонавтар П. И. Беляев һәм А. А. Леоновты Вологдала тәбрикләү (1965 йыл)
• 
• 
• 

• 

  П.И. Беляев Киевта, А.Т.Бормотов фотоһы]]

• 

  СССР летчик-космонавтарыы. Йондоҙло ҡаласыҡ. (П.И. Беляев беренсе рәт, уңдан)

Хәтер

Беляев исеме бирелгән объекттар:

• Ай кратеры,
• кесе планета 2030Belyaev , 1969 йылдың 8 октябрендә асылған.
• СССР Фәндәр Академияһының (ӨФӨ)"Космонавт Павел Беляев" ис.фәнни-тикшеренеү судноһы
• Аэрофлот авиакомпанияһының VQ-BSH.борты
• Каменск-Уральский № 3 мәктәбе

Мемориаль таҡтаташ

2015 йылдың 9 майында Звездный Городокта Бөйөк Ватан һуғышыБөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан өс осоусы: Г. Т. Береговой , Н. Ф. Кузнецов һәм П. И. Беляев иҫтәлегенә скульптура портреттары булған мемориаль таҡта асыла (скульптор Андрей Следков)

Почта маркалары

Павел Беляев һәм Алексей Леонов. СССР Восход-2. , 1965 йылда	Почта маркаһы Куба, 1965 йылда	Почта маркаһы ГДР, 1965 йылда

Фильм

• «Время первых» (2017).. Беляев ролендә Константин Хабенский.

Шулай уҡ ҡарағыҙ

• Космонавт П.И. Беляев һәйкәле

Әҙәбиәт

• Б. Е. Черток. Ракеты и люди. — М.: Машиностроение, 1999. — ISBN 5-217-02942-0
• Н. П. Каманин. Скрытый космос. — М.: Инфортекс-ИФ, 1995. — ISBN 5-93345-001-4, ISBN 5-93345-002-2
• С. П. Королёв. Энциклопедия жизни и творчества. / Под ред. В. А. Лопота. — М.: РКК «Энергия» им. С. П. Королёва, 2014. — ISBN 978-5-906674-04-3