Сихыр
| Иман шарттары |
| Исламдың биш нигеҙе |
| Шәхестәр |
Сихыр (ғәр. سحر) — исламда сихырсылыҡ һәм тылсым иң ҙур гонаһтарҙың береһе. Сихырсылыҡҡа өйрәнеү яуыз рухтар аша бара тип иҫәпләнә.
Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ҡөрьәндә яҙылғанса, Мөхәммәт пәйғәмбәрҙең дошмандары уның вәғәздәрен «сихырсы» (сахир) йәки «сихырсы» (маскар) тип атай, әммә Мөхәммәт үҙе был терминдарҙы үҙенә ҡулланырға рөхсәт итмәй, сөнки үҙенең миссияһын характеры һәм тәғәйенләнеше буйынса бөтөнләй башҡаса тип һанай.[1] Ҡөрьәндә сихырсылыҡ тәү сиратта Муса (Муса) пәйғәмбәр йәшәгән Мысыр фәрештәләре Һарут һәм Марут йәшәгән Вавилон менән бәйле. Ҡөрьәнгә ярашлы, сихырсылыҡ пәйғәмбәрлеккә ҡаршы һәм уға тап килмәй.[2] Ғәрәб тылсымлы ғәмәле күрәҙәсе (кахин), шағирҙар (ша'ир) һәм мәҙһәб (мәжнүн) тип аталған кешеләр менән бәйле булған.[3]
Ҡөрьәнгә ярашлы, сихырсылыҡты Аллаһ халыҡҡа вәсвәсә итеп тәҡдим итергә тейеш булған ике фәрештә — Һарут менән Марутҡа асҡан. Ислам, ысын белем тик Алланан ғына килә, ә сихырсылыҡ ялған (шайтандарҙан килә) тип иҫкәртә.[1]
Ғәрәп хәлифәлегенең оккульт фәндәре үҙәге булып оҙаҡ ваҡыт Мысыр була, әммә һуңыраҡ үҙәк Төньяҡ Африка (Мәғриб) илдәренә күсә. Был күренеш, күрәһең, мәжүси Африка мираҫын үҙ ҡулына алған суфый туғанлығы (тарикахтар) эшмәкәрлеге менән бәйлелер.[1]
Сихырсылыҡҡа ҡарата мосолман теологияһы позицияһы Ҡөрьән йоғонтоһонда, шулай уҡ изгеләр (әүлиәләр) һәм мөғжизәләр (мөғжизә, ҡәрәмәт) тураһындағы полемика барышында формалашҡан. Мөтәзилиттәр мөғжизәләрҙе сихырсылыҡ тип ҡарағандар. X һәм XIII быуаттар араһындағы осорҙа сөнниҙәр теологияһында сихырсылыҡ идеяһы мөғжизә идеяһынан айырыла, ә тылсым үҙе «законлы» һәм «тыйылған» тип бүленә башлай.[1]. Сихырсылыҡ ендәр менән бәйле тип иҫәпләнә. «Законлы» тылсым менән шөғөлләнеүселәр был маҡсатҡа Ярҙам һорап Аллаға мөрәжәғәт иткәндән һуң ирешәләр, ә «тыйылған» тылсым менән шөғөлләнеүселәр ендәр менән бәйләнешкә инә. Мосолман донъяһында ҡайһы берҙә сихырсылыҡ үлем язаһы менән тыйылған була. Мөтәлилиттәр, Хәнәфиләр менән Шәфиҙәр фекере буйынса, «тыйылған» тылсым төрлө хәйләләр ярҙамында субъектив хис-тойғоларға йоғонто яһауы мөмкин (хуш еҫтәр, наркотиктар, дарыуҙар һәм башҡалар ҡулланыу), әммә ғәмәлдең асылы үҙгәрмәй. Тылсым «юғары» (ульви), йәки «илаһи» һәм «түбән» (суфли), йәки «иблис» тип бүленә.[1]
Имам әл-Ғәзали, ендәрҙең ҡеүәтен файҙаланыу мөмкинлеген дә шик аҫтына ҡуймаһа ла, сихырсылыҡты шелтәләй. Төрлө тылсымлы ғәмәлдәр һәм оккульт белем Урта быуат мосолман халыҡтары мәҙәниәтенең иң мөһим яҡтарының береһен тәшкил итә. Ҡөрьәндең айырым сүрәләре һәм шиғырҙары йыш ҡына талисман (сабаб) ролен үтәй.[1]
Сихырсыларға ышанған кеше Аллаһҡа ышаныуын туҡтата, сихырсылыҡ дин өсөн хәүефле.[4]
Был ҡыҙыҡлы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Флүр Ғәлимов «Аҙғын тәүбәһе» трилогияһында был темаға ҡағылып үтә.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Ислам: ЭС, 1991, с. 211
- ↑ Әл-Мәида https://ru.quranacademy.org/quran/5:110-110/kul, Ас-Саффат https://ru.quranacademy.org/quran/37:14-15/kul, Ән-Нәмл https://ru.quranacademy.org/quran/27:13-13/kul
- ↑ Әл-Ҡәләм https://ru.quranacademy.org/quran/68:51-51/kul
- ↑ Абу-Салим Нуман, 2014
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Резван Е. А. Сихр // Ислам: энциклопедический словарь / отв. ред. С. М. Прозоров. — М. : Наука, 1991. — С. 211.
- Камаль Эль Зант. Колдовство (сихр). Истина о колдовстве. // Расскажи мне о Вере. — 2007. — 544 с.
- Шейх Вахид Абд-ас-Салям Бали. Острый меч, разящий колдунов вредящих. — Эжаев, 2008. — 177 с. — ISBN 978-5-94824-102-9.
- Siḥr / Fahd, T. // Encyclopaedia of Islam. 2 ed. — Leiden : E. J. Brill, 1960—2005. (түләүле)
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Абу-Салим Нуман. Колдовство (сихр). islam.ru (23 август 2014). Дата обращения: 30 октябрь 2014.