Төлөк (Силәбе өлкәһе)

Тюлюк
	Ауыл
	Тюлюк; Төлөк
Ил	Рәсәй
Федерация субъекты	Силәбе өлкәһе
Муниципаль район	Ҡытау-Ивановск
Ауыл биләмәһе	Төлөк
Координаталар	54°36′38″ с. ш. 58°46′24″ в. д.HGЯO
Халҡы	↘224 кеше (2010)
Почта индексы	456102
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	-
Код ОКАТО	75 229 877 001
Код ОКТМО	75 629 477 101
Номер в ГКГН	0326257
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Тюлюк Аудио, фото и видео Викимилектә

Бәйләү^?

Төлөк (рус. Тюлюк) — Силәбе өлкәһе Ҡытау-Ивановск районының көньяҡ-көнсығыш яғында урынлашҡан ауыл. Төлөк ауыл биләмәһенең административ үҙәге.

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Төлөккә нигеҙ һалыу темаһында бик күп версиялар бар. Уларҙың береһе буйынса, ауыл XVIII быуат аҙағында ошо урындарҙа күсмә башҡорттар тарафынан барлыҡҡа килгән. Әммә Төлөктә күптән йәшәүселәр икенсе фекерҙә: ауылға Себергә ебәрелгән һөрөлсөләр нигеҙ һалғандар тиҙәр. Ғәҙәти булмаған матур тау тәбиғәтенә һоҡланып, юлсылар тейешле ерҙәренә барып етмәй, ошондағы тау йылғаһы буйында төпләнәләр. Өсөнсө версия буйынса Төлөк Йүрүҙән заводының булендеге булараҡ барлыҡҡа килгән һәм унда тәүгеләрҙән булып заводы крәҫтиәндәре йәшәй башлаған^[2].

Географияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ауыл аша Йүрүҙәндең уң ҡушылдығы Төлөк йылғаһы аға. Тораҡ пункты диңгеҙ кимәленән 564 м бейеклектә урынлашҡан.

Яҡында Егәлге, Баҡты һырттары, шулай уҡ Ирәмәл тауы урынлашҡан. Урманда япраҡлы (ҡайын, ҡарағай, тал), шулай уҡ ылыҫлы (ҡарағай, шыршы, пихта, артыш) ағастар һәм ҡыуаҡлыҡтар үҫә. Бейеклек бүлкәтлелек күҙәтелә: йылғаларҙың үҙәндәрендәге ҡатнаш урмандар тауҙар түбәһеләрендәге тау тундраларына тиклем үҙгәрә. Эргә-тирәлә эре имеҙеүселәр (һеләүһендәр, мышылар, бүреләр, айыуҙар) төйәк итә^[3]^[4].

Халыҡ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Халыҡ иҫәбе
1850	1917	1985^[5]	2002^[6]	2007^[7]	2010^[1]
539	↗1388	↘390	↘299	↘270	↘224

Транспорт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Төлөк төбәктең 75К-121 автомобиль юлы Первуха- Мәсеҙе- Төлөк аша М5 "Урал" федераль автомобиль юлы менән бәйле. М5 "Урал" федераль юлынан алып Мәсеҙегә тиклем асфальт япмаһы һалынған, Мәсеҙенән Төлөккә тиклем — ҡырсынташлы юл. Төлөктән Александровка һәм Яңы Хөсәйенгә илткән юлдарҙа ябай грунт^[8]. Төлөк Йүрүҙән, Ҡытау-Ивановск ҡалалары менән даими автобус бәйләнеше менән бәйле. Район үҙәге Ҡытау-Ивановск ҡалаһына тиклем 117 саҡрым^[9]. Яҡындағы иң ҙур тимер юл станцияһы — Вязовый, Төлөктән 64 саҡрым алыҫлыҡта урынлашҡан.

Мәғәриф[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1894 йылдан - башланғыс мәктәп, 1937 йылдан - ете, 1962 йылдан һигеҙ классыҡҡа әйләнә. 1976 йылда мәктәп ун классыҡлыға әйләнә һәм яңы бинаға күсә. 2001 йылдың 5 декабрендә мәктәптә тыуған яҡты өйрәнеү музейы асыла^[10].

Билдәле урындары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

"Матрешка" этнойорт-музейы ауылдың үҙәк өлөшөндә урынлашҡан, XIX быуат заманындағы ағас йорто һүрәтләтә. Әлеге ваҡытта "Сельский быт", "Привет, XX быуат", "История тюлюкской матрешки" исемле өс даими экспозициялар ҡарау өсөн асылған.

