Иҫке Аҡбүләк
| Иҫке Аҡбүләк | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
|---|---|
| Административ үҙәге | Иҫке Аҡбүләк ауыл Советы (Ҡариҙел районы)[1] |
| Административ-территориаль берәмек | Иҫке Аҡбүләк ауыл Советы (Ҡариҙел районы) |
| Һыу ятҡылығы буйында урынлашҡан | Байҡы |
| Халыҡ һаны |
502 кеше (2010)[2], 546 кеше (2002)[3], 560 кеше (2009)[3] |
| Почта индексы | 452369 |
 | |
Иҫке Аҡбүләк (рус. Старый Акбуляк) — Башҡортостан Республикаһының Ҡариҙел районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 502 кеше булған[4]. ОКАТО коды — 80234872001.
Халыҡ һаны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Милли составы
Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) буйынса, өҫтөнлөк иткән милләт — башҡорттар (94 %)
Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)
| Иҫәп алыу йылы һәм көнө | Бөтә халыҡ | Ир-егеттәр | Ҡатын-ҡыҙҙар | Ир-егеттәр өлөшө (%) | Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%) |
| 1897 йыл | 79 | ||||
| 1834 йыл | 145 | ||||
| 1870 йыл | 333 | ||||
| 1896 йыл | 386 | ||||
| 1902 йыл | |||||
| 1906 йыл | 449 | ||||
| 1920 йыл 26 август | 561 | ||||
| 1926 йыл 17 декабрь | |||||
| 1939 йыл 17 ғинуар | 573 | ||||
| 1959 йыл 15 ғинуар | 509 | ||||
| 1970 йыл 15 ғинуар | |||||
| 1979 йыл 17 ғинуар | |||||
| 1989 йыл 12 ғинуар | 469 | ||||
| 2002 йыл 9 октябрь | 546 | ||||
| 2010 йыл 14 октябрь | 502 | 248 | 254 | 49,4 | 50,6 |
Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.
- 1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
- 1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны
Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.
- 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.
- Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.
- 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.
- Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.
- 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)
- Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.
- 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.
- Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.
- 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.
- Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.
- 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
- 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7
- 1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.
Географик урыны
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Район үҙәгенә тиклем (Ҡариҙел): 18 км
- Яҡындағы тимер юл станцияһы (Щучье Озеро): 75 км
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1795 йылға тиклем Иҫке һәм Яңы Аҡбүләк ауылдары билдәле була, уларҙа 26 йорт һәм 128 кеше иҫәпкә алына. Һуңынан улар һәр береһе айырым иҫәпкә алынған.
1859 йылда төп ауылда 296 кеше 32 ихатала йәшәгән. Ауыл атамаһы антропонимдан. Аҡбүләктең улдарының исемдәре билдәле — Сәйет, Йонос, Монасип. 1834 йылғы ревизия Монасип Аҡбүләковтың улдары Насибулла, Асадулла, Әмәкәс, Хисмәтулла йәшәгән, уларға ул саҡта 48—55 йәш булған.
Игенселек уларҙың тормошона үтеп инә башлаған ғына. Төп ауылда 1842 йылда 176 бот ужым һәм 256 бот яҙғы иген сәселгән. Иҫке Аҡбүләктә 74 ат, 10 һыйыр, 99 һарыҡ, 50 кәзә, айырым хужаларҙың 20 умартаһы һәм 19 солоҡтары булған. Урман кәсептәре менән шөғөлләнгәндәр. 1842 йылда мәсет һәм улар ҡарамағында мәктәп, 1906 йылда мәҙрәсә була; 1894 йылда мәсет бинаһы яңыртыла[5].
Билдәле шәхестәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Аҡбүләков Мәнзәүи Мөхәмәт улы (3.01.1949—11.11.1994), партия һәм совет органдары хеҙмәткәре, дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре, педагог. 1982 йылдан КПСС-тың Ҡариҙел район комитетының икенсе секретары, 1985—1990 йылдарҙа халыҡ депутаттарының район Советы башҡарма комитеты рәйесе; 1992—1994 йылдарҙа халыҡ депутаттарының Ҡариҙел район Советы башҡарма комитеты рәйесе — район хакимиәте башлығы. Башҡорт АССР-ының 12-се саҡырылыш Юғары Советы депутаты.
Матбуғатта
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Видеояҙмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Иҫке Аҡбүләк ауылында яңы балалар майҙансығы барлыҡҡа килде[6]
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ ОКТМО (урыҫ)
- ↑ https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81
- ↑ 3,0 3,1 Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
- ↑ Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник. (рус.)
- ↑ Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Уфа, Китап, 2009. — 744 с. Страница 480. 2022 йыл 27 март архивланған.
- ↑ [1]
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 30 декабрь 2020)
- Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 30 декабрь 2020)
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Иҫке Аҡбүләк // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 17 май 2021)
|
Портал «Башҡортостан ауылдары» |
|---|---|
|
Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала |
|
Проект «Башҡортостан ауылдары» |
.png)