Томаров Василий Александрович

	Томаров Василий Александрович
Заты	ир-ат
Гражданлығы	СССР
Хеҙмәт итеүе	СССР
Тыуған көнө	12 февраль 1921
Тыуған урыны	Совет Рәсәйе, Өфө губернаһы, Өфө өйәҙе, Жилин (Башҡортостан)
Вафат булған көнө	5 ғинуар 2004 (82 йәш)
Вафат булған урыны	Рәсәй, Башҡортостан Республикаhы, Өфө
Ерләнгән урыны	Өфө Көньяҡ зыяраты[d]
Һуғыш/алыш	Бөйөк Ватан һуғышы
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

Томаров Василий Александрович (12 февраль 1921 йыл — 5 ғинуар 2004 йыл) — Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан хәрби хеҙмәткәр, осоусы, подполковник (1955). Советтар Союзы Геройы (1945).

Биографияһы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Василий Александрович Томаров 1921 йылдың 12 февралендә Өфө губернаһы Өфө өйәҙенең Жилино ауылында (хәҙ. Өфө ҡалаһы составында) крәҫтиән ғаиләһендә тыуған. Урыҫ. Мәктәптең 7 синыфын тамамлаған. 1944 йылдан КПСС ағзаһы.

Василий Александрович армияға саҡырылғанға тиклем Өфө аэроклубының инструктор-летчигы булып эшләй.

Ҡыҙыл армияға 1942 йылда Өфө район хәрби комиссариаты тарафынан саҡырыла. Шул уҡ йылда Ейск хәрби-диңгеҙ авиация летчиктар училищеһын тамамлай. Бөйөк Ватан һуғышы фронттарында 1943 йылдың 27 ғинуарынан.

872-се штурм авиацияһы полкының бүлек командиры (281-се штурм авиацияһы дивизияһы, 13-се һауа армияһы, Ленинград фронты) лейтенант В. А . Томаров немец-фашист илбаҫарҙары менән һуғышта батырлыҡ күрһәтә.

Һуғыштан һуң В. А. Томаров Совет Армияһында хеҙмәтен дауам итә. 1946 йылда офицерҙар составын камиллаштырыуҙың Юғары осоу-тактика курстарын, 1955 йылда — Хәрби-һауа академияһын тамамлай.

1958 йылда подполковник В. А. Томаров — запаста. Өфөгә ҡайтҡас, «Башнефтезаводстрой» тресында инженер, Өфө моторҙар заводында заказсының хәрби вәкиле булып эшләй.

2004 йылдың 5 ғинуарында вафат була. Өфө ҡалаһының көньяҡ зыяратында ерләнә.

Батырлығы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

«Үҙенең хәрби эшен башҡарыу дәүерендә лейтенант Томаров 104 хәрби осош яһай. 52 хәрби осошонда Томаров өс— алты ИЛ-2 самолеттарын төркөмөн алып барыусы сифатында атҡара. Немец илбаҫарҙары өҫтөнә лейтенант. Томаров төрлө калибрлы 45 тонна бомба ташлай, 80 меңгә яҡын снаряд һәм патрон ата, һөҙөмтәлә уның тарафынан юҡ ителә: урта һәм эре калибрлы ЗА орудиеһы (зенит артиллерияһы) — 18, П орудиеһы (ялан артиллерия) — 34, МЗА орудиеһы (бәләкәй зенит артиллерияһы) — 29, ут нөктәһе — 17, паровоз — 1, ғәскәр һәм йөк менән автомашиналар — 57, йөк арбаһы менән — 28, бензоцистерна — 1, аэродромдағы самолеттар — 2, һауа һуғышында бәреп төшөрөлгән — 1 ФВ-190, дзот, өйҙәр һәм блиндаж — 24, тимер юлы биналары — 2, яғыулыҡ менән келәттәре — 1, янғын усағы һәм көслө шартлауҙар — 6, 350-нән ашыу дошман һалдатын һәм офицерын юҡ итә…».

В. А. Томаровҡа Советтар Союзы Геройы исеме 1945 йылдың 23 февралендә бирелә.

Хәтер[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Өфө районының Зинино ауылындағы урам һәм Нуғай ауылындағы урта мәктәп Герой исемен йөрөтә

Уның исеме Өфө аэроклубын тамамлаусы Советтар Союзы Геройҙарының мемориаль таҡтаһына индерелгән.

Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Советтар Союзы Геройының «Алтын Йондоҙ» миҙалы, (23.02.1945)^[1];
Ленин ордены (23.02.1945);
Ҡыҙыл Байраҡ ордены (05.04.1944)^[2];
Александр Невский ордены (29.06.1944)^[3];
I дәрәжә Ватан һуғышы ордены (11.03.1985)^[4];
Ҡыҙыл Йондоҙ ордены (05.02.1944)^[5];
«Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы (1943);
башҡа миҙалдар.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

↑ Наградные документы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686046/793756, д. 8/48, л. 8/38—41).
↑ Наградные документы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 690155, д. 1082, л. 2, 22, 23).
↑ Наградные документы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 690155, д. 1082, л. 2, 35, 36).
↑ Карточка награждённого к 40-летию Победы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында.
↑ Наградные документы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686044, д. 2893, л. 3, 38, 39).

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Башкирская энциклопедия. Гл. ред. М. А. Ильгамов т. 6. Советы нар. хозяйства. — Уфа: Башкирская энциклопедия, 2010. — 544 с. — ISBN 978-5-88185-071-5.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]

Томаров Василий Александрович. «Герои страны» сайты.

Герои Советского Союза Уфимского района.

[ГСС-1] Наградные документы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686046/793756, д. 8/48, л. 8/38—41).

[2] Наградные документы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 690155, д. 1082, л. 2, 22, 23).

[3] Наградные документы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 690155, д. 1082, л. 2, 35, 36).

[4] Карточка награждённого к 40-летию Победы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында.

[5] Наградные документы «Халыҡ батырлығы» мәғлүмәт электрон базаһында (архив материалдары: ЦАМО, ф. 33, оп. 686044, д. 2893, л. 3, 38, 39).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]