Ауылдан 14 саҡрым алыҫлыҡта Ирәмәл тауы урынлашҡан.

Төлөк йылғаһында, ауылдан 3 саҡрым алыҫлыҡта йәмле Ларкин тарлауығы урынлашҡан, унда Төлөк тирмәндәренең береһе булған.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

↑ ^1,0 ^1,1 Тома официальной публикации итогов Всероссийской переписи населения 2010 года по Челябинской области. Том 1. «Численность и размещение населения Челябинской области». Таблица 11 (билдәһеҙ). Челябинскстат. Дата обращения: 13 февраль 2014. Архивировано 13 февраль 2014 года.
↑ туристический портал Челябинской области 2021 йыл 5 март архивланған.
↑ Ксения Уфимцева. На Южном Урале озверели медведи: они начали избивать охотников (билдәһеҙ). Новый регион (10 ноябрь 2010). Дата обращения: 23 ноябрь 2010. Архивировано из оригинала 16 май 2013 года. 2013 йыл 16 май архивланған.
↑ Моё село (билдәһеҙ). МОУ ООШ с. Тюлюк. Дата обращения: 12 июль 2011. Архивировано из оригинала 7 октябрь 2013 года. 2013 йыл 7 октябрь архивланған.
↑ Топографическая карта N-40-58. Тюлюк (билдәһеҙ). Дата обращения: 12 июль 2011. Архивировано 4 март 2012 года.
↑ Численность населения Челябинской области по данным Всероссийской переписи населения 2002 года (билдәһеҙ). Дата обращения: 13 февраль 2016. Архивировано 13 февраль 2016 года.
↑ Жители поселка Тюлюк остаются четвертый день без электроэнергии
↑ [mapn40.narod.ru/map1/in40058.html Топографическая карта N-40-58. Тюлюк] (билдәһеҙ). Дата обращения: 12 июль 2011.
↑ Марк Рискин. Домкрат для просевших в яму (билдәһеҙ). Кыштымский рабочий. Дата обращения: 23 октябрь 2011. Архивировано 4 март 2012 года.
↑ История школы (билдәһеҙ). МОУ ООШ с. Тюлюк. Дата обращения: 12 июль 2011. Архивировано из оригинала 7 октябрь 2013 года. 2013 йыл 7 октябрь архивланған.

[2010AY-1] 1,0 ^1,1 Тома официальной публикации итогов Всероссийской переписи населения 2010 года по Челябинской области. Том 1. «Численность и размещение населения Челябинской области». Таблица 11 (билдәһеҙ). Челябинскстат. Дата обращения: 13 февраль 2014. Архивировано 13 февраль 2014 года.

[2] туристический портал Челябинской области 2021 йыл 5 март архивланған.

[nr_bear-3] Ксения Уфимцева. На Южном Урале озверели медведи: они начали избивать охотников (билдәһеҙ). Новый регион (10 ноябрь 2010). Дата обращения: 23 ноябрь 2010. Архивировано из оригинала 16 май 2013 года. 2013 йыл 16 май архивланған.

[4] Моё село (билдәһеҙ). МОУ ООШ с. Тюлюк. Дата обращения: 12 июль 2011. Архивировано из оригинала 7 октябрь 2013 года. 2013 йыл 7 октябрь архивланған.

[5] Топографическая карта N-40-58. Тюлюк (билдәһеҙ). Дата обращения: 12 июль 2011. Архивировано 4 март 2012 года.

[2002AJ-6] Численность населения Челябинской области по данным Всероссийской переписи населения 2002 года (билдәһеҙ). Дата обращения: 13 февраль 2016. Архивировано 13 февраль 2016 года.

[7] Жители поселка Тюлюк остаются четвертый день без электроэнергии

[8] [mapn40.narod.ru/map1/in40058.html Топографическая карта N-40-58. Тюлюк] (билдәһеҙ). Дата обращения: 12 июль 2011.

[9] Марк Рискин. Домкрат для просевших в яму (билдәһеҙ). Кыштымский рабочий. Дата обращения: 23 октябрь 2011. Архивировано 4 март 2012 года.

[10] История школы (билдәһеҙ). МОУ ООШ с. Тюлюк. Дата обращения: 12 июль 2011. Архивировано из оригинала 7 октябрь 2013 года. 2013 йыл 7 октябрь архивланған.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]