Тирәкле (Архангел районы)

Тирәкле
	Тирәкле
Дәүләт	Рәсәй
Административ-территориаль берәмек	Баҡалды ауыл Советы (Архангел районы)
Халыҡ һаны	577 кеше (2002),; 602 кеше (2009),; 520 кеше (2010)
Почта индексы	453039

Тирәкле (рус. Тереклы) — Башҡортостан Республикаһының Архангел районындағы ауыл. 2009 йылдың 1 ғинуарына халыҡ һаны 602 кеше булған^[3]. Почта индексы — 453039, ОКАТО коды — 80203816006.

Халыҡ һаны

1906—698, 1920—866, 1939—1084, 1959—748, 1989—599, 2002—577, 2010—520 кеше йәшәгән^[4].

Милли составы

Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу (2002) мәғлүмәттәре буйынса башҡорттар 96 % тәшкил итә^[5].

Дөйөм халыҡ һаны^[3]
Халыҡ һаны		2002—2009 халыҡ үҙгәреше
2002	2009	кеше	%
577	602	+25	+4,33

Географик урыны

Район үҙәгенә тиклем (Архангел): 14 км
Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Баҡалды): 4 км
Яҡындағы тимер юл станцияһы (Приуралье): 20 км

Тарихы

Баҫыу йылғаһы буйында Тирәкле — ҡумрыҡ-табындарҙың иң ҙур төп ауылы. Исеменең сығышы — Тирәкленән (йәғни тирәк үҫкән урын — күк тирәк — тирәк төрө).

«Башҡорт АССР-ы тарихы буйынса материалдар»ҙа 15 тапҡыр ауылдың исеме осрай.

1795 йылда ауылда 353 кеше һәм 50 йорт иҫәпләнгән, 1859 йылда — 492 кеше һәм 81 йорт, 1896 йылда — 562 кеше һәм 105 йорт.

Мәсет эргәһендә мәктәп эшләй.

Ауыл халҡы — малсылар. 1839 йылда 508 кешегә (76 йорт) 280 ат, 105 һыйыр, 25 һарыҡ һәм 30 кәзә тура килә. Дүрт йылдан һуң 48 бот ужым һәм 200 бот яҙғы иген сәселгән. XIX быуат аҙағында икмәк магазины эшләй башлай. Умартасылыҡ хужалыҡта һиҙелерлек урын биләгән: 300 умарта һәм 15 солоҡ. Бынан тыш, ауыл халҡы мәғдәнде Архангел заводына, шулай уҡ Өфөгә поташ ташыған.

Ауылда 2 бакалея кибете булған^[6].

Билдәле шәхестәре

Мораҙым Абдрахманов, 1773—1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышында ҡатнашҡан Ҡумрыҡ-Табын улусы башҡорто.
Ғәләүетдинова Наилә Ғизетдин ҡыҙы (3.01.1946), радио һәм телевидение дикторы, Рәсәй Федерацияһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2020), Башҡортостан Республикаһының халыҡ артисы (1993).
Фәтих Иҡсанов (1.09.1935—19.10.1992), актёр, режиссёр. 1969 йылдан СССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы. «Йәдкәр» фольклор төркөмөн ойоштороусыларҙың береһе. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1986)^[7].
Хәбиров Илсур — Башҡортостандың халыҡ артисы^[8]

Матбуғатта

Инйәр. 20 декабрь 2021 йыл, Тирәклелә — ҙур байрам^[9]

Видеофильмдар

Тирәкле, Архангел районы. 11 февраль 2016йылYouTube сайтында Видео
Тирәкле. 8 август 2021 йылYouTube сайтында Видео
Архангел районы Тирәкле ауылы урта дөйөм белем биреү мәктәбендә 2020 йылда онлайн-сығарылышYouTube сайтында Видео
Германиянан ирле-ҡатынлы Башҡортостанда ранчо төҙөй. 28 октябрь 2020 йылYouTube сайтында Видео
Тирәкле. 28 август 2021 йылYouTube сайтында Видео

Сайтта

Архангел районының Тирәкле ауылында мәсет төҙөләсәк. 14 ноябрь 2012 йыл^[10]

Иҫкәрмәләр

↑ ^1,0 ^1,1 Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан (урыҫ)
↑ ^3,0 ^3,1 Башҡортостан Республикаһының райондары буйынса белешмә китабы 2016 йыл 4 март архивланған.
↑ http://bashenc.online/ru/articles/77633/ Региональный интерактивный энциклопедический портал «Башкортостан»
↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — приложение в формате Excel 2016 йыл 4 март архивланған..
↑ Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 117. — ISBN 978-5-295-04683-4.
↑ Башҡорт энциклопедияһы — Иҡсанов Фәтих Хәйрулла улы 2016 йыл 5 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 29 август 2018)
↑ Яҡташ сәнғәт әһелдәре
↑ [1] 2022 йыл 1 июль архивланған.
↑ Башинформ

Әҙәбиәт

Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 9 декабрь 2020)
Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4. (рус.) (Тикшерелеү көнө: 9 декабрь 2020)

Һылтанмалар

Тирәкле (Архангел районы) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 9 декабрь 2020)
Тереклы на портале «Генеалогия и Архивы» (рус.) (Тикшерелеү көнө: 9 декабрь 2020)

	Портал «Башҡортостан ауылдары»
	Башҡортостан Республикаһы Законы (№ 22-з, 16 июль, 2008 йыл.) Викикитапханала
	Проект «Башҡортостан ауылдары»

[_9dc719fbdccdbfc3-1] 1,0 ^1,1 Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009

[_6780dab18d98213f-2] Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан (урыҫ)

[белешмә_китабы-3] 3,0 ^3,1 Башҡортостан Республикаһының райондары буйынса белешмә китабы 2016 йыл 4 март архивланған.

[4] ttp://bashenc.online/ru/articles/77633/ Региональный интерактивный энциклопедический портал «Башкортостан»

[справочник-5] Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — приложение в формате Excel 2016 йыл 4 март архивланған..

[6] Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 117. — ISBN 978-5-295-04683-4.

[7] Башҡорт энциклопедияһы — Иҡсанов Фәтих Хәйрулла улы 2016 йыл 5 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 29 август 2018)

[8] Яҡташ сәнғәт әһелдәре

[9] [1] 2022 йыл 1 июль архивланған.

[10] Башинформ

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]